Avustralya-Çin ilişkilerini 'demir' ayakta tutuyor

Avustralya’dan Çin’e ihraç edilen şarap, buğday, ıstakoz, kütük, et ve arpa gibi birçok ürün, diplomatik ilişkilerin kötüye gitmesi nedeniyle geçen yıldan bu yana Çin’e girişte engellemelere maruz kalırken demir cevheri ticareti, neredeyse tek başına iki ülke arasındaki ticari ilişkileri ayakta tutmaya devam etti.

CNN’de yayımlanan analize göre, Avustralya hükümeti, ülkenin 2019-2020 mali yılında 910 milyon metrik tondan fazla demir cevheri çıkararak dünyanın en büyük üreticisi olduğunu ve bu rakamın en yakın rakibi Brezilya'nın neredeyse iki katına ulaştığını belirtti.

Salgının etkilerinden kurtulmak amacıyla 500 milyar dolarlık altyapı harcaması yapmaya hazırlanan Çin'in çelik üretimi için hayati öneme sahip demir cevherine ihtiyacı olduğu ifade ediliyor.

Avustralya ile Çin arasındaki diplomatik ilişkiler, Avustralya Başbakanı Scott Morrison’ın bir yıl önce yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının nasıl yayıldığına ilişkin bağımsız soruşturma çağrısı yapmasının ardından oldukça gerildi.

Çin hükümeti, Morrison'un talebini "siyasi manipülasyon" olarak tanımlarken diplomatik gerilimin yaşandığı günden beri Avustralya'dan Çin’e giren ihraç ürünleri engellerle karşı karşıya kaldı, Çin’in Avustralya'daki yatırımları da 2020’de yüzde 62 düştü.

Ancak uzmanlar, diğer ürünlerin aksine Çin'in yeni demir cevheri kaynağını bulmasının zor olacağını ifade ederek, Avustralya'nın en büyük ticari gelir kaynağının güvende olabileceğini vurguladı.

Hong Kong Üniversitesi İşletme Fakültesi Ekonomi Profesörü Heiwai Tan, "Avustralya, dünyadaki en büyük demir cevheri üreticisi ve Çin, dünyadaki en büyük çelik üreticisi konumunda, bu ürün için yeni bir ticaret savaşına girmek iki ülke için de o kadar kolay değil." ifadesini kullandı.

Madencilikle gelen büyüme

Çin ve Avustralya, 20 yıldan fazla bir süredir özellikle demir cevheri ve kömür gibi ham maddelerde artan ticaret hacimleriyle birbirlerinin ekonomilerinin hızla büyümesine yardımcı oldu.

Avustralya'nın ülkeye ihracatı 2000 yılında 3,6 milyar doların üzerindeydi. Çin, 15 yıl sonra yaklaşık 74 milyar dolarlık bir rakamla Japonya, ABD, Güney Kore ve Yeni Zelanda'yı geride bırakarak ihracat ve toplam ticaret değeri açısından Avustralya'nın en büyük ticaret ortağı oldu.

Avustralya tarafından 2017 yılında uygulamaya konulan dış müdahaleyi sınırlamak için tasarlanan yeni yasalar da dahil, Pekin ile Canberra arasındaki artan siyasi gerilime rağmen iki ülke arasındaki ticaret yıllar içinde güçlü kalmayı başardı.

Çin, 2019'a kadar demir cevherinin neredeyse üçte ikisini yani Brezilya, Güney Afrika ve Hindistan'dan aldığından daha fazlasını Avustralya’dan ithal etti.

Aynı zamanda demir cevheri, 2019'da Avustralya'nın tüm ihracatının neredeyse dörtte birini oluştururken yüzde 81,7'si Çin'e ihraç edildi.

Uzmanlar, Avustralya'nın ihracatındaki çeşitlilik eksikliğinin, ülkenin ana gelir kaynaklarını herhangi bir darbeye karşı savunmasız bıraktığını belirterek, ülkenin sahip olduğu demir cevheri için alternatif pazarlar bulunsa da bu pazarların geliştirilmesinin zaman alabileceğini vurguladı.

Ekonomistler, ayrıca Avustralya'nın sonunda demir cevheri için yeni alıcılar bulabileceğini ancak Çin'in ekonomisine güç sağlamak amacıyla yeni demir cevheri kaynakları bulmasının çok daha zor olacağına işaret etti.

- Alternatif kaynaklar

Uzmanlar, Avustralya’nın sahip bulunduğu demir cevherinin Çinli alıcılar için yüksek kalitesi ve güvenilirliği sebebiyle avantajlı olduğunu belirtti.

Sidney'deki BIS Oxford Economics'ten Sean Langcake, yüksek demir içeren cevherin işlenmesinin daha kolay ve ucuz olduğunu ve bunun çelik üreticileri için daha cazip hale geldiğini söyledi.

Minarellar Konseyi'nin Şubat 2021'de yayımladığı raporda, Avustralya'nın en yakın rakipleri Brezilya ve Hindistan'dan üç kat daha fazla manyetit kaynağına sahip olduğu tahmin edilirken Çin’in hiç kaynağının bulunmadığı belirtildi.

Mineraller Konseyi İcra Kurulu Başkanı Tania Constable, yaptığı açıklamada, Avustralya’nın düşük maliyetli, güvenilir ve kaliteli demir tedarikçisi olarak konumunun, küresel çelik üreticileri için tercih edilmesine yol açtığını bildirdi.

Aynı zamanda uzmanlar, Avustralya'nın istikrarlı siyasi sistemi ve ekonomik ortamı nedeniyle Çin için güvenilir bir demir tedarikçisi olduğunu vurguladı.

ABD Jeoloji Araştırması tarafından 2017'de yayımlanan raporda, Brezilya ve Hindistan'ın demir cevheri üretiminin arttığı ve azaldığı dönemlerin olduğuna işaret edilerek, Avustralya'nın 2000'den 2015'e kadar her yıl güvenilir şekilde üretimini arttırdığı kaydedildi.