Panama belgeleri Avrupa'yı sarstı

Dünyada gizli para transferlerine ve vergi kaçağına yol açtığı için hükümetlerin savaş açtığı “off-shore şirketler” e ilişkin tarihin en büyük sızıntısı büyük yankı uyandırdı.

Almanya’nın Süddeutsche Zeitung Gazetesi’ne sızdırılan “Panama belgeleri”, daha önce de bu konularda çalışma yapan Uluslararası Araştırmacı Gazetecilik Konsorsiyumu’nun koordinasyonunda 80 ülkeden 400 gazeteci ile birlikte analiz edildi.

Yayınlanan ilk belgelerde 12 devlet ve hükümet başkanı ile önde gelen sporcu, sanatçı ve yöneticilerin isimleri yer aldı. Ancak ICIJ, 11.5 milyon belgede adı geçen kişilerin isimlerini peyderpey yayınlayacak. 1 Mayıs’taki ikinci ICIJ raporunda, aralarında bazı Türk şirket ve müşterilerin de adı olacağı ileri sürülüyor. İlk yayınlanan belgelerde adı geçen politikacılar iddiaları reddederken, çok sayıda devlet ve hükümet başkanı ise soruşturma açılacağını duyurdu.

İşte açıklamalardan bazıları:

PANAMA SKANDALINA MESSİ DE KARIŞTI PANAMA SKANDALINA MESSİ DE KARIŞTI

İzlanda: Başbakan Sigmundur Gunlaugsson ve hükümet üyelerinin yarısının gizli offshore şirketlerde hisseleri bulunduğu iddiaları üzerine hükümet karşıtı protestolar patlak verdi. Başbakanın istifası isteniyor.

Fransa: Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande, vergi kaçırmak için kullanıldığı iddia edilen offshore hesaplarının afişe edilmesini “İyi haber” olarak nitelendirdi. Hollande, “Bu bilgiler çıktıkça soruşturma ve davaların açılacağı konusunda sizi temin ederim. Bu ifşaatlar iyi haber çünkü vergi gelirlerini artıracak” dedi.

Avustralya: Dünyanın en büyük dördüncü off-shore hukuk firması Panama Mossack Fonseca’dan sızan belgeler üzerine harekete geçen Avustralya Vergi Müdürlüğü, 800 Avustralyalının hesaplarını incelemeye aldı.

Avusturya: Avusturya Raiffeisen Bankası’nın, Ukrayna Devlet Başkanı Petro Poroşenko’nun vergi kaçırmasına yardımcı olduğu iddiası üzerine banka hakkında soruşturma açıldı.

Almanya: Başbakan Angela Merkel’in sözcüsü, “Uluslararası toplum bu tür mali oyunların üzerine gitmeli” açıklamasını yaptı. Maliye Bakanlığı, “Karanlık işler açığa çıkarılacak” açıklamasında bulundu.

İngiltere: Belgelerde adı geçen Başbakan David Cameron’ın 2010’da ölen babası Ian Cameron’ın hesapları incelemeye alındı.

Norveç: Off-shore işlemlerde adı geçen DNB bankası hakkında soruşturma açıldı.

Rusya: Kremlin, Putin hakkındaki iddiaları “Putinfobik” olarak niteledi ve Putin’i karalama kampanyasınn bir parçası olduğunu ileri sürdü.

NASIL ORTAYA ÇIKARILDI?

2 yıl önce ismi saklanan bir muhbir Mossack Fonseca verilerini Alman yetkililerine sattı. Ancak bu veriler eskiydi, dar kapsamlıydı ve sadece birkaç off-shore şirketi hakkındaydı. Alman makamları bu belgeler üzerinden ülkenin önde gelen bankalarından The Commerzbank’a baskın düzenledi. Bu bankanın dışında off-shore hareketleri nedeniyle HSH Nordbank v Hypovereinsbank’a toplam 20 milyon Euro’luk ceza kesildi.

1 yıl önce de yine ismi saklanan bir muhbir Almanya’nın Süddeutsche Zeitung (SZ) Gazetesi’ne şifrelendirilmiş Mossack Fonseca belgelerini ulaştırdı. Gazeteye göre kaynak, belgelere karşılık hiçbir şey istemedi. İlerleyen aylarda sızdırılan belge sayısı arttı ve 2.6 terrabayt veriye ulaştı.

Verilerin çokluğu ve 20 farklı dilde hazırlanmış olmasından ötürü SZ daha önce Lüksemburg ve off-shore sızıntıları üzerine çalışan ICIJ ile işbirliği yapmaya karar verdi. Geçen 12 ayda 80 ülkeden 106 medya kuruluşundaki 400 gazeteci belgeleri analiz etti ve dışarıya bilgi sızdırmamayı başardı. Bu arada belgelerin kolay analiz edilebilmesi için özel bir yazılım da hazırlandı.

ICİJ’nin başındaki isim Gerard Ryle, CNN International spikeri Christiane Amanpour’a verdiği demeçte, kaynağın “Bu suçların kamuoyuna açık hale gelmesini istedim” dediğini ifade etti. İsimsiz kaynağın ayrıca ABD’den herhangi bir kimsenin belgelerde adının geçmemesini sorgulayan Rusya ve diğer kritiklere, “Gelecek kısmı bekleyin. Daha önceki hiçbir şeye benzemiyor” cevabını verdi.

MOSSACK FONSECA: KENDİNİ OTOMOBİL FABRİKASI SANIYOR

Dünyanın en gizli kapaklı şirketlerinden biri olan Panama merkezli Mossack Fonseca’nın verilerine göre şirket 42 ülkede 600 çalışana sahip. Şirket ‘Offshore ülkeleri” olarak adlandırılan, İsviçre, Kıbrıs, İngiliz Virgin Adaları, Guernsey, Jersey ve Isle of Man’da faaliyet gösteriyor. Mossack Fonseca, ‘hizmetleri’ için şirket başına ücret alıyor. Bu ücret şirketin kurulduğu ‘mali cennete’ göre değişiyor.

Bazı ülkelerin yasaları sayesinde 1000 dolara bile şirket kurmak mümkün oluyor. Mossack Fonseca, araya başka aracı ‘kâğıt üzerinde’ şirket sokar veya şirketlerin ‘gerçekliğini’ pekiştirmek için gerçek bir kişiyi CEO veya yönetim kurulu üyesi olarak atarsa ‘hizmet ücreti’ artıyor.

Şirketin iki kurucusundan biri olan Ramon Fonseca, Panama Televizyonu’na yakınlarda verdiği demeçte, şirketinin adına off-shore şirket kurduğu kişi ve kurumların eylemlerinden sorumlu tutulamayacağını söylemişti. Şirketi bir “araba fabrikasına” benzeten Fonseca “İnsanların arabalarıyla yaptıklarından otomobil üreticisinin sorumlu tutulamayacağı gibi Mossack Fonseca da örneğin o arabayla soygun yapılıp yapılmadığından sorumlu tutulamaz” dedi.

ROMAN YAZARI ÇIKTI

Mossack Fonseca firması 40 yıl önce Alman göçmeni Panamalı Jurgen Mossack ile ödüllü roman yazarı Ramon Fonseca tarafından kuruldu. Jurgen Mossack’ın babası İkinci Dünya Savaşı’nda NAZİ SS subaylarından biriydi. Fonseca ise kısa süre öncesine kadar Panama Devlet Başkanı Juan Carlos Varela’nın danışmanıydı.

Şirketin adı, mart ayında Brezilya’da yolsuzluk skandalına karışınca Fonseca istifa etmek zorunda kaldı. Panama’nın Devlet Başkanı Varela, ülkesindeki off-shore şirketleriyle ilgili bilgilerin sızdırılmasının ardından açılacak tüm soruşturmalar için “güçlü bir şekilde” işbirliği yapacaklarını açıkladı.