Ruslar Ukraynalılar aynı ırk mı, aynı soydan mı?

Ruslar Ukraynalılar aynı ırk mı, aynı soydan mı, aynı millet mi gerçekten yoksa Rusların kendi kendilerine uydurduğu tarihsel hurafeler midir? Rusya, Ukrayna'yı neden kendi toprağı olarak görüyor, bu ve buna benzer birçok soru son günlerde merakla cevap arayan sorulardır. 

Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısının perde arkasında yatan en güçlü tarihsel tez, Ukrayna'nın aslında bir SSCB veya Rus toprağı olduğudur. 

 

Nitekim, Putin Ukrayna işgalini başlatmadan önce de Ukrayna'nın aslında Rus toprağı olduğunu ileri sürmüştü. Peki, işin doğrusu nedir? 

Gerçekten de Ruslar Ukraynalılar aynı ırk mı, aynı soydan mı?

Bu sorunun cevabı iki ülkenin yetkilileri tarafından yapılan en son açıklamalarda gizli. 

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin her yıl Rus halkının sorduğu soruları yanıtladığı, “Direkt Hat” programında Ukrayna'ya yönelik açıklamalarda bulunmuştu. Putin'in “Ukraynalılar ve Rusları tek millet olarak görüyorum” açıklamasına Ukrayna'dan tepki gecikmemişti.

Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, Ukraynalılar ve Rusların iki farklı ulus olduklarını belirterek, “Rusya eğer 2014 yılında Ukrayna'ya saldırarak, binlerce insanı öldürüp topraklarımızı işgal etmeseydi iyi komşular olarak yaşardık” ifadelerini kullandı.

Açıklamasında Kırım halkına da değinen Kuleba, “Ukrayna’nın yerli halkları, Kırım Tatarları ve Karaitler’dir. Ruslar, hakları anayasa tarafından diğerleriyle eşit koşullarda korunan ulusal bir azınlıktır. Kendi devletlerine sahip oldukları için yerli halk olarak kabul edilemezler. Alternatif kurgular, klasik Rus manipülasyonlarıdır” şeklinde konuştu.

Bakan Kuleba, Rusya ve Ukrayna arasında yaşanan problemlerin çözümü konusunda ise “Putin, Ukrayna’nın sorunlarının Moskova’da çözüleceğini hayal ediyor. Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy ve Ukrayna halkının kararı bellidir. Burası bizim ülkemiz ve kendi kaderimize biz karar vereceğiz” dedi.

Putin, Direkt Hat programında yaptığı açıklamada, Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy ile görüşmeye karşı olmadığını ifade etmiş, “Ukrayna hasım ülkeler listesinde yer almıyor zira Ukrayna halkının hasım olduğunu düşünmüyorum. Ukraynalıları ve Rusları tek millet olarak görüyorum. Ancak Ukrayna yönetimi Rusya’ya hasım. Kiev’in Ukrayna’daki Ruslara tutumu, kitle imha silahları kullanımına benziyor” demişti.

PEKİ TARİH NE DİYOR, TARİHSEL BAĞLARI NEDİR?

12. ve 13. yüzyıllarda Kiev Rusyası'nın dağılarak bağımsız prenslikler haline gelmesiyle, bugünkü Ukrayna'nın toprakları Moskova ve Belarus'un hakimiyeti altına girdi.

Hem Ruslar hem Ukraynalılar "Kievskaya Rus"u kendi tarihlerinin parçası olarak görüyor. Her iki ülkenin milliyetçileri de bu devletin kendilerine ait olduğunu öne sürüyor.

Sovyetler Birliği topraklarında 1932-1933 yıllarında başta Ukrayna, Belarus, Kuzey Kafkasya, Volga, Güney Ural, Batı Sibirya ve Kazakistan'ın kuzeyinde kitlesel ölümler yaşandı.

Bunun sebepleri ile ilgili tarihçiler ikiye bölünmüş durumda. Kimilerine göre ölümlerin nedeni, başta salgın hastalıklar, kısmen kuraklık sonucu yaşanan kıtlık ve tarım politikalarında hayata geçirilen dönüşüm sonrası ortaya çıkan bazı sorunlar.

Tüm bu bölgelerde hayatını kaybedenlerin sayısı ile ilgili de çok çelişkili (kimilerine göre 1 milyonun altında, kimilerine göre 7-8 milyon kişi) veriler bulunuyor.

Ukrayna devleti ve bazı tarihçiler ise 1932-1933 yılları arasında Ukrayna'da yaşanan ölümlerin nedeninin, Sovyetler Birliği'nin Ukrayna halkına karşı uyguladığı "soykırım" olduğunu savunuyor. Ülkede her sene Kasım ayının son Cumartesi günü "Holodomor (açlık felaketi) kurbanları" anılıyor.

Sovyetler Birliği'nde 1990'lara gelinirken "yeniden yapılanma" adı altında yaşanan çözülme sürecinde, tüm diğer eski Sovyet ülkelerinde olduğu gibi Ukrayna'da da milliyetçi dalga yükselişe geçti.

Ukrayna, 24 Ağustos 1991 tarihinde Sovyetler Birliği'nden ayrıldı. Leonid Kravçuk, ülkenin ilk devlet başkanı oldu.

Sovyetler Birliği'nin dağılması sonrası ilk yıllar, Ukrayna ve Rusya arasında Kırım'daki Karadeniz Filosu'yla ilgili anlaşmazlıklara sahne oldu.

Ekim 1991'de önce Ukrayna Parlamentosu Verhovnaya Rada, ardından Devlet Başkanı Kravçuk, filonun Ukrayna'nın kontrolüne geçmesi kararını onayladı. Bundan kısa süre sonra Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin, Karadeniz Filosu'nun Moskova'ya bağlı olduğunu öngören kararnameyi imzaladı.

23 Haziran 1992 tarihinde iki ülke devlet başkanları, filonun önce ortak yönetilmesi, üç yıl sonra ise paylaşılması yönünde anlaşmaya vardı. Ancak kısa süre sonra gerilimi tırmandıran ilk olay yaşandı.

1992'nin Haziran ayında Ukrayna bayraklı devriye gemisi SKR-112'nin Odessa'ya gitmesi sonrası taraflar silahlı çatışmanın eşiğinden döndü. İki ülkenin Amiral Kuznetsov uçak gemisini paylaşamaması gerginliği iyice artırdı.

Bir süre sonra suların durulmasıyla taraflar yeniden masaya oturdu.

İki ülke Devlet Başkanları Boris Yeltsin ile Leonid Kuçma, Rus Karadeniz Filosu'nun 2017 yılına kadar Kırım'da kalmasını ve iki ülke arasında dostluk, iş birliği ve partnerlik öngören anlaşmayı 1997 yılında imzaladı.

Bu anlaşmayla iki ülke resmi olarak birbirlerinin sınırlarını tanıdı. Anlaşma 2008 yılında 10 yıllığına uzatıldı.

---