Çad’da tartışmalı halk oylaması

Çadlılar, askeri cuntanın iki buçuk yıl önce söz verdiği ancak 2024 sonuna ertelediği seçimlerin yapılması ve sivil yönetimin yeniden tesis edilmesi yönünde önemli bir adım olarak görülen yeni anayasayı oylamak üzere dün sandık başına gitti.

Oylama, Birleşmiş Milletler’e göre dünyanın en az gelişmiş ikinci ülkesi olarak gösterilen Çad'da, muhalefetin bölündüğü ve bir yılı aşkın süredir şiddetli baskılarla karşı karşıya kaldığı bir dönemde geldi.

Askeri yönetim, iyi finanse edilen bir kampanya süreci yürüttü ve Muhalif Değişim Partisi lideri Succes Masra’nın desteğini dahi arkasına aldı.

Halk, seçimlerin ve sivil iktidarın önünü açacak adım olarak gördükleri referandumdan umutlu olsa da Çad'da, iki büyük muhalif grubun boykot ettiği oylamada, mevcut geçici cunta idaresinin desteklediği "evet" kararının çıkması bekleniyor.

Yaklaşık 8 milyon Çadlı referandumda üniter devlet ya da federalizm seçeneklerinden birini tercih etti.

Oy sayımı devam ederken geçici sonuçların 24 Aralık'ta, kesin sonuçların ise 28 Aralık’ta açıklanması bekleniyor.

Çad Geçiş Dönemi Devlet Başkanı Muhammed İdris Debi İtno, oy verdikten sonra basına yaptığı açıklamada, "Yurttaşlarıma topluca oy vermeleri çağrısında bulunmak istedim. Oyunuz, sesiniz önemli ve sesiniz demokrasimizin temellerini güçlendirecek." ifadelerini kullanmıştı.

Muhalefet ve sivil toplum kuruluşlarının büyük kısmı, referandumun mevcut Devlet Başkanı İtno’nun gelecekteki devlet başkanlığı seçimine hazırlık mahiyetinde olduğunu ve ülkeyi 30 yıldan fazla demir yumrukla yöneten babasının "hanedanını sürdürmeyi ve bu hanedana meşruiyet kazandırmayı amaçladığını" iddia ediyor.

Eski Cumhurbaşkanı İdris Debi İtno'nun ülkenin kuzeyindeki ayrılıkçı grup "Çad'da Değişim ve Uyum Cephesi"ne (FACT) karşı düzenlenen operasyonda 19 Nisan 2021'de öldürülmesinin ardından İtno'nun 37 yaşındaki oğlu Muhammed İdris Debi İtno, 20 Nisan 2021’de 15 generalden oluşan Askeri Geçiş Konseyinin başına getirilmişti.

İtno, 18 aylık geçiş döneminin ardından seçim yapılacağı, iktidarın sivillere devredileceği ve aday olmayacağı sözü verse de süre bitiminde 9 Ekim 2022’de gerçekleştirilen Ulusal Diyalog Forumu’nda geçiş dönemi 2 yıl daha uzatılmış, İtno’nun ise 2024’te yapılması planlanan seçimlerde aday olmasına izin verilmişti. Forumda ayrıca referanduma sunulmak üzere yeni anayasa hazırlanması kararlaştırılmıştı.