Mahsa Amani neden öldü, kimdir, nereli, Kürt mü, Demirtaş neden destek verdi?

Mahsa Amani veya Mahsa Amini olarak da bilinen İranlı genç kadın polisin sert müdahalesi sonrasında yaralı olarak kaldırıldığı hastanede 3 gün sonra hayatını kaybetti. Peki, Mahsa Amani neden öldü? Mahsa'nın ölümüne dünya genelinden tepkiler yükseliyor. Demirtaş saçlarını kazıttı.

Google Haberlere Abone ol
Mahsa Amani neden öldü, kimdir, nereli, Kürt mü?

Mahsa Amani neden öldü veya Mahsa Amini kimdir, kim öldürdü, yeni görüntüleri ortaya çıktı... İran polisinin şiddeti uygulaması nedeniyle mi yoksa herhangi bir hastalığının yani kalp krizi benzeri bir hastalığının nüksetmesi nedeniyle mi öldü, İran'da son günlerde en çok tartışılan konulardan biri oldu. Mahsa Amani'nin ölümü sonrasında İran halkı ayağa kalktı. Başta Tahran olmak üzere ülkenin birçok noktasınd aynı anda protesto gösterileri başladı. Rejim karşıtı eylemlere dönüşen gösterilerde şu ana kadar 3 kişinin hayatını kaybettiği belirtiliyor. Öte yandan Amani'nin Kürt olduğunu duyan Demirtaş cezaevinde saçlarını kazıtarak göstericilere destek verdi. Peki, Mahsa Amani neden öldü, Mehsa Emini kimdir, kaç yaşında, ne iş yapıyordu, gösteriler hızla artıyor?

İran'da kılık kıyafet kontrolü gerçekleştiren  polis devriyeleri tarafından sert bir şekilde gözaltına alınan Mahsa Amani, gözaltı esnasında yaşanan arbedede yaralandı. Kaldırıldığı hastanede 3 gün kaldıktan sonra ise hayatını kaybetti. 

Amani'nin hayatını kaybetmesi İran genelinde protestolarla karşılandı. İran siyasetinde de konuyla ilgili sert tartışmalar yaşandı. İran Cumhurbaşkanı Reisi, konunun araştırılması için bakanlığa talimat verdiğini açıkladı. 

İran'ın başkenti Tahran'da polis tarafından 'kıyafet kurallarına' uymadığı gerekçesiyle gözaltına alındıktan sonra fenalaşarak hastaneye kaldırılan 22 yaşındaki Mahsa Emini 3 gün sonra yaşamını yitirdi.

Ülke medyasında, Emini'nin 13 Eylül'de başkent Tahran'da İrşad Devriyesi tarafından 'Başörtüsü kurallarına uymadığı' gerekçesiyle gözaltına alındıktan sonra fenalaşarak komaya girdiği aktarıldı. Olay kamuoyunda ve bazı siyasetçiler arasında da tepkiyle karşılandı.

Mahsa Amani neden öldü?
Mahsa Amani neden öldü?

 

Tepki üzerine Tahran Polisi tarafından yapılan açıklamada, İrşad Devriyesi'nin Emini'yi açıklama için karakola götürdüğü ve burada aniden bilincini kaybetmesi ve kalp rahatsızlığı yaşaması üzerine hastaneye sevk edildiği belirtildi.

Sosyal medyadaki aktivistler ise polisin 'aniden' bilincini kaybettiği yönündeki iddiasını reddederek Emini'nin polis tarafından darp edildiğini iddia ediyor.

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi de olayın tüm boyutlarıyla soruşturulması için İçişleri Bakanı Ahmed Vahidi'ye talimat verdi.

GÖZLER İRŞAD DEVRİYELERİNDE

22 yaşındaki Mahsa Amini'nin başörtüsü kurallarına uymadığı iddiasıyla gözaltına alınıp işkence sonucu öldürülmesi İran'daki bir polis grubunu gündeme getirdi. "Moda" veya "ahlak" polisi olarak da bilinen bu birimin kimlere nasıl müdahalede bulunuyorlar?

İran'da Mahsa (Zhina) Amini'nin "ahlak polisi" tarafından dövülerek öldürülmesinin yankıları sürüyor.

Uluslararası Af Örgütü başta olmak üzere birçok kurum olayı kınarken, şüpheli ölümün detaylı araştırılması istendi.

İdamdan sonra şimdi de yoksulluk İranlı Kürtlerin canını alıyor… Sadece 4 kentte 77'si kadın 183 kişi intihar etti
Amini'nin gözaltına alındıktan sonra fenalaşarak hastaneye kaldırılması ve hayatını kaybetmesi, gözleri "ahlak polisi"ne çevirdi.

Gaşt-e Erşad (irşad devriyesi), "moda" veya "ahlak" polisi olarak biliniyor.

Ülke genelinde görev yapan bu polis grubu, genellikle sakallı erkek ve çarşaflı kadın görevlilerden oluşuyor.

Geniş yetkilere sahip bu polisler her an her yerde çıkabiliyor. Giyim, kuşam ve davranışları "İslam'a aykırı" olanları uyarıyorlar.

Kimilerine bunu tekrarlamayacağına dair kağıt imzalatıp, kimilerine para cezası kesiyor, direnenleri ise gözaltına alarak mahkemeye sevk edebiliyorlar.

Amini olayı ilk olmadığı gibi muhtemelen son da olmayacak. Çünkü daha önce onlarca, benzer durum yaşandı.

Benzer edeniyle birçok kişi tutuklanırken, binlercesi de ülkeyi terk etmek zorunda kaldı.

Peki ahlak polisi adlı yapı ne zaman kuruldu, görevlerini nasıl yapıyorlar? Zorla kapanmanın dinde yeri var mı?

"HALKIN YAŞAM VE GİYİM TARZINA HEP MÜDAHALE EDİLDİ"

İran uzmanı gazeteci yazar Dr. Savash Porgham, "ahlak polisi" olarak bilinen biriminin kurumsallaşmasının 2005 yılına tekabül ettiğini söyledi.

Porgham'ın verdiği bilgiye göre bu grubun gerçek ismi "ahlaki emniyet polisi". Yapının görevi, "sosyal yaşamın güvenliğini artırmak" ve Kültür Devrimi Yüksek Konseyi'nin belirlediği toplumsal eylem planlarını sahada uygulamak.

1979 İslam Devrimi'nden bu yana farklı isimler altında rejimin sokaklarda halkın yaşam ve giyim tarzına hep müdahale ettiğini belirten Porgham, "Ancak bu görevin resmen özel bir polis birimine verilip kurumsallaşması 2005 yılına tekabül ediyor" dedi.

"GÖREVLİLER EN RADİKAL OLANLARDAN SEÇİLİYOR"

Ahlaki emniyet polisine sokaklarda Gaşt-e Erşad (irşad devriyesi) denildiğini, birimlerin en az 3 kişilik kadın ve erkek polislerden oluştuğunu aktaran Porgham, "Bunlar genelde minibüsle devriye atıyor. Bu birimde görev yapacak olan polisler en radikal olanlardan seçiliyor. Çünkü ideolojik ve dini doktrini yeterince benimsemeyen bir polis sokaklarda böylesi bir görevi layıkıyla yapamaz" diye konuştu.

Porgham, şöyle devam etti: Sokak, cadde, park, yeşil alan, kafe, restoran, sinema, tiyatro ve toplumsal yaşamın akla gelen her alanında irşad devriyesinin uygulama noktaları bulunuyor. Ahlaki emniyet polisi, ramazan ayında oruç tutmayanları denetlemekten tutun, insanların kılık ve kıyafetlerine müdahale edebiliyor. Bunlar insanların hayatına karışmayı şeri ve hukuki görev olarak görüyor.

İrşad devriyelerinin asıl hedeflerinin öncelikle her zaman kadınlar olduğunu vurgulayan Dr. Savash Porgham, "Bunların sokaklara salınmasının en temel sebebi kadınları toplumsal yaşamın içinde pasifize etmek, giyim tarzını kontrol altında tutmak ve zorunlu başörtüsü dayatmasına mutlak surette uymasını sağlamak. Yani asıl hedefleri her zaman kadınlar oldu. Yıllarca irşad devriyesi her nevi sert müdahaleyi yaptı ve en son Mahsa Amini'nin örneğinde olduğu gibi pek çok kadının hayatını yitirmesine sebep oldu. İran'da kadın hareketinin son yıllardaki yükselişi ve özellikle zorunlu başörtüsüne karşı yapılan geniş sivil itaatsizlik eylemleri rejimin ayarlarıyla oynuyor ve bunun yansıması da sokaklarda irşad devriyesinin kadınlara yönelik sert müdahaleleri oluyor" değerlendirmesinde bulundu.

YABANCILAR DA BAŞLARINI KAPATMAK ZORUNDA KALIYOR

İrşad devriyelerinin şiddet uygulayarak bir kadının ölümüne yol açması ülkede tepkilerin dozunu yükseltti. İran'ın birçok kentinde Mahsa Amini'nin öldürülmesi protesto edildi.

Tahran yönetimi sadece İran vatandaşı değil ülkeye gelen yabancı kadınların da kılık kıyafetine müdahale ediyor. Ülkeye giriş yapan yabancı kadınlar, örtüyle başlarını kapatmak zorunda kalıyorlar.

Bu da zaman zaman tartışmaya yol açıyor. Kadınların başlarını açma konusunda zorlanmayacakları gibi örtünmeleri konusunda baskıya uğramamaları gerektiği vurgulanıyor.

"ZORLA KAPATMAK DA AÇTIRMAK DA İSLAM'DA YOK"

İlahiyatçılar, kadınların zorla örtünme veya başörtülerini çıkartılma konusunda baskıya uğramalarına karşı çıkıyor. O isimlerden biri de Prof. Dr. Caner Taslaman.

Prof. Taslaman, zorla kapatma uygulamasının din ile bir alakasının olmadığını söyledi.

"Kesinlikle zorla kapatmak da açtırmak da İslam'da yok" diyen Taslaman, "Dini bir hüküm olarak kadına da erkeğe de kapanmanın dini bir cezası yoktur. Bu dinin bir hükmü değildir ve çok açıktır" ifadelerini kullandı.

Kur'an-ı Kerim'de konuyla ilgili insanlara konulmuş en küçük bir cezanın olmadığının altını çizen Taslaman, "Önce Kur'an-ı okusunlar. Gerekseydi Kur'an'da böyle dünyevi bir ceza olurdu. Dolayısıyla dünyevi olarak insanların kılık-kıyafetleriyle ilgili hiçbir ceza yok" diye konuştu.

"DİN ADINA YAPILMASI DOĞRU DEĞİL"

İlahiyatçı Prof. Dr. Caner Taslaman, sözlerini şöyle tamamladı:

Hiç kimse din adına insanları kapatamayacağı gibi açamaz da. Allah Kur'an'da insanlara bu konuda bir dünyevi ceza öngörmemiş. Uygulamanın din ile bir ilgisi yok. Allah'ın koymadığı bir cezayı koymak da ne oluyor? Bu haşa ‘Allah bu dinin nasıl olması gerektiğini düşünemedi, ben bunu daha iyi düzenleyeceğim' anlamına geliyor. Bu tür uygulamaların din din adına yapılması doğru değil.

İRAN'DA PROTESTO GÖSTERİLERİ ARTIYOR

Yarı resmi İran Öğrenci Haber Ajansı'na (ISNA) göre, başkent Tahran'daki Hicab Caddesi'nde toplanan bir grup, Emini'nin ölümünü ve "ahlak polisi" olarak bilinen İrşad devriyelerini protesto etti.

Haberde, göstericilerin yetkililer aleyhinde sloganlar atması üzerine güvenlik güçlerinin göstericilere müdahale ettiği belirtildi.

Öte yandan Fars Haber Ajansı da bazı kadın göstericilerin başörtülerini çıkararak, ülke yönetimi aleyhinde sloganlar attığını yazdı.

Haberde, motosikletli devriyelerle olay yerine gelen güvenlik güçlerinin cop ve biber gazı kullanarak protestocuları dağıttığı kaydedildi.

Sosyal medyada yer alan görüntülerde ise güvenlik güçlerinin göstericilere sert şekilde müdahale ettiği ve bazılarını gözaltına alındığı görüldü.

GÖSTERİLERDE 3 KİŞİ ÖLDÜ

İran'da 22 yaşındaki Mahsa Emini'nin "kıyafet kurallarına uymadığı" gerekçesiyle gözaltına alınmasının ardından hayatını kaybetmesi üzerine başlayan ve birçok şehirde devam eden protestolarda 3 kişinin öldüğü bildirildi.

İran'ın yarı resmi Fars Haber Ajansı'nın haberine göre, Kürdistan Eyaleti Valisi İsmail Zareikuşa, eyaletin şehirlerinde düzenlenen gösterilerde 3 kişinin şüpheli şekilde öldüğünü açıkladı.

Zareikuşa, 2 kişinin silahla öldürüldüğünü, bir kişinin ise ölüm nedeninin araştırıldığını belirtti.

Vali Zareikuşa, silahlı kuvvetlerin, söz konusu 2 kişinin ölümüne neden olan türde bir silah kullanmadığını söyledi.

Öte yandan muhalif medyaya yansıyan haberlerde ise gösterilerde 5 kişinin öldüğü, 10 kişinin yaralandığı ileri sürüldü.

GÖSTERİLER 6. GÜNÜNDE DEVAME DİYOR

İran'ın dört bir yanına yayılan Mahsa Amani için protesto gösterileri 6. gününde de devam ediyor. Şu ana kadar 3 kişi gösteriler esnasında hayatını kaybetti. Öte yandan Amani'nin polis karakolunda çekilmiş yeni görüntüsü ortaya çıktı. Amani'nin kendi kendine bayıldığı görülüyor.

AMANİ'NİN NEDEN ÖLDÜĞÜNE DAİR YENİ GÖRÜNTÜLER

Öte yandan Amani'nin polis karakolunda eğitim alanındaki görüntüleri yayınlandı. Görüntülerde Amani'nin ayakta dururken bir anda kendi kendine bayılarak yere düştüğü görülüyor. 

İşte o görüntüler:

DEMİRTAŞ'TAN DESTEK GELDİ

Eski HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş ve cezaevinde koğuş arkadaşı Diyarbakır’ın görevden alınan eski Belediye Başkanı Selçuk Mızraklı, İran’da ahlak polisi sorgusu sırasında hayatını kaybeden Mahsa Amini için düzenlenen protestolara destek amacıyla saçlarını kazıttı.

Konuya ilişkin yazılı açıklama yapan Demirtaş şu ifadeleri kullandı:

“Saçının teli göründü diye İran ‘ahlak polisi’ tarafından katledilen Mahsa Amini’nin acısını yüreğimizin en derininden hissediyoruz. Baskı ve zulme karşı direnmek sadece kadınların sorumluluğu değildir. Kadınların cesurca öncülük yaptığı eşitlik ve özgürlük mücadelesine destek vermek ve İran’da özgürlük için direnen halkın yanında olduğumuzu belirtmek için hücre arkadaşım Dr. Selçuk Mızraklı ile beraber bugün saçımızı kazıttık."

Eski HDP Eş Genel Başkanı, İran'da polis sorgusu sırasında hayatını kaybeden Mahsa Amini protestolarına destek için saçını kazıttıHDP
Ayrıca Demirtaş, "Bütün zulüm, zorbalık düzenleri halkın direnişi karşısında er geç yıkılacaktır. Direnenlere bin selam olsun. Mahsa Amini’ye Allah’tan rahmet ailesine ve halkımıza başsağlığı ve sabır diliyor; selamla birlikte dayanışma duygularımızı iletiyoruz." dedi.

Mahsa Amini'nin ölümünün ardından İran'ın yanı sıra bölge ülkelerinde kadınlar, saçlarını keserek sosyal medyada paylaşıyor ve İran yönetimini protesto ediyor.

İran'ın başkenti Tahran'da 13 Eylül'de "ahlak polisi" olarak bilinen İrşad devriyeleri tarafından gözaltına alındıktan sonra komaya girerek hastaneye kaldırılan Kürt asıllı Mahsa Amini, 16 Eylül'de yaşamını yitirmişti.

Bunun üzerine başlayan gösteriler, ülkenin birçok il, ilçe ve kasabasına yayıldı.

ABD ELON MUSK ÜZERİNDEN İRANLILARA İNTERNET HİZMETİ SUNMAYA BAŞLADI

Elon Musk, ABD'nin İranlılara sunulan internet hizmetlerinin kapsamının genişletilmesine izin veren genel lisans yayımlamasının ardından uydu internet sistemi Starlink'i bu ülkede devreye soktu.

Protesto gösterilerinin devam ettiği İran'da ABD'nin İranlıların internete erişimini kolaylaştıracak adımının ardından Musk'dan yeni adım geldi.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken'ın konuyla ilgili Twitter paylaşımına yanıt veren Musk, "Starlink'i devreye sokuyoruz." ifadesini kullandı.

 

Hazine Bakanlığından yapılan açıklamada, söz konusu genel lisansın İran'da internet özgürlüğüne sağlanan desteğin artırılması amacıyla yayımlandığı bildirilmişti.

İran'da Mahsa Emini'nin "başörtüsü kurallarına uymadığı" gerekçesiyle gözaltına alındıktan sonra ölmesi üzerine başlayan gösterilerin ardından hükümetin internet erişimini kısıtladığına işaret edilen açıklamada, ABD'nin İran halkının "özgür bilgi akışına ve gerçeklere dayalı bilgilere erişimini desteklemek" için harekete geçtiği kaydedilmişti.

STARLİNK NEDİR?

Starlink, SpaceX'in dünyanın yetersiz hizmet alan bölgelerine internet erişimini kolaylaştırmak için yıllardır üzerine çalıştığı uzay tabanlı bir sistem.

Elon Musk'ın kurucusu olduğu SpaceX, Starlink uydularıyla dünya yörüngesinde 12 bin uyduluk ağ kurmayı planlıyor. Projenin 2027'de tamamlanması hedefleniyor.

GÖZALTI SAYISI HER GEÇEN SAAT ARTIYOR

İran'da 22 yaşındaki genç bir kadının "kıyafet kurallarına uymadığı" gerekçesiyle gözaltına alınmasının ardından hayatını kaybetmesiyle başlayan gösterilerde ülkenin kuzeydoğusundaki Gilan eyaletinde 60'ı kadın 739 kişi gözaltına alındı.

İran'ın yarı resmi ajansı Tesnim'e göre, Gilan Emniyet Müdürü Azizullah Meleki, kamu güvenliğini tehdit eden kişilere yönelik polis ve Devrim Muhafızları Ordusu tarafından operasyon düzenlendiğini belirtti.

Toplam 739 kişinin gözaltına alındığını aktaran Meleki, "Bu kişilerden 60'ı kadındı. Bunların büyük bir kısmının Gilan'ın yerlisi olmadığı, kaos yaratmak ve kamusal alanlara ve özel mülklere zarar vermek için diğer kentlerden Gilan'a geldikleri tespit edildi." dedi.

Öte yandan Gilan'da bir sabotaj şebekesinin de tespit edilerek, tutuklandığını aktaran Meleki, operasyonda çok sayıda silah ele geçirildiğini kaydetti.

Eyaletteki olaylar sırasında can kayıplarıyla ilgili bilgi vermeyen Meleki, 104 polisin yaralandığını ve çok sayıda kamu aracının tahrip edildiğini aktardı.


 

Yorumlar