İbni Sina

İbni Sina,  980 yılında Özbekistan'ın Afşana şehrinden doğmuş, çok yönlü bir filozof ve hekimdir. Müslüman ilim adamlarının başında gelen İbni Sina, felsefe ve tıp başta olmak üzere toplamda 200 eser bırakmıştır. Orta Çağ'daki Modern Bilimin kurucusu olarak da ifade edilen İbni Sina, doktorların önderi "Büyük Üstad" olarak da bilinmektedir. Tıp alanında 7 asır boyunca okutulan Kanun fi't Tıb yani Tıbbın Kanunu kitabı İbni Sina'nın eseridir. Bu eser 17. yüzyılın ortalarına kadar Avrupa'da tıp derslerinde temel kitap olarak okutulmuştur. İbni Sina sadece eserleri ile değil, aynı zamanda makale tarzı kısa yazıları ile de adından söz ettirmiştir. Birçok konu üzerine 450'den fazla makale yazmıştır. Bunlardan ancak 250 kadarı günümüze ulaşabilmiştir. Bu kalan yazıların içerisinden yine 150'si felsefe, 40 ise tıp alanında yazılmıştır.  İbni Sina'nın çalışmaları sadece tıp ve felsefe ile sınırlı kalmamıştır. Natili ve İsmail Zahit'ten ders aldığı dönem sonrasında geometri, mantık, fıkıh, doğa bilim, sarf ve nahiv gibi alanlarla da ilgilenmiştir. Farabi'nin eserlerinden de faydalanan İbni Sina, el-İbane's eserini inceleyerek Aristo'nun metafiziğini öğrenmiştir. Bu sayede hastalanan Buhara prensini iyi etmek için yeni bir tedavi yöntemi bulmuştur. Yaşadığı dönem içerisinde, tüm Yunan filozoflarının eserlerini ve Anadolu'daki doğacıların eserlerini incelemiştir. Kısaca İbni Sina'nın Hayatı 980 yılında Özbekistan'da dünyaya gelen İbni Sina'nın babası Samani İmparatorluğu'nun önemli bilim adamlarından Abdullah bin Sina'dır. Buhara'da eğitim gören İbni Sina, çocukluğunda zekası ve hafızası ile dikkat çeken birisi olmuştur. Bu özelliği sayesinde daha 14 yaşında iken öğretmenlerini dahi geçmeyi başarmıştır. Eğitiminde hızlı bir gelişme kaydeden İbni Sina 19 yaşında doktor ünvanı almıştır. İbni Sina bu vasfa sahip olduktan sonra para almadan herkesi tedavi etmeye başlamıştır. 20 yaşındayken babası kaybeden İbni Sina, 10004 yılında Samani Hanedanı'nın da yıkılması nedeniyle batıya göç etmiştir. Bu sırada kendisine teklifte bulunan Gazneli Mahmud'un teklifini de geri çevirmiştir. Bir süre Ürgenç'te bulunan İbni Sina Merv, Horasan ve Nişabur şehirlerini de dolaşarak araştırmalar yapmıştır. Bu süre içerisinde ağır bir şekilde hastalanan İbni Sina Gorgan'da bulunan bir arkadaşının yanına yerleşerek burada bir süre astronomi ve mantık dersleri vermiştir. Bir süre burada çalıştıktan sonra Rey ve Kazvin'e gitmiştir. Bu yerlerden sonra İsfahan'a yerleşen İbni Sina İsfahan valisinin yanında çalışmalarını sürdürmüştür. Bu sırada savaş nedeniyle Hamadan emirinin eline esir düşen İbni Sina, bir süre hapis kalmıştır. Savaş bittikten sonra da Hamadan emirine hizmet etmek zorunda kalan İbni Sina, fazla sürmeden kardeşi, iyi bir öğrencisi ve iki köleyle birlikte şehirden kaçarak yeniden İsfahan'a dönmüştür.  Tüm bu yaşananlar sonrasında İbni Sina 12 yıl Ebu Cafer'in yanında doktorluk ve bilim adamlığı yapmıştır. Bazı savaşlara dahi katılmıştır. Kaldığı bu süre içerisinde edebiyat ve filoloji ile ilgili de çalışmalar yapmıştır. Hamadan'a düzenlenen bir sefer sırasında ağır şekilde rahatsızlanan İbni Sina, bu hastalık nedeniyle hayatını kaybetmiştir. 57 yaşında ölen İbni Sina'nın mezarı Hamadan'da bulunmaktadır. İbni Sina'nın Yaptığı Bilimsel Çalışmalar

• Metafizik: İbni Sina metafiziği "vücudu mutlak" olarak tanımlamıştır. Metafiziğin temelini Allah ile yüce varlıkların oluşturduğunu söylemiştir. Ona göre vücut yani var olan şey üçe ayrılmaktadır. Bunlar olası varlık, zorunlu varlık ve gerekli olan varlıktır. İbni Sina tüm bunlara dayanarak Allah'ı "Vacibül Vücud" yani varlığı zorunlu olan şeklinde ifade etmiştir.
• Akıl: İbni Sina akıl konusunda Farabi ve Aristo'dan farklı bir yorumda bulunmuştur. İbni Sina'ya göre beş çeşit akıl bulunmaktadır. Bunlar; açık yani bilebilen akıl; bilmeyi, anlamayı sağlayan akıl; kutsi yani ek yüksek aşamadaki akıl; kendisine verilenleri algılayan akıl; kazanılan bilgileri kavrayan akıl olmaktadır. İbni Sina bu teoriyi oluştururken Eflatun ve Aristo'nun fikirlerinin sentezini yaparak bir sonuca varmıştır.
• Ruhbilim: İbni Sina ruhbilim hakkında "metafizik ve fizik arasında bağlantı kurulabilen bir bilgi alanıdır" şeklinde yorum yapmıştır. İbni Sina'ya göre ruhbilim üç ana kısma ayrılmaktadır. Bunlar; tasaavuf, akıl ruhbilimi ve deneysel ruhbilimdir. İbni Sina insanların müzikle dahi tedai edilebileceğini savunmuştur ve bu yöntem üzerine çalışmalar yapmıştır.
• Bilimleri sınıflandırma: İbni Sina  bilimleri madde ve biçim ilişkisine göre üç sınıfa ayırmıştır. Bunlar; doğa bilimleri, metafizik ve mantık olarak ifade edilmektedir.

İbni Sina'nın Başlıca Eserleri

• El-Kanun fi't Tıp: Tıpta Kanun olarak bilinen bu eser, tıp ile ilgi o zamanda var olan tüm bilgileri içerisine almaktadır. Orta Çağ'da Batı'da 400 yıl boyunca ders kitabı yerine okutulmuştur.
• Kitabü'l-Necat: Metafizik ile ilgili bilgilerin yer aldığı özet bir eser niteliğindedir. Kurtuluş Kitabı olarak bilinmektedir.
• Risale fi-İlmü'l-Ahlak: Ahlak ile ilgili bilgilerin yer aldığı bir kitapcıktır.
• İşarat ve'l-Tembihat
• Kitabü'ş-Şifa: Matematik, mantık, fizik ve metafizik ile ilgili konuların yer aldığı geniş kapsamlı (10 ciltlik) bir eserdir. Farklı dönemlerde sıkça Latince'ye çevrilmiştir.