Kars Antlaşması 100 yaşında

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in imza attığı Şuşa Beyannamesi'nde atıfta bulunulan, Türkiye'nin doğu sınırını kesinleştiren Kars Antlaşması'nın imzalanmasının üzerinden 100 yıl geçti.

Kars Antlaşması, Sovyet Rusya'nın aracılığıyla üç Sovyet cumhuriyeti Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan ile Kazım Karabekir'in temsil ettiği TBMM hükümeti arasında 13 Ekim 1921'de imzalandı.

20 maddeden oluşan antlaşmaya göre, Türkiye'nin toprak bütünlüğü üç komşu ülke tarafından tanındı, doğu sınırları kesinleşti. Antlaşmaya göre; Türkiye, Nahçıvan'ın Azerbaycan'a bağlı özerk cumhuriyet olarak kalmasının garantörü oldu.

Sovyetlerin dağılmasından sonra bağımsızlığını elde eden Ermenistan, Kars Antlaşması'nı tanımadığını ilan ederek Türkiye'ye karşı yeniden toprak iddiasında bulundu. Bu iddia, Ermenistan'ın anayasasında da yer alıyor.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 15 Haziran 2021'de Şuşa Beyannamesi'ni imzalarken yaptığı konuşmada, bu beyanname ile ecdatlarına sadakatlerini gösterdiklerini belirterek "Beyannamede, Kars Antlaşması'na atıfta bulunuluyor. Tarihi Kars Antlaşması tam 100 yıl önce imzalanmıştı. Bu da sembolik önem taşıyor." ifadelerini kullanmıştı.

"KARS ANTLAŞMASI, TÜRK DİPLOMASİNİN BÜYÜK BAŞARISI"

Azerbaycanlı uzmanlar, imzalanmasının 100. yılında Kars Antlaşması'nı AA muhabirine değerlendirdi.

Bakü Devlet Üniversitesi Gazetecilik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nesiman Yakuplu, Kars Antlaşması'nın Türkiye ve Azerbaycan için büyük önem taşıyan bir antlaşma olduğunu belirtti.

Antlaşma ile Türkiye'nin doğu sınırlarının netlik kazandığını ve Sovyet Rusya ile barış ortamında yaşama olanağı elde edildiğini vurgulayan Yakuplu, "Türkiye, o dönemde İstiklal Savaşı yürütüyordu. Böyle bir dönemde Rusya ile antlaşma imzalamak hem devletin güvenliğinin sağlanması hem de ekonomik kalkınma açısından önem taşıyordu. Nahçıvan'ın Azerbaycan'a bağlı kalmasının belirtilmesi de antlaşmanın Azerbaycan için önemli olan kısmıdır. Bunun bir garantörü de Türkiye oldu. Kars Antlaşması'nı Türk diplomasinin büyük başarısı olarak görüyorum." diye konuştu.

Azerbaycan Uluslararası İlişkiler Analiz Merkezi Şube Müdürü Dr. Cavid Veliyev de Kars Antlaşması'nın işlevselliğini koruduğunu ifade etti.

Ermenistan'ın 1992'de Nahçıvan'a yaptığı saldırıların Kars Antlaşması'na binaen Türkiye'yi harekete geçirdiğini ve Nahçıvan'ın güvenliğinin sağlandığını hatırlatan Veliyev, şunları kaydetti:

"Kars Antlaşması Nahçıvan'ın, Şuşa Beyannamesi ise 44 günlük savaşta işgalden kurtarılan Azerbaycan topraklarının güvenliğinin sağlanması açısından önemli bir beyannamedir. Kars Antlaşması ile Türkiye'ye dayatılan Sevr ortadan kalkmış, Ermenistan'ın Türkiye'ye karşı toprak taleplerinin geçersizliği Erivan hükümetinin imzası ile onaylanmıştır. Ermenistan, bugün hem bağımsızlık bildirisinde hem de anayasasında Türkiye'ye karşı toprak iddiasında bulunarak Kars Antlaşması'nı ihlal ediyor."