ANALİZ - Tiran ve Sanafir krizi gölgesinde Selman-Sisi zirvesi

KAHİRE (AA) - AYDOĞAN KALABALIK - Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es - Sisi resmi bir ziyaret için gittiği Suudi Arabistan'da dün Kral Selman bin Abdulaziz ile biraraya geldi.

İki lider arasındaki zirve ile ilgili Mısır tarafından yapılan resmi açıklamalarda ikili ilişkilerin geliştirilmesi, stratejik ortaklığın derinleştirilmesi ve teröre karşı ortak mücadelenin artırılması gibi konuların ele alındığı duyurusu yapıldı.

Suudi Arabistan tarafı ise Mısır'a ekonomik destek konusunda hassas olunduğu, Mısır ile bölgesel ve uluslararası meselelerde koordineye önem verildiğine işaret edildi.

Suudi Arabistan Kralı Selman'ın geçen yıl Nisan ayında ülkeye düzenlediği ziyaretin Mısır yönetimi ve kamuoyu üzerindeki etkisi hala sürüyor.

Ziyarette imzalanan Kızıldeniz sınır anlaşması ile Tiran ve Sanafir adalarının Suudi Arabistan’a bırakılması kararlaştırılmıştı. Buna karşılık Suudi Arabistan Mısır'ın 5 yıllık petrol ihtiyacını tedarik etme vaadinde bulunmuştu. Söz konusu ziyarette bu iki konu öne çıkmıştı.

Arap kamuoyu ve medyası, bir yıl sonra Sisi tarafından Suudi Arabistan'a düzenlenen iade-i ziyareti değerlendirdi. Ekonomik ilişkilerin yanında Tiran ve Sanafir adalarının durumu merkeze alınarak analizler yapıldı.

Suudi Arabistan - Mısır İş Konseyi Başkan Yardımcısı Abdullah bin Mahfuz, Mısır ile Suudi Arabistan arasında daha önce imzalanan 24 anlaşmanın etkin hale getirilmesinin ardından, Mısır ekonomisine 25 milyar dolar sıcak para akışının gerçekleştirileceğini söyledi.

Mahfuz, Suudi Arabistanlı işadamı Salah Kamil ve 32 kişi tarafından kurulan "Sevgi köprüsü" ortaklığının faaliyete geçirilmesinin beklendiğini ifade etti.

Bu çerçevede önümüzdeki dönemde Suudi Arabistan, Mısır yönetimi ile Suveyş Kanalı, Kuzey Sahili, Gardaka ve Şarm eş-Şeyh'teki projelerin yanı sıra, enerji alanında da işbirliği yapacak.

Ayrıca, Mısır ve Suudi Arabistan'ı bir birine karayolu ile bağlayacak olan Kral Selman Köprüsü'nün yapım faaliyetlerinin de başlatılması bekleniyor.

Körfez ülkeleri içinde Suudi Arabistan yüzde 16'lık bir oranla Mısır'da en fazla yatırım yapan ülke durumunda.

- Tiran ve Sanafir adaları endişesi

Kral Selman’ın geçen yılki Mısır ziyaretinde yapılan 25 milyar dolarlık anlaşmaya rağmen, sonraki aylarda yaşanan gelişmeler iki ülke arasında gerginliğe neden olmuştu.

Özellikle de Tiran ve Sanafir adaları konusunda Mısır kamuoyunun tepkisinin yanı sıra yapılan eylemler, gözaltılar ve yargı kararları henüz unutulmadı.

Söz konusu anlaşmanın Danıştay tarafından Ocak 2017’de iptal edilmesinin ardından konunun kapandığı şeklinde yorumlar yapıldı.

Ancak Suudi Arabistan devlet petrol şirketi ARAMCO’nun Mart 2017’de 6 ay aradan sonra Mısır’a tekrar petrol tedarikine başlaması da gözlerden kaçmadı.

Ziyarette adalar meselesinin görüşüldüğüne dair her hangi bir açıklama yapılmadı. Ancak bu hafta Kahire’de bir grup aktivist tarafından adaların Suudi Arabistan’a bırakılmasına karşı bir kampanya başlatılacağının duyurulması soru işaretlerinin artmasına neden oldu.

Ayrıca konu Mısır parlamentosunda ilgili komisyonda önümüzdeki haftalarda görüşülecek.

Zirve ile ilgili resmi açıklamalara değinilmemiş olsa bile Tiran ve Sanafir adalarının konusu, Mısır - Suudi Arabistan ilişkilerinde kritik ve endişe verici dosya olarak bir kenarda duruyor.

- Sisi'nin Suudi Arabistan ziyaretinin zamanlaması

Kral Selman'ın daveti üzerine yapılan ziyaretin zamanlaması dikkat çekiyor. Sisi 3 Nisan'da Amerika'yı ziyaret ederek, Donald Trump ile görüşmüştü. Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ise Mart ayında ABD'yi ziyaret etmişti.

Geçen hafta ABD Savunma Bakanı James Mattis’in Suudi Arabistan ve Mısır ziyaretleri de unutulmamalıdır. Bölge ile ilgili yeni senaryoların konuşulmuş olma ihtimali de kuvvetle muhtemel.

- Suriye krizinde fikir ayrılığı

Mısır ve Suudi Arabistan yönetimleri arasında Suriye krizi ve Beşşar Esed konusunda ciddi görüş ayrılığı bulunuyor.

Suudi Arabistan Esed'siz çözümden yana tavır takınırken, Mısır yönetimi Rusya ile aynı çizgide Suriye politikası izliyor.

Zirvede Suriye'ye müdahale konusunun da masaya yatırılmış olması ihtimalini göz ardı etmemek gerekiyor.

- Askeri ilişkiler

İki ülke arasındaki askeri işbirliğini geliştirme gayretleri bulunuyor. Ancak bu konuda ciddi bir ilerleme sağlanmış değil.

Geçen hafta Suudi Arabistan Savunma Bakanlığı Müsteşarı olan ve yeni İstihbarat Başkan Yardımcılığına atanan Tuğgeneral Ahmed el-Asiri, Mısır'ın koalisyon güçleri bünyesinde Yemen'e 40 bin asker gönderme teklifinde bulunduğunu söylemiş, ardından bir açıklama daha yaparak, "Ben, Arap Birliği'nde Ortak Arap Gücü oluşturma önerilerinin tartışıldığı sırada Mısır'ın yaptığı teklifi dile getirdim." ifadelerini kullanmıştı.

- Türkiye - Mısır ilişkileri

Resmi açıklamalarda, ziyaretle ilgili, Mısır medyası ve kamuoyundaki yansımalarında Türkiye ile ilişkiler gündeme gelmedi.

Ancak Suudi Arabistan - Mısır yakınlaşmasının Türkiye ile Mısır ilişkilerini de olumlu etkileyeceği, Kral Selman'ın geçen seneki Mısır ziyaretinden bu yana konunun konuşulduğu kaydedildi.