Para, Lidyalılardan önce Mezopotamya’da kullanılmış
İzmir Bölgesi Kazılar Projesi ve Limantepe Kara ve Sualtı Kazıları Başkanı Prof. Dr.
İzmir Bölgesi Kazılar Projesi ve Limantepe Kara ve Sualtı
Kazıları Başkanı Prof. Dr. Hayat Erkanal, paranın Lidyalılardan
önce Mezopotamya’da kullanıldığını söyledi.
Çukurova Üniversitesi (ÇÜ) Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji
Bölümü’nün 15. kuruluş yıldönümü kutlamaları kapsamında düzenlenen
‘Mezopotamya Uygarlığının Doğuşu’ konulu konferansa katılan Prof.
Dr. Hayat Erkanal, Sümerler’e ait uygarlığın doğuşu hakkında önemli
bilgiler verdi. Mezopotamya’nın can damarları olan Dicle ve Fırat
nehirleri çevresinde oluşan ilk yerleşimlerden nasıl büyük kent
kültürlerine geçişin yaşandığını aktaran Ankara Üniversitesi Dil ve
Tarih-Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü emekli öğretim üyesi
Prof. Dr. Erkanal, Mezopotamya’da ilk önemli kentler güneyde Ur ve
Uruk gibi yerleşimlerde tespit edildiğini aktardı. Erkanal, uruk
kentinde yaklaşık 6500 yıl pişmiş toprak ve taş saplama mozaiklerle
kerpiç mimarinin süslenmesi ve korunmasına yönelik yeni bir gelenek
ortaya çıktığını aktardı. Buna da “geometrik hasır motifi” adı
verildiğini dile getiren Prof. Dr. Erkanal, “Geç Uruk çağında tüm
ekonomi tapınak kurumunun altında faaliyet gösterdi ve bu sistemi
tasvirli sanat eserlerinden de izlendiği gibi “Rahipler Beyi”
yönetti. Bu kentlerin üretim fazlası ürünleri tapınaklarda
depolanırken artık insan hafızası zorlandığı için yeni bir sistem
ortaya çıktı. Bu sistemde şekil yazısıyla bu ürünler kayıt altına
alındı. Bir süre sonra 2.000’in üstündeki şekiller de karışıklığa
yol açtığı için killerin üzerine üçgen veya dörtgen kamışlarla
işaretler yazılmaya başladı ve yazının doğuş serüveni başladı.”
dedi.
Günümüzden 5000 sene önce ekonomideki gelişme ürün fazlası
ürünlerin artık diğer yerleşimlerde ticareti sonucu büyük boyutlu
kış saralarını ortaya çıkardığını ifade eden Erkanal şunları
söyledi: “Buna para kullanımını doğurdu. Bu kullanımın süreci
binlerce yıl gelişerek devam etti. İlk kullanılan bu para maddeleri
altın, gümüş ve diğer madenlerden yapılmış olan halkalardı. Bunlar
gelişerek yine aynı madenlerden külçelere dönüştü. Sonuçta, bu ilk
kullanılan para birimi Sümerler’in 5.000 yıl önce ya da başka bir
ifadeyle M.Ö. III. binyıldaki bir icadıydı ve en sonunda Lidyalılar
döneminde üzerine bir baskı yapılmasına, yani sikkelere kadar devam
etti.”
Konferansın sonunda, Fen-Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr.
Selahattin Serin tarafından Hayat Erkanal’a teşekkür plaketi takdim
edildi.
CİHAN
Yorumlar