Lübnan'da karmaşık cumhurbaşkanlığı aritmetiği

Lübnan’da yaklaşık 3 yıldır süren cumhurbaşkanlığı krizinde eski Başbakan Saad Hariri'nin kendi adayından vazgeçerek rakip siyasi blokun adayı Mişel Avn’a desteğini açıklamasıyla gözler mecliste 31 Ekim'de yapılacak oturuma çevrildi.

Eski Başbakan ve Müstakbel Hareketi lideri Saad Hariri, geçen hafta cumhurbaşkanlığı seçimleri için Maruni Hristiyan Marada Hareketi lideri Süleyman Franci'den vazgeçerek, rakip 8 Mart Bloku'ndaki Özgür ve Yurtsever Hareketi lideri Mişel Avn'a desteğini açıkladı.

Hariri'nin açıklamasından üç gün sonra, cumhurbaşkanı ve sistem boşluğundan en fazla yararlanan Hizbullah'ın yeni pozisyonu da netleşti. Hizbullah lideri Hasan Nasrallah hafta sonu, partisinin cumhurbaşkanlığı seçimlerinde uzun süredir uyguladığı boykotu sona erdirerek General Avn'a oy vereceğini açıkladı.

Cumhurbaşkanlığı yarışında aldığı yeni destek şimdilik Avn'a Baabda Sarayı'nın kapılarını aralıyor gibi görünüyor. Ancak Hariri'nin partisi Müstakbel Hareketi'nin ya da diğer müttefiklerinin oturumda fire vermesi halinde Avn'ın seçilememe ihtimali bulunuyor.

Cumhurbaşkanlığı seçimi

Lübnan’da 1943'te varılan milli mutabakata göre, "Maruni Hristiyan" olması gereken cumhurbaşkanı meclis tarafından seçiliyor.

Meclisteki oturumda cumhurbaşkanı seçimine geçilebilmesi için üçte ikilik toplantı yeter sayısına ihtiyaç var. Bu, 128 sandalyeli mecliste en az 86 vekilin hazır bulunması anlamına geliyor.
Bir adayın cumhurbaşkanı seçilebilmek için ise toplam milletvekili sayısının salt çoğunluğunu alması gerekiyor. Yani Avn, 31 Ekim'de düzenlenecek oturumda 65 milletvekilinin oyuyla cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturabilecek.

Avn'ın adaylığını destekleyenler

Hariri'nin desteğiyle General Avn'ın gelecek hafta Lübnan'ın yeni cumhurbaşkanı seçilmesi sürpriz olmayacak.

Zira Hariri'nin liderliğini yaptığı Müstakbel Hareketi'nin mecliste 35 milletvekili var. Bunlardan 5'i Avn'a destek vermeyeceğini açıkça ilan etti.

Avn'ın liderliğini yürüttüğü Özgür Yurtsever Hareketi 21, Hizbullah ise 13 milletvekiline sahip.
14 Mart Bloku içinde Avn'a destek veren partilerden, eski cumhurbaşkanı adayı Semir Caca'nın liderliğini yürüttüğü Lübnan Güçleri'nin de mecliste 7 sandalyesi var.

Avn'ı destekleyen diğer partilerden Ermeni Taşnak Partisi'nin de mecliste iki sandalyesi bulunuyor.
Bu durumda Avn'ı destekleyen milletvekillerinin sayısının 73'e ulaşma ihtimali yüksek görünüyor.

Avn'ın adaylığına karşı olan partiler

Ancak hesapları karıştıran gelişmeler yaşanabilir.

Müstakbel Hareketi'nden Avn'a destek vermeyeceğini ilan eden 5 milletvekilinin dışında meclisteki gizli oylamada firenin artabileceği ifade ediliyor.

14 Mart Bloku'nda yer alan Maruni Hristiyan Ketaib Partisi'nin de meclisteki 5 milletvekiliyle Avn'ın adaylığına karşı olduğu biliniyor.

Ayrıca mecliste 11 sandalyesi bulunan Dürzi lider İlerlemeci Sosyalist Partisi Genel Başkanı Velid Canbolat da önceki oturumlarda Avn'ı desteklemedi. Son gelişmelerin ardından Canbolat'ın ne yapacağı ise henüz belirsiz.

Hariri'nin desteğini çektiği 8 Mart Bloku'ndaki bir diğer cumhurbaşkanı adayı Marada Hareketi'nin lideri Franci'nin ise mecliste 3 sandalyesi bulunuyor. Franci, partisinin meclisteki oturumda yer alacağını ve cumhurbaşkanlığı yarışından vazgeçmediğini açıkladı.

Aynı siyasi ittifakta yer almasına rağmen Şii Emel Hareketi'nin lideri Meclis Başkanı Nebih Berri de meclisteki oylamada parti olarak 13 vekiliyle Avn'ın adaylığına destek vermeyeceğini vurguladı.
Liderlerin şu ana kadar yaptığı açıklamalarla Avn'ın adaylığına açıkça karşı olan milletvekillerinin sayısı 26'yı buluyor. Ayrıca gizli oylamada bağımsız milletvekillerinin ve kararsızların ne yönde oy vereceği kritik önem taşıyor.

Lübnan meclisindeki dağılım

Lübnan meclisinde 128 milletvekili bulunuyor. Anayasa gereği Hristiyan ve Müslümanlara eşit sayıda, 64'er kontenjan ayrılmış durumda. Meclisteki son durumda Hristiyanlar, 34 Maruni, 14 Rum Ortodoks, 8 Rum Katolik, 5 Ermeni Ortodoks, 1 Ermeni Katolik ve 2 diğer Hristiyan azınlıklar şeklinde yer alıyor. Müslüman kontenjanında ise 27 Sünni, 27 Şii, 8 Dürzi, 2 Nusayri bulunuyor.

14 Mart Bloku, eski Başbakan Refik Hariri’nin 2005'te suikast sonucu öldürülmesinin ardından oğlu Saad Hariri önderliğinde kuruldu. Bu grubun içinde Batı yanlısı ve Suriye karşıtı partiler yer alıyor.

8 Mart Bloku'nda ise Suriye'deki rejim yanlısı Şii Hizbullah, Emel Hareketi, Hristiyan Maruni Özgür Yurtsever Hareketi, Suriye Sosyalist Milliyetçi Partisi ve Ermeni Taşnak Partileri bulunuyor.

Cumhurbaşkanı seçimi için Lübnan meclisinde Mayıs 2014’ten bugüne kadar 45 oturum düzenlendi. Bu süre zarfında toplantı yeter sayısı bulunamaması sebebiyle gerçekleştirilemeyen seçim için sonraki oturum 31 Ekim'de yapılacak.