İran'da ekonomi sorunu

TAHRAN (AA) - İran’ın önde gelen ekonomi uzmanlarından Şehit Beheşti Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Said Leylaz, "İran devletinin parası yok. Devletin yerel yatırımcılara iş verebilmesi mümkün değil. Bu nedenle yabancı yatırımcıları ülkeye davet etmek zorunda." dedi.

Son yıllarda ekonomik yönden zor durumda olan İran'da ekonomik yaptırımların tam olarak kaldırılmaması nedeniyle orta ölçekli işletmelerin yüzde 60’ının kapandığı belirtiliyor. Askeri harcamaların denetlenemediği, devlet dışı kurumların bütçeye getirdiği yükün günden güne arttığı ve ekonomik şeffaflığın olmadığı İran’da uzmanlar gelir gider dengesinin sağlanamadığı yorumlarını yapıyor.

İranlı ekonomist Leylaz, ülke ekonomisinin içerisinde bulunduğu krizi AA muhabirine değerlendirdi.

İran'a yabancı sermaye girişi konusunda ülkedeki siyasi grupların fikir ayrılıklarına dikkati çeken Leylaz, bu tür çekişmelerin ülke ekonomisini olumsuz yönde etkilediğini söyledi.

Leylaz, "Yabancı yatırımcıların ülkeye davet edilmesindeki hedef, teknoloji, iş deneyimi ve ülkeye nakit girişini sağlamaktır. Normal şartlarda bu üç unsurdan en önemlisi teknoloji girişidir. Fakat bugün İran’da devletin parası olmadığı için nakit girişi daha önem kazanmıştır." ifadelerini kullandı.

-"Devlette para yok"

Bazı muhafazakarların ülkeye yabancı sermaye girişine muhalefet ettiklerini belirten Leylaz, "Bu konuda muhalefet, mevzu bahis olan işin yerel yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi yönünde olabilir. Fakat devlette para yok. Devletin yerel yatırımcılara iş verebilmesi mümkün değil. Bu nedenle yabancı yatırımcıları ülkeye davet etmek zorunda." değerlendirmesinde bulundu.

Leylaz, "Bazı gruplar ekonomik yaptırımların kalkmasını istemiyor. Çünkü yaptırım ortamından rant elde ediyorlardı. Bu rant şu an kesiliyor. Eğer bu gruplar şu an terör estirmiyorlarsa çok iyi durumdayız demektir." açıklamasında bulundu.

Ruhani’nin ekonomi programına muhalefet eden grupların ne kadar etkili ve engelleyici olduğu sorusuna Leylaz, "Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin muhalifleri son derece güçlü. Reform çabalarını ciddi anlamda engelleyici hem reel, hem kanuni güce sahipler." şeklinde cevap verdi.

Ülkedeki yaklaşık yüzde 13'lere varan işsizliğin sona erdirilebilmesi ve yüzde 8 kalkınmanın yakalanabilmesi için 6’ıncı Kalkınma Planı'nda 200 milyar dolar yatırım yapılmasının öngörüldüğünü, bu yatırım bedelinin 60 ila 70 milyar dolarının dışarıdan gelmesinin gerektiğini dile getiren Leylaz, "siyasal ve sosyal güvenin olmadığı mevcut ortamda" bu seviyede dış yatırımın gelmesini mümkün görmediğini söyledi.

-"Askerler korkutuyor"

Leylaz şöyle devam etti:

"Ülkede çeşitli alanlarda güç sahibi olan siyasi grupların, nükleer anlaşmadan sonra Ruhani hükümetine alenen muhalefet etmeleri siyasi istikrarı olumsuz yönde etkiliyor. Biz dünyaya tek bir merkezi yönetime sahip olmadığımız yönünde bir imaj verdiğimiz anda bu dış dünyada siyasi bir güvensizliğe yol açacaktır. Askerin siyasi olarak yabancı ülkelerle iş birliğine karşı tavır takınması ve yaptığı açıklamalar, yabancı yatırımcıları korkutuyor, İran’a gelmiyorlar."

İran ekonomisinde şeffaflığın olmadığına dikkati çeken Leylaz, "İran ekonomisinde devletin fazlaca yer alması ve siyasi özgürlüklerin kısıtlı olması nedeniyle ülkede ekonomi şeffaf değil." dedi.

Ekonomi üzerinde hakim olan yolsuzlukların tümünün ortaya çıkarılamadığını dile getiren Leylaz, "İran ekonomisinin yaklaşık yüzde 70’i devlet kurumları tarafından yönetiliyor. Bu yüzde 70’lik kısımda hiçbir şeffaflığın olmayacağı açıktır. Geriye kalan yüzde 30’luk kısım gıda, inşaat ve ziraat gibi alanlardan oluşuyor." diye konuştu.

Devlet dışı kurumların bütçeden aldığı rakamlar hakkında bilgi sahibi olmadığını dile getiren Leylaz, “Belediyeler, vakıflar ve diğerlerini dikkate alacak olursak bütçeden yaklaşık yüzde 25 ila yüzde 30 arasında para aldıklarını söyleyebiliriz." ifadelerini kullandı.