Güney Afrikalı işçilerin grevle gelen zam zaferi

Güney Afrika Cumhuriyeti'nde ulusal liman işletmeleri ve demiryolu taşımacılığı firması Transnet işçilerinin maaşlarında yaklaşık yüzde 13'lük zam talebiyle geçen hafta başlattıkları grevin büyük parçası Birleşik Ulusal Taşımacılık Sendikası (UNTU), iş verenin yüzde 6'lık zam talebini kabul etti.

Transnet'ten yapılan yazılı açıklamada, firma işçilerinin çoğunluğunun üye olduğu UNTU ile 3 yıl süreyle yaklaşık yüzde 6'lık düzenli maaş zammı konusunda anlaşmaya varıldığını bildirdi.

Buna göre, 24 bin 992 üyeli UNTU, Transnet'in 2022'de yüzde 6, 2023'te yüzde 5,5 ve 2024'te yüzde 6'lık maaş zammı teklifini kabul etti. Transnet'in sendikalı işçilerinin yüzde 54'ünün üye olduğu UNTU, ülkenin en büyük taşımacılık sendikalarından biri.

Böylece Güney Afrika'nın limanlarında mal akışını önemli ölçüde etkileyen bu greve katılan işçilerin büyük bölümü muhtemelen yarından itibaren greve son verecek.

SENDİKALAR SESSİZ

Bununla birlikte UNTU'dan veya grevin diğer büyük sendikası Güney Afrika Taşımacılık ve Müttefik İşçiler Sendikası'ndan (Satawu) henüz bir açıklama yapılmadı.

Satawu'nun da ilerleyen günlerde benzer bir zam oranından anlaşmaya varması yahut grevi sürdürmesi, her açıdan ülkenin ekonomisinin yakın geleceği için ciddi önem taşıyor.

Bu konuda grevin Güney Afrika'ya milyarlarca dolara mal olduğu tahmin ediliyor. Transnet, iki ana liman olan Durban ve Cape Town limanlarını işletiyor. Bu açıdan üretim akışının ve üretimin önemli ölçüde aksaması söz konusu.

Hali hazırda elektrik krizi ve Kovid-19 salgınının yaralarını sarmaya çalışan Güney Afrika'da, geçen hafta son yılların en düşük seviyelerinden birini gören ülkenin para birimi Güney Afrika randı ise pazartesi dolar karşısında bir miktar değer kazandı. Ülkenin ekonomik kalbi Johannesburg kentinde bugün çarşı, pazar ve eğlence yerlerinde hafta sonundan beri durağanlık hakim.

KÖMÜR VE DEMİR

Güney Afrika Cumhuriyeti yaklaşık 60 milyonluk nüfusuyla Sahra Altı Afrika'nın en büyük ikinci ekonomisi. Zengin yer altı ve yer üstü kaynakları, güçlü bir finansal altyapısı olan ülke, yabancı yatırımcıların cazibe merkezi. Güney Afrika Cumhuriyeti aynı zamanda dünyanın önde gelen demir ve kömür üreticilerinden.

Bu grev özellikle kömür ihracatını önemli ölçüde etkiliyor. Ülkede mal akışı durmuş değil, limandaki diğer özel firmalar tarafından belirli ölçüde gerçekleştiriliyor fakat grev kömür taşımacılığını doğrudan aksatıyor.

Bloomberg'in haberinde geçen hafta Avrupa kömür piyasalarında, kasım ayı vadeli işlemlerindeki yüzde 10'un üzerinde fiyat artışı, Güney Afrika'da yaşanan grevle ilişkilendirilmişti.

Güney Afrika'dan kömür ithalatını 2022'nin ilk yarısında önceki yılın aynı dönemine göre 8 kata kadar arttıran Avrupa Birliği ülkeleri için ise, Transnet grevi, mevcut enerji krizi içinde yeni bir arz sorunu olma özelliği taşıyor.

TRANSNET DAHA ÖNCE YÜZDE 3 DEMİŞTİ

Transnet daha öncesinde sendikalara yüzde 3'lük bir teklif götürmüş, fakat bu teklifi reddeden UNTU ve Satawu sendikaları 10 Ekim'den itibaren greve gitmişti.

Firmanın verilerine göre, bir genel işçi ayda yaklaşık 9 bin 346 rand (9 bin 608 lira) net ücret kazanıyor. Transnet daha önce gelirlerinin 3'te 2'sini oluşturan işçi ücretlerinde, mali imkansızlıklardan dolayı daha fazla zam yapamayacağını açıklamıştı.

Bununla birlikte bir haftalık grevin etkileri, firma yetkililerini bir önceki teklifin yaklaşık 2 kata çıkarmaya ikna etmiş gözüküyor. Bu aynı zamanda UNTU'nun talep ettiği oranın yarısından da azına ikna olduğu anlamına geliyor.