Jakoben veya Jakobenizm nedir, kimlere Jakoben denir?

Türkiye'de özellikle siyasiler tarafından sık sık kullanılan Joken kelimesinin ne anlama geldiğini çok az kişi bilir. Jakoben ya da Jakobenizm nedir, kimlere Jakoben denir? İşte Jakobenlik ile ilgili bütün bilgiler:

Jakoben Fransızca kökenli bir kelime olup, sözlükte "Keskin Devrimci" anlamına gelir. 

Dünya siyasetine Fransız Devrimi'yle birlikte giren bu ifade, devrim sonrasında ülkeyi yöneten partinin kullandığı isimdir. Fransız Jakoben Kulübü ya da Tarikatı olarak da bilinen bu grup, ülkeyi bir yıl boyunca yöneten Fransız Jakoben Partisi'ni kurmuştu.

Aslında Jakoben ismi, Fransız Devrimi'nden sonra Jakoben tarikatından kalma bir manastırda toplanan devrimciler için kullanılmıştı. Ancak bu isim bir grup ya da siyasi partiyi isimlendirmekten ziyade bir yöntemi ifade eder hale gelmiştir. Yani görüşlerini bir topluma zorla kabul ettirmeye çalışanlara günümüzde Jakoben nitelendirmesi yapılır. 

Jakoben Parti, devrimden sonra bir yıl boyunca ülkeyi yönetti. Ancak tarih bu ismi, "kötü bir deneyim" anlamında kullanmayı tercih ediyor. Çünkü bu partinin Fransız Devrimi'nden sonra uyguladığı politika, devrim sırasında yaşanan kanlı olayları bile geride bırakacak derecede ileri gitmişti. Ve sonunda bu parti de devrim sırasında devrilenlerin akıbetini yaşadı, yöneticileri ise giyotine yatırıldı.

Fransız Jakobenleri Cumhuriyet yönetimini savunarak, ülkedeki Aristokrasi, teokrasi ve feodal yapılara karşı çıkmışlardır. Ancak Aristokratlar, teokratlar ve feodallar ise Jakobenleri, Jakobenler ise onları dayatmacı olarak eleştirmiştir.

Jakobenler, kendileri dışındaki herkesi "karşı devrimci olarak" suçlayarak kötü bir yönetim deneyimi ortaya koymuşlardı. Devrim sırasında bile yaşanmayan kanlı vakalar, Jakoben yönetimi tarafından ortaya konmuştu. Yüzbinlerce insan Jakoben zihniyet yüzünden suçlu-suçsuz denilmeden katledilmişti. Yönetimin acımasız zulmü uzun sürmemişti. Halk yeniden ayaklanarak Jakoben parti yönetimini de diğerleri gibi alaşağı etmiş, onları da giyotine götürmüştü.

Jakobenizm, devlet yönetiminde "Kuvveltler Ayrılığı" yerine "Kuvvetler Birliği" ilkesini benimser.

Jakoben yöntem bir nevi, "Halka rağmen halk için" şeklinde kendini ifade eder. Bunu en güzel anlatan sözleri ise şudur:

Genel irade, çoğunluğun iradesi değil, milleti gerçek arzuları ve gerçek mutluluğu hakkında aydınlatmakla görevli temiz insanların iradesidir.

Jakoben kulüp­leri 1793 yaz aylarından başlayarak rejimin araçlarına dönüştü. 1793’te Fransa’da yak­laşık 5 ile 8 bin arasında yerel kulüp vardı ve üye sayıları 500 bindi. Hükümet mekanizmasının bir parçası olan bu kulüpler ordu için malzeme bulmak ve yerel pazarların güvenliğini sağlamak gibi görevler üstlenmişlerdi. Çoğu zaman yerel memurların ye­rine Jakobenler getiriliyordu. Toplumda er­demi temsil ettiklerine inanan kulüpler, gö­rüşlerinden kuşkulandıkları kişileri gözlü­yor, Hıristiyanlığı etkisizleştirme hareketine önderlik ediyor ve devrim şenlikleri dü­zenliyordu. Paris’teki kulüp, Kamu Güven­liği Komitesi’ndeki konumundan yararla­narak devrim hükümetinde ağırlıklı rol oy­nayan Robespierre’e bağlı duruma geldi. Robespierre’in devrim karşıtlarına saldırılarını ve hoşnutsuz işçilerin denetimli ekonomi taleplerine karşı direnmesini destek­ledi. Robespierre 9 Thermidor II. Yıl’da (27 Temmuz 1794) düşürülünce kulüp geçici olarak kapatıldı. Daha sonra Thermidor hükümetine karşı bir muhalefet merkezi olarak yeniden açıldıysa da 21 Brumaire’de (11 Kasım 1794) süresiz kapatıldı.

1795’te Pantheon Kulübü, 1799’da da Manege Kulübü kısa sürelerle Jakoben ruhunu canlandırdı. Ayrıca, bazı yerel kulüpler, resmi yasağa karşın VIII. Yıl’a değin (1799-1800) varlıklarını sürdürdüler.