“Haydar Aliyev Politbüro’da kalsaydı Yukarı Karabağ’da savaş olmazdı”
Azerbaycan’ın merhum lideri Haydar Aliyev’in eski danışmanı Cemal Cemalov, SSCB lideri Mihail Gorbaçov’un 1987 yılında Aliyev’i istifaya zorlamasının ardından Karabağ Savaşı’nın patlak verdiğini hatırlattı.
Azerbaycan’ın merhum lideri Haydar Aliyev’in eski danışmanı
Cemal Cemalov, SSCB lideri Mihail Gorbaçov’un 1987 yılında Aliyev’i
istifaya zorlamasının ardından Karabağ Savaşı’nın patlak verdiğini
hatırlattı. Cemalov, Aliyev’in sayesinde Azerbaycan’ın çok
geliştiğini, Azeri halkının huzura kavuştuğunu ifade etti.
Moskova’da Cihan Haber Ajansı’na (Cihan) özel konuşan Cemalov, 1975
yılında Azerbaycan’ın Şeki kentinden Moskova’ya gelerek mühendislik
yaptığını anlattı. Cemalov, “1982’de Azerbaycan’ın Sovyet Sosyalist
Cumhuriyeti’nin Moskova Daimi Temsilciliği’nde işe başladım.
Aliyev’le ilk kez 1982 yılında SSCB lideri Leonid Brejnev’in defin
merasiminde karşılaştık. Başa gelen Yuri Andropov, Aliyev’i Kasım
ayının sonlarında Moskova’ya yeni göreve tayin etti. 7 Aralık’ta
Aliyev Kremlin Sarayı’nda SSCB Başbakan Birinci Yardımcısı olarak
göreve başladı. 22 Aralık’ta beni Aliyev’le görüşmeye çağırdılar.
Ertesi gün Aliyev’in Kremlin’deki kabul odasında danışman olarak
göreve başladım. İşe 08.00’de geliyordu. Gece saat 01.00-02.00’e
kadar çalışıyordu. Hatta Cumartesi ve Pazar günleri bile bazen
çalışıyordu. 63 bakanlık ve kurumlardan sorumlu idi. Buna rağmen
her zaman kalbi Azerbaycan’da idi. Moskova’ya gelen tüm Azeri
bürokrat, şair, yazar ve ünlü isimleri mutlaka Aliyev’in Kremlin’de
odasına uğrar ve görüşmeler, muhabbetler gece geç saatlerine kadar
sürerdi.” diyerek anılarını paylaştı.
ALİYEV BAŞA GEÇSEYDİ, SSCB DAĞILMAZDI
SSCB liderlerinden Andropov’un Aliyev’e çok değer verdiğine dikkat
çeken Cemalov, “Andropov şunun farkındaydı: SSCB’in ayakta kalması
için güçlü, nüfuzlu biri lazım. O dönem de Aliyev, üst yönetim
kurulu Politbüro’da en güçlü isimlerden biri idi. Aliyev’in
döneminde SSCB Başbakanı Nikolay Tihonov’un 80 yaşındaydı. Tihonov,
Aliyev’i çalışmalarından dolayı kıskanıyordu. Politbüro üyelerinin
çoğu yaşlı idi. Aliyev ise en genç, çalışkan, etkili bürokrat idi.
Andropov’un amacı, Aliyev’i daha sonra Başbakan yapmaktı. Ama
Andropov’un ani ölümü her şeyi altüst etti.” şeklinde konuştu.
Başa gelen Gorbaçov’un tecrübe ve görüş bakımından Aliyev’den çok
farklı biri olduğuna dikkat çeken Cemalov, “Gorbaçov kendisinden
akıllı, tecrübeli Aliyev’le çalışmayı asla istemiyordu. Nikolay
Rıjkov’u Başbakan olarak atadılar. O da ekonomi ve siyasi
bakımından Aliyev’den zayıf politikacı idi. Eğer Aliyev Başbakan
olarak atansaydı, olaylar farklı gelişirdi. Uzmanlara göre, onun
hatta Devlet Başkanı olarak göreve getirilmesi olasılığı vardı.
Aliyev başa geçseydi SSCB dağılmazdı. Ama Politbüro duayeni Andrey
Gromıko’nun sayesinde Gorbaçov başa getirildi. Ve en büyük siyasi
hata yapıldı. Çünkü SSCB’in dağılınca herkes Gorbaçov’un nasıl bir
lider olduğunu gördü.” eleştirisinde bulundu.
NE OLDUYSA O KAHVALTIDAN SONRA OLDU
Aliyev’in istifaya gönderilmesinin ardından Azerbaycan ve
Ermenistan arasında Yukarı Karabağ savaşının patlak verdiğine
işaret eden Azeri emekli bürokrat, “Eğer Aliyev Politbüro ve
Başbakan Birinci Yardımcısı görevinde kalsaydı, Yukarı Karabağ
Savaşı çıkmayacaktı. Bundan kesin eminim. İlk kez Cihan Haber
Ajansı’na açıklıyorum. 11 Mayıs 1987’de Aliyev makam odasına geldi.
O dönem şöyle kural vardı: Politbüro üyelerine 3 öğün yemek
istihbarat görevlileri tarafından özel kutuda getiriliyordu. Aliyev
kahvaltı yaptıktan 10 dakika sonra aniden fenalaştı. Hemen doktor
çağırdık. Her zaman güleryüzlü olan Aliyev’in birden fenalaşması
kuşku uyandırdı. Ne olduysa o kahvaltıdan sonra oldu. 11 Mayıs’tan
2 Eylül’e kadar hastanede yattı. Her zaman kalbi iyi çalışan bir
insanın ne oldu aniden kalbi rahatsızlandı.? Eylül ayında işe
geldikten sonra Gorbaçov, Aliyev’i sağlık bahanesiyle istifaya
zorladı. Ekim ayının sonlarında Gorbaçov’la ikili görüşme yaptı.
İstifa dilekçesi yazmasına zorlandı. En son Kremlin’deki makam
odasını 23 Kasım’da öğlen saatlerde terketti. Çıkarken bana
Azerice, “Ben bu kadar hizmet ettim, ama şimdi bunların ne yapmak
istediğini anlayamıyorum. Ne yaptım ben bunlara? Bana neden böyle
davranıyorlar?.” siteminde bulundu.” dedi.
CİHAN
Yorumlar