FARC neden silahlandı, niçin silah bıraktı, ne kazandı?

Mustafa Güneş - Sonhaberler | Haber Merkezi 

Sri Lanka'da 30 yıl boyunca onbinlerce insanın ölümüne neden olan Tamil Kaplanları örgütünden sonra dünyanın en büyük terör örgütlerinden biri olarak bilenen FARC, 52 yıllık çatışmalı bir sürecin sonunda pes ederek silahları bıraktı. Geride ise 220 binden fazla ölü, milyonlarca yerinden yurdun edilmiş insan ve geri kalan bir ülke kaldı. Peki, 52 yıl boyunca silahlı çatışmalarla Kolomobiya'yı savaş alanına çeviren FARC yani Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri, neden silahlandı, ne amaçladı, ne kazandı ve neden silah bıraktı? 

Temelde Marksist-Leninist-Komünist bir örgüt olarak bilinen FARC'ın ortaya çıkışı 1940'lara kadar dayanıyor. Kolombiya'da 1948'de, Liberal Parti liderinin bir suikast sonucu öldürülmesiyle Liberal Parti ve Muhafazakâr Parti yanlıları arasında bir iç savaş patlak verdi. İç savaşta üç partinin lideri hayatını kaybetti. La Violencia (Şiddet) dönemi olarak adlandırılan bu iç savaş döneminde Komünist Parti ve sol örgütler yoksul köylüler arasında güç kazanmaya başladı. Ülke topraklarının büyük toprak sahiplerinin eline geçmesi süreci hem bu iç savaş döneminde hem de 1957'de Liberal Parti ve Muhafazakâr Parti'nin uzlaşmaya varması ardından sürdü.

Bu süreçte Komünist Parti yoksul köylülere kendi kontrollerindeki tarım alanları oluşturma ve devlet destekli toprak sahiplerinin saldırılarına karşı 'öz savunmalarını' geliştirme çağrısı yaptı. Bu kapsamda 1964'te bir kırsal bölgede Marquetalia Cumhuriyeti olarak adlandırılan, bir komünal alan oluşturdu. Bunu sistem için büyük bir tehdit olarak algılayan iktidar, ordu güçlerini bu bölgede yaşayanların üzerine gönderdi. Bu saldırıya karşı çıkan, çatışmalar sonrası hayatta kalıp ormanlık alanlara çekilen bir grup Komünist Parti mensubu silahlı mücadeleye yönelme kararı aldı. Bu da FARC'ın oluşumunu sağladı. FARC on yıllar boyunca büyüyerek faaliyetlerini sürdürdü. 

Kurulduğu ilk yıllarda komünist bir devlet hayaliyle yola çıkan FARC, kısa süre sonra köylülerden ele geçirdiği toprakları Güney Amerika'nın en büyük uyuşturucu üretim merkezlerinden biri haline çevirdi. FARC her ne kadar uyuşturucu iddialarını sık sık reddetse de Güney Amerika uyuşturucu ticaretinde büyük söz sahibi olduğu herkes tarafından biliniyor. Sadece uyuşturucu ticaretiyle de kalmayan FARC, birçok silahlı örgütün aksine, adam kaçırarak fidye almaya başladı. Kaçırdıkları arasında yoksul fakir köylülerden ülkenin en zengin kesimlerine kadar isimler bulunuyordu. Adam kaçırmalarla dünyanın gündemine sık sık gelen FARC, tecavüz olaylarıyla da sık sık kendinden söz ettirdi. Örgütün bu özelliği nedeniyle Güney Amerika'daki bir çok sosyalist örgüt FARC'ı Marksist-Leninist-Komünist olarak kabul etmedi. 

- FARC'ın lider kadrosu

220 BİN İNSAN ÖLDÜ

Yarım asırlık çatışmalar boyunca yaklaşık 220 bin kişi yaşamını yitirdi. 6 milyondan fazla kişi evlerinden ayrılmak zorunda kaldı. On yıllar boyunca ordu güçleri operasyonlarını, FARC ise saldırılarını sürdürdü. FARC asıl olarak güvenlik güçlerini hedef aldı. Ama sivillerin yaşamını yitirdiği saldırılar da oldu. Çatışma sürecinde paramiliter gruplar kuruldu. Uyuşturucu kartelleri ve dönem dönem devletin bazı birimleri ve ABD'ye bağlı güçlerle de birlikte çalışan birlikte çalışan bu örgütlerin saldırılarında on binlerce kişi yaşamını yitirdi. Yaşamını yitirenler arasında sendikacılar, siyasetçiler ve gazeteciler de bulunuyor.

SİLAHLARI BIRAKMA GİRİŞİMİ

Ortadaki, devlet ile FARC arasındaki ilk müzakere girişimi değil. 1980'lerden 2000'lere kadar çeşitli barış süreci denemeleri yaşandı ancak bunlar başarısızlıkla sonuçlandı. Bir önceki dönemki hükümette savunma bakanlığı yapan, şahin bir lider olarak görülen, 2010'da iktidara gelirken de FARC'la mücadele sözü veren, iktidarının ilk aylarında da FARC'ın üzerine operasyonlarla giden Juan Manuel Santos, kısa süre sonra müzakere siyasetine doğru yöneldi. Son barış süreci 2011'de başladı. Görüşmeler bir süre gizli olarak sürdürüldü. Ağustos 2012'de ise Devlet Başkanı Santos FARC'la görüşmeler yapıldığını kamuoyuna açıkladı. 2012'den sonra görüşmeler kamuoyuna açık şekilde sürdürüldü. Sürecin neden başladığına dair ise kimisi birbirine zıt, kimisi içi içe geçen farklı yorumlar yapılıyor.

Bunlardan bazıları şöyle: Kolombiya devletinin 2000'li yıllarda yoğunlaşan operasyonları sonucunda, bazı önemli liderlerini bu operasyonlarda kaybeden ve üye sayısı azalan örgüt, masaya oturmak zorunda kaldı. Devlet Başkanı Santos sorunun askeri yollarla asla çözülemeyeceği kabul etti ve ekonomik istikrar için de bunu kaçınılmaz gördü. İki taraf da savaşın sürdürülemez olduğunu ve sürmesi durumunda hiçbir tarafın nihai zafere ulaşamayacağını anladı. Hem bölge ülkeleri hem de ABD, çatışmalar nedeniyle duydukları siyaset, ekonomi ve güvenlik bağlamındaki kaygılar nedeniyle Kolombiya'dan bir barış süreci taleplerini artırdı.

52 YIL SONRA FARC'IN TALEPLERİ

FARC 52 yıllık çatışmalı süreçte bazen ülkenin yüzde 30'una yakın bir bölgede hakimiyet alanı sağladı. Ancak Kolombiya ordusunun ABD destekli operasyonları sonucu örgüt Amazon ormanlarının derinliklerine saklanmak zorunda kaldı. İlk kurulduğunda "Komünist bir Kolombiya" hayaliyle yola çıkan FARC gelinen noktada normal bir siyasi partinin sıradan talepleri sayılabilecek taleplerle "silahsızlanma anlaşması" masasına oturdu.

52 YILLIK SAVAŞTAN SONRA 10 MİLLETVEKİLLİĞİ KOLTUĞU

Normalm bir siyasi parti gibi seçime girmesi halinde zaten milletvekili çıkarabilecek gücü olan FARC'ın 52 yıllık savaştan sonra en büyük kazanımı ise Kolombiya meclisinde kendisine garanti edilen 10 milletvekilliği koltuğu oldu. Silahsızlanma süreci altı başlık üzerinden yürüdü. Bunlar şöyle: Toprak reformu, siyasete katılım, silahsızlanma, yasa dışı uyuşturucu sorununa çözüm, kurbanların hakları, barış anlaşmasının uygulanması. Müzakereler kapsamında ilk olarak toprak reformu konusunda uzlaşmaya varıldı ve adım adım diğerleri geldi. Bu son anlaşma artık uygulanma aşamasının teyidi oldu. 

52 YILLIK CİNAYETLERDEN SONRA ÖZÜR

Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri (FARC) lideri Rodrigo Londono, örgütünün hükümet ile imzaladığı tarihi barış anlaşmasının ardından iç savaş mağdurlarından özür diledi. "Timoşenko" lakaplı Londono, "Bu savaş boyunca sebep olmuş olabileceğimiz tüm acılardan dolayı af dilemek istiyorum" dedi.