Afganistan'ın tek hayvanat bahçesi eski günlerini arıyor

Afganistan'ın başkenti Kabil'de bulunan, ülkenin tek hayvanat bahçesi, Taliban'ın kadın ve erkeklerin sosyal mekanlara farklı günlerde girişine izin vermesi nedeniyle ziyaretçi sayısında büyük düşüş yaşıyor.

Kabil'in Dehmezeng bölgesinde 1967'de kurulan hayvanat bahçesi, iç savaşın yaşandığı 1990'larda silahlı grupların hedefi olması nedeniyle büyük zarar gördü.

Bu dönemde bazı silahlı gruplar, etleri yenilebilir hayvanları çalarken daha önce Hindistan devlet başkanının hibe ettiği bir fil ise roket saldırısında telef oldu.

2001'de restorasyonu başlayan hayvanat bahçesi, zamanla genişletildi ve hayvanların bulunduğu alana ek olarak insanların keyifli vakit geçirebilmesi için bol ağaçlı, geniş bir parka sahip oldu.

Yönetim binasının duvarlarında, 1990'larda ağır tahribata uğrayan hayvanat bahçesinin o zamanki durumunu gösteren fotoğraflar yer alıyor.

AA muhabirine açıklama yapan yetkililer ve ziyaretçiler, hayvanat bahçesinin mevcut durumu hakkında değerlendirmelerde bulundu.

Yetkili ve ziyaretçilere göre, ziyaretçi sayısının düşmesinde iki ana faktör rol oynuyor. Birincisi Taliban yönetiminin, cinsiyet ayrımına göre ziyaret kararı, ikincisi ise Taliban sonrası ağır darbe alan ülke ekonomisi nedeniyle insanların eğlence amacıyla yapılan aktiviteleri ikinci plana itmesi.

- Mercan'ın heykeli ziyaretçileri kapıda karşılıyor

2002'de ölen ve Kabil Hayvanat Bahçesi'nin sembolü olan "Mercan" adındaki aslanın heykeli, girişte ziyaretçileri karşılıyor.

İnsanlar, heykelin yanında poz vererek fotoğraf çekiliyor.

Hayvanat bahçesi yetkililerine göre, Almanya'dan hibe edilen Mercan'ın sembol olmasında iki neden öne çıkıyor.

Birincisi 26 yıl ile hayvanat bahçesinin tarihinde en uzun süre yaşayan aslan olması.

İkincisi ise 1990'larda yanına yaklaşan bir ziyaretçiye saldırarak onu öldürmesinin ardından, kurbanın kardeşinin Mercan'a el bombası atıp onu ağır yaralaması.

Olay sonucu gözlerini, çenesini ve tüm dişlerini kaybeden Mercan, yoğun ameliyatların ardından hayatta kalmayı başarmış.

- Kadın-erkek ayrımı ziyaretçi sayısını düşürdü

Son 20 yılda uluslararası kurumların da desteğiyle öncesine göre daha iyi imkanlara kavuşan hayvanat bahçesi, yakın zamana kadar ülkenin her vilayetinden yoğun ziyaretçi çekiyordu. Ancak Taliban yönetiminin geçici hükümetinin İyiliğe Davet ve Kötülükten Sakındırma Bakanlığı sosyal mekanlarda ziyaret günlerini cinsiyete göre ayırmasıyla, ziyaretçi sayısı yaklaşık yüzde 50 düştü.

Bakanlığın kararına göre, park ve bahçeler, eğlence mekanları, tarihi mekanlar, türbeler ve lunaparklar, kadın ve erkeklere ayrı günlerde kapılarını açıyor.

Kadınlar, hayvanat bahçesini pazar ve çarşamba günleri ziyaret edebilirken erkekler diğer günler geziyor.

Yöneticiler, ailelerin hayvanat bahçesini birlikte ziyarete edemediğini, bunun ziyaretçi sayısının ve dolayısıyla gelirlerini de olumsuz etkilediğini ifade etti. Yetkililer ayrıca, yine eski günlerde olduğu gibi yoğun ziyaretçi çekmek istediklerini belirtti.

Ailece ziyarete gelindiği zaman, güne göre kadın ya da erkek kapıda eşlerini bekliyor. Hayvanat bahçesinin kapısında eşlerini bekleyen kadınlar, Taliban'ın söz konusu kararını eleştiriyor ancak görüntülerinin çekilmesine izin vermiyor.

İsmini vermek istemeyen bir çalışan konuyla ilgili, "İnsanlar özgür olmalı. Nişanlılar, aileler geliyordu. Yasaklarsan ne yapmaya gelecekler buraya. Hayvanları görmeye, beraber güzel vakit geçirmeye geliyorlardı." dedi.

- "Hayvanların sağlık durumu iyi"

17 yıldır hayvanat bahçesinin müdürü olan Aziz Gül Şekib, Taliban yönetiminin söz konusu kararının ardından ziyaretçi sayısında büyük düşüş yaşadıklarını belirtti.

Şekib, "Ziyaretçi sayısındaki düşüş bir silsileyi izledi. Önce yüzde 60, sonra yüzde 50, şu an ise yaklaşık yüzde 40-45 gibi bir düşüş görünüyor. İnsanların bu yeni düzene ayak uydurması biraz zaman alacak. İnsanlar geliyor, bakıyor kadınlar günü ve erkeklere izin yok, erkekler gününde de kadınlara izin yok. İnsanların bu belli günlere kendilerini adapte etmesi için çabalıyoruz." diye konuştu.

Ziyaretçi sayısındaki düşüş nedeniyle hayvanat bahçesinin gelirlerinde de büyük düşüş yaşandığını ifade eden Şekib, buna rağmen Kabil belediyesinin desteğiyle açığı kapattıklarını ve hayvanların sağlığına ve kaliteli beslenmesine önem verdiklerini söyledi.

Şekib, "Hayvanat bahçesi gelir açısından kendi kendisine yetiyordu. Meydana gelen değişiklikten sonra (Taliban'ın yönetime gelmesi) nihai çabamız hayvanlarımızın zarar görmemesi ve iyi beslenmeleri oldu. Kabil belediyesinin iş birliği ve koordinasyonuyla hayvanları beslemeyi, durum ve sağlıklarını normal seviyede korumayı ve burada hiçbir sorun oluşmamasını başardık." ifadelerini kullandı.

Taliban sonrası kesilen uluslararası yardımlardan, tüm Afganistan gibi kendilerinin de etkilendiğini dile getiren Şekib, yeniden yardım fonu bulmak için çabaladıklarını belirtti.

- 100 türde 600 hayvan barınıyor

Yetkililerden alınan bilgiye göre, hayvanat bahçesinde 100 türde yaklaşık 600 hayvan bulunuyor.

Taliban'ın yönetime geldiği süreçte burada çalışan 60 çalışan arasındaki 2 veterinerden birinin ülke dışına kaçtığı öğrenildi. Diğer çalışanların görevlerine devam ettiği ve maaşlarda herhangi bir düşüş ya da ödenmeme durumunun olmadığı ifade edildi.

Kabil belediyesinin hayvanlar için her gün en az 60 kilo et gönderdiği ifade edilirken bunun "yeterli olduğu" savunuldu.

Fil, zürafa ve timsah gibi hayvanların bulunmadığı hayvanat bahçesinin genel olarak hem hayvanlar hem de insanlar için temiz olduğu görülürken aslan, kaplan, ayı, çakal, maymun ve kuş gibi hareketli hayvanlara ayrılan alanların dar olduğu gözlendi.

Ayrıca, hayvanlara ayrılan alanların yoğun bir şekilde betondan yapıldığı ve ağaç, toprak ve havuz gibi imkanlar konusunda büyük eksiklik olduğu görüldü.

Kimi ziyaretçiler, bazı hayvanların zayıf bir görünüme sahip olduğunu ve yeterli beslenmediklerini düşünüyor.

- Cinsiyete göre ayrıma tepki

Seyid Şekip Mustafavi, 4 yaşındaki kızıyla hayvanat bahçesini ziyaretinde, hayvanların sağlığına ve temizliğine daha fazla özen gösterilmesi gerektiğini söyledi.

En son Taliban öncesi dönemde burayı ziyaret ettiğini belirten Mustavafi, burasının kızını getirebileceği en uygun yer olduğunu ancak eşiyle gelememesinin büyük eksiklik olduğunu vurguladı.

Mustavafi, "Taliban'dan ailelerin de mensuplarıyla beraber burayı ziyaret edebilmesini sağlamasını istiyoruz. Ailece gelmenin sorun oluşturmadığını ilan ederlerse her il ve ilçeden de insanlar gelebilir." dedi.

Hayvanat bahçesi önünde Taliban'ın cinsiyete dayalı ziyaret kararını değerlendiren tıp öğrencisi Baran Emiri ise şunları kaydetti:

"Cumhuriyet döneminde herkes ailesiyle buraya gelebiliyordu. En azından birkaç saatliğine içinde canlı bomba saldırılarının, çatışmaların olduğu bir dünyadan uzaklaşabiliyorlardı. Taliban sonrası ise kadınlar erkek kardeş, baba ya da bir arkadaşlarıyla dahi gelemiyorlar. Ailece gelinmiyor. Kadın, erkek ayrıldı. Bu durum özellikle kadınlar olmak üzere Afganistan halkı üzerinde olumsuz bir etki bıraktı."