Kötü Kolesterol

Kötü kolesterol, karaciğerden aldığı kolesterolü diğer organlara ve kana iletir. Kolesterol insan ve hayvan hücre yapısında bulunan yağımsı bir maddedir. Hem vücut tarafından üretilmekte, hem de besinler yoluyla vücuda alınmaktadır. Beyin, kalp, sinirler, kaslar, bağırsaklar ve karaciğerde yoğun olarak bulunur. Seks, kortizon gibi hormonların üretiminde kullanıldığı gibi safra ve D vitamini üretiminde de kullanılır. Yapısı yağımsı olduğundan, suda çözünmez. Kanın içinde taşınması için, suda çözünen maddelerle birleşerek taşınması gerekir. Karaciğerde üretilen bu maddelerle birleşen kolesterol, lipoprotein adını alır. Bunlar vücutta kandan karaciğere, karaciğerden diğer organlara sürekli kolesterol taşımaktadır. 

Kötü kolesterol LDL (Düşük yoğunluklu lipoprotein) değerleri ne kadar olmalıdır?

Kötü kolesterol değerlerinin kandaki oranı, yüksek olduğu kadar kalp hastalığına yakalanma riski yükselmektedir. Kalp ve damar hastalığı bulunmayan kişilerde LDL düzeyi 130 mg/dl altında olması gerekirken, kalp ve damar hastalığı bulunan kişilerin LDL düzeyi 100 mg/dl altında olmalıdır. 20 yaşın üzerinde bulunan kişilerin her 5 yılda bir kandaki kolesterol değerlerini ölçtürmeleri gerekir. Bunun sağlıklı olması için, kolesterollerin kandaki lipoprotein değerleri belirlenmelidir. Yapılacak test 9-12 saat açlık sonrasında uygulanmalıdır. Test sonucu LDL kötü kolesterol, HDL iyi kolesterol, tligliserit ve total kolesterol hakkında bilgiler verir. Test sonuçlarında HDL iyi kolesterol oranlarının yüksek olması kalp ve damar hastalıklarından korunmak için önemli olmasının yanında, LDL kötü kolesterol değerinin yüksek olması ise riski arttıran etkendir.

Çok düşük yoğunluklu lipoprotein (VLDL):nedir?

Kolesterol seviyesinin yükselmesiyle birlikte alınan fazla kaloriler ve alkolle birleşerek oluşan fazla miktarda tligliserit ve az miktarda kolesterol içeren çok düşük yoğunluklu lipoproteinin büyük bölümü karaciğerde oluşturulur. Bu kötü kolesterolün en zararlı kabul edilen alt grubudur. VLDL oranlarının kanda yükselmesi, kalp ve damar hastalıklarının artmasına sebep olur. Bu yüzden kolesterol seviyeleri kadar, VLDL seviyelerinin önemi büyüktür. VLDL düzeyi kanda 5 ile 40 mg/dl oranlarının üzerinde olursa tehlikelidir.

Kötü kolesterol seviyelerini etkileyen sebepler nedir?

Kişiye bağlı olan etkenler

• Diyet: Doymuş yağ ve kolesterol içeren besinlerden zengin bir beslenme kandaki kolesterol seviyelerini arttıran bir sebeptir. Uygulanan diyetlerdeki bu oranlar düşürüldüğünde, kanda bulunan kolesterol seviyesi düşer.
• Vücut ağırlığı: Kişinin fazla kilolu olması kalp hastalıkları açısından risklidir. Kilonun artması kolesterol seviyelerinin yükselmesini sağlar. Yani kolesterol seviyeleri kilo ile orantılı şekilde olur.
• Fiziksel aktivite: Fiziksel aktivite eksikliği kalp ve damar hastalıkları açısından risk faktörüdür. Düzenli olarak yapıldığında kötü kolesterol seviyelerinde düşüş, iyi kolesterol seviyelerinde artış meydana gelir. Fiziksel aktiviteler kişinin fazla kilolarından kurtulmasına yardımcı olur. Bu sebeple günde otuz dakika bu çalışmaların yapılması önerilir.

Kişinin kendisine bağlı olmayan etkenler

• Yaş ve cinsiyet: Kadın ve erkek olsun, yaşları ilerledikçe kolesterol düzeyleri artar. Kadınlarda menopoz öncesinde aynı yaştaki erkeklere oranla total kolesterol seviyelerinde düşüş yaşanırken, menopoz sonrasında kötü kolesterol seviyeleri yükselir.
• Kalıtım: İnsanların genetik yapısı gereği kolesterol üretim düzeyleri şifrelenmiştir. Kolesterol seviyeleri yüksek olduğunda, ailenin kolesterol değerleri incelenmelidir.

Kötü kolesterol düzeylerini düşürmek için ne yapılmalıdır?

Kolesterol seviyelerini düşürmek, kötü kolesterolün azaltılması anlamında kullanılmaktadır. LDL kötü kolesterol seviyelerinin düşmesi, kalp ve damar hastalıklarının oluşma riskini azaltmaktadır. Kolesterol seviyelerini düşürmek için iki yol bulunmaktadır. Bunlar;

• Yaşam boyu iyileştirici değişiklik: Bu tedavide kilo normal sınırlarda tutulmaya çalışılır. Bunun için fiziksel aktivite ve kolesterol diyeti uygulanmalıdır. Bunlar kolesterolü düşürücü etkili ve zararsız yöntemlerdir. 
• İlaç tedavisi: Kolesterol seviyeleri yüksek olan kişiler, ilaca başlamadan bunları yapmalıdır. Diyete cevap vermeyen ve kolesterol seviyeleri belli bir düzeye gelmiş olan kişiler ilaç kullanmalıdır. Çünkü bu ilaçların da vücut için zararları bulunmaktadır. İlaç kullanılsa bile bunun diyetle birlikte uygulanması gerekir.