Montrö Sözleşmesine Göre Uçak Gemileri Yasak
Türkiye'nin 1936'da Bulgaristan, Fransa, Büyük Britanya, Avustralya, Yunanistan, Japonya, Romanya, Sovyetler Birliği ve Yugoslavya ile imzaladığı Montrö Boğazlar Sözleşmesine göre, uçak gemilerinin Karadeniz'e çıkışı veya aşağıya inişine izin verilmiyor.
Ancak Varyag'ta veya geçmişte bazı örneklerde olduğu gibi uçak
gemileri farklı sınıflarda askeri gemi olarak beyan edilerek
Montrö'nün birkaç kez 'delindiği' de tarihte yer alıyor.
Kadir Has Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim
Görevlisi Doçent Doktor Serhat Güvenç, istisnalar için “Sovyetler
Birliği döneminde Amiral Kuznetsov Uçak Gemisi, 'hava yetenekli
muhabere kruvazörü' olarak deklare edilerek boğazlardan geçti.
Birkaç kez de şu an emekli olmuş Kiev sınıfı, üzerinden sadece
dikine kalkış yapılabilen ama 'uçak gemisi sınıfında' olmayan
gemilere izin verildi. Burada beyan esası dikkate alınıyor. Ancak
bu gemiler aşağıya indikten sonra tekrar yukarı çıkışlarına izin
verilmedi" diyor.
Özellikle Türkiye'nin dengeler açısından bu uygulamalara dikkat
ettiğini belirten Doçent Doktor Serhat Güvenç, “Karadeniz bir iç
deniz. Uçak gemisi bölgede dengeleri değiştirir. Başka bir sınıfta
olduğu belirtilse bile Türkiye geçiş için ülkeler arasındaki
dengelere dikkat ediyor" Boğazlarımızdan geçen ve Çin'e eğlence
gemisi yapılmak üzere satılan Varyag ise motoru olmadığı için
'yüzer cisim' kategorisi ile Boğazlardan geçirilmişti. Aylarca
süren müzakereler sonrasında izin verilen gemi Çin'e götürüldü.
KARADENİZ'DE TEHLİKE ÇANLARI ÇALIYOR!
1964'TEN SONRA AMERİKAN UÇAK GEMİSİNİN İSTANBUL ZİYARETİ YOK
İkinci Dünya Savaşı'ndan 1964'e kadar bir çok kez Amerikan uçak
gemileri İstanbul'a kadar gelerek ziyaretler gerçekleştirdiler.
Ancak bu gemiler Karadeniz'e çıkmadı. 1964'ten sonra gelmemelerinin
nedeni olarak Güvenç konuyu iki nedene bağlıyor: “Türkiye ile ABD
arasında Kıbrıs olaylarından sonra yaşanan Johnson Mektubu Krizi
olayları etkiledi. İkinci konu ise 1960'lardan itibaren uçak
gemilerinin nükleer enerji kullanmasıyla birlikte Türkiye'de
ziyaret edebilecekleri liman sayısı kısıtlandı” diye konuştu.
TONAJ SINIRI VE KALIŞ SÜRESİ LİMİTİ VAR
Montrö'ye göre, Karadeniz'e çıkacak askeri gemilerin belirli
tonajda olması gerekiyor. En son Soçi'de yapılan Kış Olimpiyatları
için Amerikan Donanması'na ait gemiler Karadeniz'e çıkmış ve
görevlerini tamamladıktan sonra geri dönmüştü.
Montrö anlaşmasına göre denizaltılar konusunda da sınırlamalar
bulunuyor. Örneğin başka bir ülkeye ait denizaltı sadece bakım veya
ilk satın alındığında boğazlardan geçebiliyor.
Yorumlar