Harkileri yüzüstü bırakan Fransa özür diledi

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Cezayir Bağımsızlık Savaşı sırasında kendi halkına karşı Fransa'nın saflarında savaşan Cezayirlilere (Harki) karşı vefa borcunu ödemedikleri için ülkesi adına özür dilediğini bildirdi.

Macron, Elysee Sarayı'nda düzenlenen resepsiyonda Harkileri kabul etti.

Resepsiyonun ardından düzenlediği basın toplantısında Macron, Cezayir Bağımsızlık Savaşı'nda Fransa'nın yanında savaşanlara minnettarlığını ifade ederek, "Terk ettiğimiz savaşçılardan, hapse giren ailelerinden özür diliyorum." dedi.

Macron, Fransa'nın Cezayir Bağımsızlık Savaşı'nın ardından Harkilere, eş ve çocuklarına karşı vefa borcunu ödemekte başarısız olduğunu belirtti.

Bu yıl içerisinde bir yasa çıkartarak Harkilerin tanınması ve haklarının verilmesini sağlayacaklarını kaydeden Macron, "Harkilerin onuru, ulusal hafızaya kazınmalı." ifadesini kullandı.

Fransa'da 2003 yılından bu yana her yıl 25 Eylül, Cezayir Bağımsızlık Savaşı sırasında Fransa'nın yanında savaşan Harkileri anma günü olarak kutlanıyor.

Cezayir'in 1954-1962 yıllarında verdiği Bağımsızlık Savaşı sırasında, sayıları 200 bini bulan Harkiler Fransa ordusuna destek vermişti.

Fransa için hayatlarını tehlikeye atan yüzbinlerce Harkiden sadece 42 bini Fransız ordusu tarafından Fransa'ya tahliye edilmiş, 40 bin kadar Harki de kaçak yollardan Fransa'ya ulaşmıştı.

Yaklaşık 100 bin Harki ise Cezayir'de kaderlerine terk edilmişti.

Eski Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande, 25 Eylül 2016'da, Harkilerin terk edilmesinde, kalanların Cezayir'de öldürülmesinde ve Fransa'daki kamplara getirilenlerin yaşamak zorunda kaldığı insanlık dışı koşullarda, Fransız hükümetlerinin sorumluluğunu kabul etmişti.

HARKİLER KİMDİR?

Fransa ve Cezayir arasında Kalan Harkiler Kimdir? Birleşmiş Milletler tarafından yayınlanan bir rapora göre sadece Fransız ordusundaki sayıları 263.000 idi. Bunun 60.000’i muvazzaf, 153.000’i yedek olmak üzere 193.000 askerdi; 50.000’i ise idari personel, eşraf ve köylülerden meydana geliyordu. Aileleri ile birlikte toplam sayıları ise 1 milyonun üstündeydi.

Fransız ordusuna katılmaları, başta FLN’nin ve onun askeri kanadı ALN’nin zulümlerinden kurtulmak, kabileler arası kan davasından kaçış, daha önce Afrika ordusunda Fransızlarla çalışmış olmak, 1944’te Fransa’nın Alman işgalinden kurtulması için verdikleri destek, Fransa’nın vaatleri, Fransız ordusunun ve Fransa’ya gönülden bağlı eşrafın baskısı, düzene bağlılık can ve mallarına zarar gelmesinden korkma vs. sebeplerle özetlenebilir.

Tarihçilerin bir kısmı özellikle 1962 ve 1969 yıllarında katledilen Harkilerin sayısının 120.000 olduğunu belirtirken, diğer bir kısmı da 70 ila 80.000 Harki’nin dürüldüğünü ifade etmektedir. Gerçek olan şu ki, ateşkesten sonra hem Fransa tarafından, hem Cezayir, hem Cezayirliler tarafından dışlandılar. Harkilerin sadece 40.000’i Fransa’ya kabul edildi. Bu kişilere orman koruculuğu yaptırıldı ve aileleriyle toplama kamplarında yaşamaya mecbur edildiler. Harkiler, Fransa’ya kabul edilmedikleri gibi, Ulusal Kurtuluş Cephesi FLN ve askeri kanadı Ulusal Kurtuluş Ordusu ALN tarafından da “ya bavul ya tabut” seçimiyle ölüme gönderildiler.

Kaynak: George-Marc Benamou-Bir Fransız Yalanı, Bir Soykırım Soruşturması Cezayir Savaşı ve Gerçekler/Babıali Kültür Yayıncılığı

Harkilerin akıbetleri konusunda çeşitli kaynaklardan farklı farklı bilgiler mevcuttur. Fakat sonuç itibari ile sonları neredeyse hep aynı anlatılmıştır. İşe yaramayan her şey gibi onlarda kendi kaderleri ile baş başa kalmıştır. Sayıları konusunda bir birlik sağlanmış olmasa da gene de ürkütücü düzeydedir. Hepsi de aslında sonlarının bu şekilde olacağını ya bilen ya da bilmeyen insanlardı. Kimisi için hain kimisi içinse müttefikti. Ama kim ne derse desin, biz kendi halkına karşı diğer tarafta yer alan harkilerin bu davranışını hiçte onaylamıyoruz.

---