Dinazor

Dinazor sürüngenler sınıfına giren omurgalı hayvanlardır. Nesilleri 65 milyon yıl önce tükenen hayvanlar, 157,6 milyon yıl yaşamlarını sürdürmüşlerdir.

Dinazorların uzun yıllar nesillerini devam ettirebilme sebepleri nelerdir?

• Beslenme şekillerinin hem otçul, hem de etçil olması sebebiyle yaşamlarını kolaylaştırmıştır.
• Yumurtalarının sert kabuklu olması sebebiyle, yavruların doğmadan önce korunması mümkün olmuştur. Bu sayede çok sayıda yavru dünyaya gelmiştir.
• Su geçirmez ve puflu derileri sayesinde kuru kalmaları ve korunmaları kolay olmuştur.
• Çevreye oldukça iyi uyum sağlamışlardır.
• Oldukça güçlü oldukları için, diğer hayvanlardan korundular.
• Kolay yürüdükleri için, düşmanlarından kaçmayı ve beslenmeyi kolaylaştırdılar. 

Dinazorların türleri nelerdir?

Dinazorların etil ve otçul beslenen türleri bulunmaktadır. Bunun dışında kalça yapıları itibarıyla iki gruba ayrılırlar. Kalçaları kuşların yapısına benzeyenlere Ornithischia, kertenkelenin kalça yapısına sahip olanlara Saurischia denmektedir.

Saurischia grubundakiler, etçil olan Theropoda ve hem otçul, hem de etçil olan Sauropoda olarak iki alt gruba ayrılır. Theropoda'lar iki ayak üzerinde yürüyen, 25 cm ile 10 metre arasında boylara sahip olan türlerdir. Kuzey Amerika'da 140 milyon yıl önce yaşamış olan Allosaurus en fazla bilinen Theropoda'lar arasında yer alır. Theropoda'lardan sonra ortaya çıkan Sauropoda'lar dört ayakları üzerinde yürüyen etçil ve otçul dinazorlardan oluşur. 30 metreyi bulan uzunlukları ile türlerin en iri temsilcileri arasında sayılır. Kuzey Amerika'da bulunan Diplodocus, 140 milyon yıl önce yaşamış 24 metre uzunluğunda, 10 ton ağırlığında otçul örnekler arasındadır.

Ornithischia grubundakiler, otçul ve 2-4 ayağa sahiptirler. Stegosauria, Ceratopsia ve Ornithopoda gruplarına ayrılırlar. Stegosauria grubunda olanlar karasal alanda yaşamışlardır. Afrika, Avrupa ve Kuzey Amerika bölgelerinde 150 milyon önce yaşamış olan bu türler, 4-5 metre boyunda, 2,5 metre yüksekliğindedir. Ceratopsia türleri de karada yaşamış, dört ayaklı dinazorlardandır. Kuzey Amerika bölgesinde 110 milyon yıl önce yaşamış olan bu türler 6 metre boylarında, otçul sınıftan canlılardır. Triceratops'lar bu sınıfa ait örnekler arasındadır.

Dinazorlar ne zaman yaşadı ve ne zaman yok oldu?

Jeolojik zaman dilimlerinden olan Trias devrinde yeryüzünün tek bir kıta halinde olduğu zamanlarda ortaya çıkan ilk dinazorlar, zaman içerisinde farklılaşarak, etobur ve otobur olarak sınıflanmışlardır. Yaklaşık olarak 230 milyon yıl önceki oluşumlar küçük ve çeşitleri az olan dinazorlardan oluşmaktaydı. Trias devrinden sonra Amerika, Çin, Afrika'ya kadar dünyanın her yerinde dinazor fosillerine rastlanmaktadır. Dinazorlar 150 milyon önce dünya üzerinde yaşayan en geniş hayvan topluluğu olarak bilinirler. Varsayılan teorilere göre, dünyanın buzullarla kaplanması sonucunda yaşam koşullarının zorlaşmasıyla, dünyaya kuyruklu yıldız veya göktaşı çarpmasıyla oluşan olumsuz koşullar sebebiyle, volkanik patlamalar sonucunda güneş ışınlarının dünyaya ulaşamaması, bulaşıcı hastalıklar ve iklim koşulları gibi etkenlerin dinazorların nesillerinin tükenme sebebi olarak görülmesine yol açmıştır. Bazı teorilere göre de, nesilleri yok olmayarak, değişim göstererek  bugün yaşayan kuş türlerine dönüşmüşlerdir.