Posta güvercini: Bir yuvaya dönüş öyküsü

İSTANBUL (AA) - GÜÇ GÖNEL SAĞIROĞLU - Teknolojinin henüz insan hayatına girmediği dönemlerin en gözde haberleşme araçlarından biri olan ve şimdilerde yarış amaçlı kullanılan posta güvercinlerinin zorlu "eve dönüş" yolculuğunda karşılarına en çok bilinçsiz avcılar çıkıyor.

Mısır'da milattan önce 1200'lü yıllarda yetiştirilmeye başlandığı tahmin edilen posta güvercinleri, insanlığın teknoloji ile henüz tanışmadığı dönemlerde askeriyeden ticarete etkin şekilde haberleşme amaçlı kullanıldı. Posta güvercinleri, yüzlerce kilometre öteden getirdikleri mesajın kimi zaman tarihin akışını değiştireceğinden habersiz, sadece yuvalarına kanat çırptı.

İletişim araçlarının çeşitlenmesinin ardından "habercilik" görevini teknolojiye devretseler de posta güvercinlerinin yolculuğu burada bitmedi. En önemli özellikleri olan yuvaya bağlılıkları, onları bu kez de iyi birer yarışmacı yaptı.

Yurt içi ve yurt dışında büyük ilgi gören bu yarışmalarda posta güvercinleri, ayaklarına özel bir çip takıldıktan sonra çeşitli mesafelerden salınıyor. Yuvaya ulaşan güvercin kafese girdiği anda çip, bağlı bilgisayara kuşun mesafeyi ne kadar sürede tamamladığını bildiriyor.

Posta güvercini yetiştiriciliği, dünyada olduğu kadar Türkiye'de de büyük ilgi görüyor. Kuşlarına adeta çocuk gibi bakan, onlar için büyük paralar harcayan, zaman ve emek sarf eden yetiştiricilerin en büyük sıkıntısı, bilinçsiz şekilde avlanan ve aslında tek amacı evine dönmek olan bu kuşları vuran avcılar.

- 100 grama kadar yük taşıyabiliyor

Türkiye Güvercin Federasyonu Başkanı Bilgin Tuncay, posta güvercinlerinin yuvalarına dönüş öyküsünü AA muhabiriyle paylaştı.

Posta güvercinlerinin ayrı bir ırk olduğunu ve kendine has fiziki özellikleri bulunduğunu belirten Tuncay, her güvercin türünün "posta" amaçlı kullanılamayacağını söyledi. Bu kuş türünün iri yapısıyla öne çıktığına değinen Tuncay, hayvanın kas ve iskelet sisteminin uzun saatler havada kalmasını sağladığının altını çizdi.

Bu özelliği sayesinde yetişkin bir güvercinin 100 grama kadar yük taşıyabildiğini vurgulayan Tuncay, yüzlerce kilometreyi hiç konmadan kısa sürelerde uçabilen posta güvercinlerinin ömrünün de yaklaşık 15 yıl olduğunu ifade etti.

- Evin yolunu bulmayı öğretiyor

Bayrampaşa ilçesindeki iş yerinin çatısında kurduğu kafeslerde 300'den fazla posta güvercini yetiştiren Bilgin Tuncay, kuşlarına adeta "çocuk" gibi baktığını söyledi.

İsim vermese de her kuşu tek tek tanıyan ve hikayelerini anlatan Tuncay, kuşları Avrupa'dan getirdiği özel katkı maddeleri ve mamalarla beslediğini dile getirdi.

Güvercinlerini sabah ve akşam olmak üzere günde iki kez beslediğini ve kafeslerini temizlediğini ifade eden Tuncay, yılda yaklaşık 10 ton yeme ihtiyaç duyduğunu kaydetti.

Her güvercinine "evin yolunu" sabırla öğrettiğini dile getiren Tuncay, şöyle devam etti:

"Nasıl çocuk önce anaokuluna, ardından ilkokula gidiyorsa, posta güvercini de aynı öyle eğitilir. Ev üzerinde kondisyon veriyoruz, alıştırdıktan sonra kısa mesafelerle antrenman yaptırıp eğitiyoruz. Önce 3 kilometrede, sonra 5 kilometre, 10 kilometre, 15 kilometrede sık aralıklarla antrenman yaptırıyoruz. 25 kilometreden sonra 25, 25 üzerine koyabilirsiniz. Genetiklerinde var bu. Yönlerini güneşe göre tayin ediyorlar. Bulutlu günlerde yönlerini tayin etmekte zorlanıyorlar. Güneşli havada nereden salarsanız salın evinin nerede olduğunu çok iyi biliyor. Kapalı havalarda yön tayin ederken biraz daha zorlanıyor ama yine de buluyor. Allah tarafından bunlara verilen bir yetenek, genetiğinde var. Manyetik dalgalara göre yönünü algılıyor. Kondisyonu iyiyse bin 600 kilometreyi bir günde uçarak yuvaya dönebiliyorlar."

- Bir yanda yırtıcılar, bir yanda avcılar

Federasyon olarak yurt içinde düzenledikleri yarışların İzmit'ten başladığını ve birçok ayaktan oluştuğunu anlatan Tuncay, yurt içindeki yarışlarda en uzak noktanın Sivas'ın Gürün ilçesi olduğunu söyledi.

Posta güvercininin kondisyonu iyiyse Gürün'den İstanbul'a hiç konmadan 10-10,5 saatte gelebildiğine değinen Tuncay, normal hava ve iklim şartlarında bir kuşun dakikada bin 700 metre uçabildiğinin altını çizdi.

Yuvalarına dönerken kuşların başına birçok olay geldiğini de belirten Tuncay, şöyle konuştu:

"Şu anda en çok mağdur olduğumuz konu yaylalarda çobanların kendilerini korumak için yanlarına aldıkları otomatik silahlarla güvercinlerimize ateş etmeleri. Bu bizi derinden yaralıyor. Çünkü bu kuşlar av hayvanı değildir, evine gitmekte olan hayvanlardır ve milli servettir. Ayrıca, yırtıcı hayvanlar ve kuşların da hedefi oluyorlar. Bir güvercinim var. 730 kilometre yarışına gittiğinde favori görüyordum kendisini. Geldiğinde 5 kupa sahibi olacaktı. O gün gelmedi. Gelmeyince 'Başına bir iş geldi' diye tahmin ettim. Neticede de ertesi gün hayvan döndüğünde kuyruğu yoktu. Göğsünden yaralanmış. Kursağından sular akıyordu. Yırtıcı bir kuşun saldırısına uğramış. Yarayı diktim, kapattım, yine de eve gelmesi beni sevindirdi. Daha bir yaşında önümüzdeki sene inşallah yarışabilir."

- İsviçre'de kan taşımada kullanılıyor

Bilgin Tuncay, posta güvercinlerinin teknolojik imkanların kullanılamayacağı özel durumlarda bu görevi üstlenebilecek durumda olduğunun da altını çizdi.

Türkiye'nin neredeyse her ilinde posta güvercini yetiştiricileri bulunduğunu anlatan Tuncay, bugün İsviçre'de bazı kan bankaları ve hastaneler arasında halen posta güvercinlerinin kullanıldığını, kuşların 100'er gramlık kan tüplerini taşıdıklarını sözlerine ekledi.