Berzem Kalesi nerede?

Berzem Kalesi, Uyanış Büyük Selçuklu dizisiyle birlikte bir kez daha gündeme gelmeye başladı. Peki, Berzem Kalesi nerede, tarihteki önemi ve yeri nedir? İşte detaylar: 

Berzem Kalesi Büyük Selçuklu Devleti tarafından Malazgirt Savaşı'ndan sonra alınan kalelerden biridir. Ancak bu kalenin en önemli özelliği ise acı bir olaya ev sahipliği yapmış olmasıdır.

Sultan Alparslan'ın 1072 yılında Horasan seferi sırasında Berzem Kalesi'ni fethetmişti. Daha sonra ise hain bir şekilde kale komutanı Yusuf El Harezmi tarafından hançerlenerek şehit edilmişti. 

Tarihçilerin anlatımlarına göre; Sultan Alp Arslan Malazgirt zaferinden sonra yönünü doğuya Karahanlılar'ın üzerine çevirdi. Karahanlılar ile savaşmadan önce yolunun üzerinde bulunan Berzem Kalesi'nin alınması gerektiğini düşünüyordu. Niketim kalenin alınması için gerekli olan hazırlıklar yapıldı ve Berzem Kalesi yapılan mücadele sonucunda ele geçirildi.

Kalesinin komutanı Yusuf savaş sonunda teslim alındı. Alp Arslan ve oğlu Melikşah birlikte bu kaleyi almışlardı. Kale alındıktan sonra komutanı Yusuf'a dokunulmamıştı. Ancak bu Alp Arslan için büyük bir hataydı. Çünkü Yusuf, Alp Arslan'ı öldürmek için planlar içindeydi.

Tarihi rivayetlere göre, Yusuf sağ salim teslim alındıktan sonra sultanın karşısına getirilir. Ancak Yusuf, Sultan'a karşı saygısızca davranışlarda bulunur ve ona hakaretler eder. Bu durum karşısında gururu incinen Sultan Alp Arslan, Yusuf'un ellerinin çözülmesini ve teke tek kapışmak istediğini söyler.

İddialara göre Yusuf, elleri çözüldükten sonra tahtında oturan Sultan Alp Arslan'ın üzerine hücum eder. Sultanın ise ona elindeki tek atımlık ok ile cevap vermeye çalıştığı ancak isabet edemediği belirtilir. Yine rivayetlere göre kale komutanı Yusuf, ya çizmesinin içine gizlediği ya da askerlerden birinden hızlı bir şekilde kaptığı hançerle sultanı hançerlediği söylenir.

Sultan Alp Arslan, kale komutanından aldığı darbeler sonucunda hayatını kaybeder.

Sultan Alp Arslan'ın hayatını kaybettiği Berzem Kalesi Ceyhun Nehri'nin kenarında bulunmaktadır. Sultan'ın naaşı ise tarihi rivayetlere göre Türkmenistan'ndaki Merv şehrinde bulunuyor. 

Sultanın cenazesi ise Merv şehrinde defnedilir. Ünlü tarihçi İlber Ortaylı, Sultan Alp Arslan'ın Malazgirt zaferinden sonra yaptıklarıyla ilgili şu değerlendirmede bulunduğu yazısında Berzem Kalesi'nden de söz etmektedir: 

Sultan Alp Arslan’ın Malazgirt Zaferi’ne rağmen Anadolu’yu ele geçirip iskân etme gibi bir amacı olduğunu söylemek güç. O ortaçağların zengin, verimli ve uygun stratejik bölgesine, yani Suriye, Filistin ve Mısır’a yöneliyordu.

Nitekim ilk aldığı yerlerden Berzem Kalesi’nin Komutanı Yusuf’u sorgulama sırasında tahkir etmesi ardından onu serbest bırakması vakayinamelere göre hayatını sona erdiren suikasta neden olmuştur.

Tarihin garip bir tecellisi olarak, hem oğlu Sultan Melikşah hem kendisinin hem de oğlunun en büyük devlet adamlarından biri olan Nizamülmülk de suikastla öldürüldü. Onları da Haşhaşiler katletmiştir.