Bor deterjan oldu, ‘Etimatik’ ile temizlik yapacak

Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürü Dr. Orhan Yılmaz, bor madeninden içinde sağlığa zararlı hiç bir petrol türevi içermeyen ‘Etimatik’ deterjanı ürettiklerini açıkladı. Yılmaz, “Dünyada deterjanın sektördeki ticareti 85 milyar dolar. Bunun yüzde 10’unu (8,5 milyar dolar) alsanız biye uçtunuz.” dedi.

Bursa Ticaret ve Sanayi Odası’nda (BTSO) tarafından düzenlenen alternatif enerji kaynakları panelinde bor madeni masaya yatırıldı. ‘Haydi Bor’un Pazarı Geçmeden’ isimli panele konuşmacı olarak Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürü Dr. Orhan Yılmaz, BOREN Enstitü Başkanı Dr. Şükrü Öztürk ve Uludağ Üniversitesi Kimya Bölüm Başkanı Prof. Dr. Cevdet Demir katıldı.

BOR KONUSUNDA TÜRKİYE’DE YANLIŞ ALGI VAR

Türkiye’de bor konusunda çok yanlış bir algı olduğunu anlatan Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürü Dr. Orhan Yılmaz, “Sanki elimizde çok fazla rezerv olmasına rağmen bundan yeterince istifade edemiyoruz gibi bir algı var. Bunu matematiğe dökersek; biz on yılda kârımızı 26 kat artırdık. Yani Türkiye’nin en büyük holdinglerinin konsolide karları ile yarışan bir kar seviyesine ulaştık. 2004’de 17 milyon dolar olan kârımız 2013’de 436 milyon dolardır.” dedi.

Bor’un ne kadar üretilirse satılan bir kimyasal olmadığının altını çizen Yılmaz, şu bilgileri verdi: “Kamuoyunda ki algı; sanki elinizde bir altın madeniniz var, ne kadar altınınız varsa satarsınız, gibi bir algı var. Halbu ki buradaki esas olan tüketim tarafıdır. Siz yeni tüketim alanları bulamadığınız müddetçe çok mal satamazsınız. Ayrıca hiçbir sektörde bor kimyasalları olmazsa olmaz değildir. Siz kullanım alanı buldukça büyüyorsunuz. Bor kimyasalları hiç bir yerde bağımsız bir değişken değildir, hep bağımlı değişkendir. Cam, seramik ve deterjan sanayine bağlıdır.”

İTHALAT YAPMAYAN EN BÜYÜK İHRACATÇIYIZ

1935’de Atatürk tarafından kurulan kurumun 2004’den sonra sadece bor kimyasalları ile ilgilendiğini anlatan Orhan Yılmaz, devlete ödenen paranın dolar olarak yüzde 90’ını on yılda Eti Maden’in ödediğini kaydetti. Yılmaz, “Satılan malın daha önceden kompozisyonunun yüzde 65’i kimyasal, yüzde 35 konsantre, yani fiziksel zenginleştirilmiş mal iken, şuanda yüzde 95’i kimyasal madde olarak ihraç ediyoruz. Ürettiğimizin yüzde 97’sini ihraç ediyoruz. Türkiye’de böyle başka bir kuruluş yoktur. Biz Türkiye’nin net ihracat bağlamında en büyük ihracatçısıyız çünkü ithalatımız yoktur.” şeklinde konuştu.

“Biz Türkiye’de bor kaynaklarından istifade edemiyor muyuz?” sorusunun aslında “Dünya, bordan ne kadar istifade ediyor?” şeklinde sorulması gerektiğinin altını çizen Yılmaz, “2000’li yılların başında pazarda biz Amerikalıların yarısı kadar markette söz sahibi iken, şu anda Amerikalılar bizim yarımız kadar markette. Bu da on senede bir kurum pazardaki payını 4 kat artırmış, karını da 26 kat artırmış.” dedi.

Cam sanayisinde olduğu gibi Türkiye’de bor madeninin yalnızca kullanılarak bir ürün yapıldığı gibi anlaşıldığının altın çizen Yılmaz, Bor’un her sektörde yardımca ve ara malı olduğunu belirtti.

BORDAN DETERJAN

Bor’u deterjan olarak ilk defa eşyaya dönüştürdüklerini anlatan Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürü Dr. Orhan Yılmaz, şunları söyledi: “Biz, bordan deterjan yaptık. Bunu ilan ettik, bütün sağlık bakanlığı izinlerini aldık ve piyasaya da 11. aydan itibaren büyük ölçekte üretimler yapmaya başladık. Geri dönüşler harika. Kurum içinde yaptığımız istatistikler var, dışarıda yaptığımız istatistikler var. Borun tüm ticareti 2 milyar dolar. Deterjanın bu sektördeki ticareti 85 milyar dolar. Yani bunun yüzde 10’unu alsanız uçtunuz. Öbür türlü borun tamamını alsanız borun bütün pazarı iki milyar dolardır. Yani yeni tüketim alanı bulursanız büyüksünüz sözüme ise en somut örnek bu.”

Deterjan konusunun önümüzdeki günlerde çok ciddi gündem olacağının altını çizen Yılmaz, “Yüzde onunu alsanız dünyadan 8,5 milyar dolar eder. Bunun yüzde 70, 80’i kâr olacak bir 8,5 milyar dolar. Böyle bir sektör var mı? Türkiye’nin en büyük holdinginin karını bir araştırın dolar olarak.” dedi.

DİĞER DETERJANLARDAN FARKI

Normal deterjanlardan farkının ise hiç bir petrol türevi içermemesi olduğunu anlatan Orhan Yılmaz, “Petrol türevi içermeyen, fosfat içermeyen, sülfat içermeyen yeni bir temizlik aracı yaptık. Biz sağlığa zararlı içerik bulunmayan yeni bir temizlik aracı yaptık.” dedi. Deterjanı ‘Etimatik’ olarak piyasaya sürdüklerini anlatan Yılmaz, fiyat olarak ta diğerlerine göre çok hesaplı olduğunu söyledi. Hedefin ilk önce Türkiye piyasası olduğunu anlatan Yılmaz, asıl hedefin ise dünyaya hitap etmek olduğunun altını çizdi. Bu alanda dünyaya hitap edildiğinde borun asıl bu şekilde kullanılacağına işaret eden Yılmaz, “Dünya piyasasının yüzde onu 8,5 milyar dolar eder. Toplamda ise 85 milyar dolar. Toplamında tüm deterjan 150 milyar dolar ama yalnızca çamaşır makinası ile ilgi kısmın ise 85 milyar dolar.” ifadesini kullandı.

KOMPOZİT SANAYİDE TÜRKİYE CÜCE

Kompozit sanayiinde Türkiye’nin çok iyi olmadığının altını çizen Orhan Yılmaz, “Bor kimyasalları da kullanılarak yapılan elyaf kompozit malzemeye dönüşüyor. Kompozit malzeme de aklınıza ne kadar metal alternatifi malzeme varsa o yapılıyor. Mesela arabanın göğsü, tamponu, uçak parçaları dediğimiz birçok şey kompozit malzemeden, hatta köprüleri yapıyorlar, inşaatlar yapıyorlar. Şimdi yoğunlaşmak gereken budur. Kompozit malzeme yaparken mecburen kimyasal maddeler sanayi de gelişmek zorunda, çünkü elyafı işin demiri kabul ederseniz, içindeki kimyasalı da çimentosu kabul etmeniz gerekiyor. Bundan malzeme dünyası 150 milyar dolarlık bir çıktı oluşturuyor tüm dünyada, ama biz buralarda cüceyiz.” dedi.

DÜNYADA BOR REZERVİNİN YÜZDE 70’DEN FAZLASI BİZDE

Dünyadaki bor rezervinin yüzde 70’inden fazlasının Türkiye’de olduğunu anlatan Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürü Yılmaz, şunları kaydetti: “Bunun yüzde 7’side bizde olsaydı hiçbir şey değişmeyecekti. Çünkü dünyada tüketilen miktar 4 milyon ton, rezerv 4 milyar ton. Dünyanın genel tüketimini artıracak formülasyonlar üzerinde çalışmak lazım. Biz yeni kullanım alanları bulduk diye büyüdük, yoksa elinizi öpüyorlar malınızı alıyorlar, öyle bir şey yok. Bir kere sektör de bilmiyor bunun ne işe yaradığını.”

BOR ERKEKLERİN ÜREME YETENEĞİNİ AZALTIYOR MU?

“Bor madeni sağıla zararlı mı” şeklindeki soruya ise Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürü Dr. Orhan Yılmaz, şu cevabı verdi: “Bizim Bandırma işletmemizde işçiler üzerinde yapılan değerlerde kan, sperm ve idrar tahlilleri yapıldı. Daha önceki iddia edilenin aksine insan sağlığına zararlı hiçbir şey çıkmadı. Zaten iddia da çok komikti; ‘bora maruz kalan erkeklerin üreme sağlığı azalıyor’, hayatın kendisi laboratuvar. Türkiye’nin batı bölgesinde tamamen bor yatağı. Buradaki nüfus yoğunluğu ve doğurganlığa bakıldığında zaten başka bir şey söylemeye gerek yok.” CİHAN