NASA'dan Türkiye için hava uyarısı
NASA uzmanı Dr. Timothy Hall, özellikle İstanbul'da yaşanan dolu, fırtına, sel gibi olaylarının bir nedeninin küresel ısınma olduğunu söyledi. Türkiye için önemli uyaran Hall, "Şiddetli hava olaylarını daha çok yaşayacaksınız. Isınmanın etkisi daha çok şehirlerde görülecek, nedeni betonlaşma." dedi.
NASA'nın "şiddetli hava olayları" uzmanı Dr. Timothy Hall, özellikle İstanbul'da yaşanan dolu, fırtına, sel gibi olaylarının bir nedeninin küresel ısınma olduğunu söyledi. Türkiye için önemli uyaran Hall, "Şiddetli hava olaylarını daha çok yaşayacaksınız. Isınmanın etkisi daha çok şehirlerde görülecek, nedeni betonlaşma." dedi.
Haberlerde hep "meteorolojiden son dakika uyarısı"... Yazın ortasında aniden bastıran fırtına, yağmur ve şimşekler... Araçları delik deşik edecek şiddette dolu fırtınaları... Sık sık olağan dışı hava olaylarıyla boğuşuyoruz. Peki neden? Gelip geçici bir durum mu? Yoksa daha sistematik bir sorunun sonucu mu? Mesela küresel ısınmanın. Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi NASA'nın küresel ısınma üzerine özel çalışma yapan uzmanları var. Onlardan biri de Dr. Timothy Hall. Hall, Goddard Uzay Çalışmaları Merkezi'nde "şiddetli hava olayları"nı inceliyor. Uzmanlık alanı fırtınalar. Türkiye'deki son hava olaylarını da takip etmiş.
Habertürk'ten Nalan Koçak'ın haberi;
Sadece Türkiye değil tüm dünyada herkes "havada bir
gariplik var" diyor. Pek çok ülke aşırı sıcaklarla boğuşuyor. Bazı
yerlerde sel var. Havaya ne oluyor?
İnsanlara küresel ısınmadan bahsettiğinizde, "gezegende ortalama
sıcaklık bir iki derece arttı" dediğinizde, "aman o kadar
değişimden ne olacak ki" diyebiliyorlar. Ancak küresel ısınmayı çok
farklı yollardan deneyimliyoruz. Sıcaklıktaki bir derece değişim
nedeniyle hava olaylarını artık daha uç noktada yaşıyoruz. Mesela
İstanbul'da yaşananların bir nedeni de küresel ısınma. Küresel
ısınma, yoğun yağışları daha aşırı uçlara çekiyor. Aynısı gök
gürültüsü ya da dolu için de geçerli.
"TÜRKİYE VE DÜNYADA AŞIRI HAVA OLAYLARININ SIKLIĞI ARTIYOR"
Neden?
Daha sıcak atmosfer buhar formunda daha çok su tutuyor. Yani havada
yağışa dönüşebilecek daha çok su bulunuyor. Bu da şiddetli
yağışlara neden oluyor. Önemli olan nokta şu: Bu, ortalama daha çok
yağış demek değil. Hatta bazen daha az bile yağabiliyor. Fakat
yağdığı zaman adeta bardaktan boşalıyor. ABD'deki olaylar konusunda
daha çok şey biliyorum ama sadece Türkiye değil, dünyanın pek çok
yerinde de bu tür hava olaylarının sıklığı artıyor.
"ISI DALGALANMALARI YAŞANIYOR"
Sadece yağış mı aşırılaşıyor?
Hayır. Mesela uç noktada sıcaklık dalgaları da işin bir başka
boyutu. Dünyanın hiçbir yeri sürekli aynı ortalama sıcaklıkta
olmuyor. Bazen daha sıcak, bazen daha soğuk. Bazı bölgelerde daha
sıcak, daha da sıcağa dönüşüyor. Bu noktada da sıcak hava dalgaları
yaşanıyor. Dalgalanmaların sıklığında da artış var. Mesela şu anda
New York'ta, Hindistan'da, Pakistan'da ve Japonya'da sıcaklıklar
çok fazla.
"KÜRESEL ISINMA DAHA ÇOK NEM DEMEK"
Peki ya çok şiddetli şimşek ve gök gürültüsü? Geçtiğimiz
günlerde gece İstanbul'da kimse uyuyamadı...
Kısmen az evvel bahsettiğim konuyla bağlantılı. Dediğim gibi
küresel ısınma sonucunda daha sıcak hava daha çok su buharı tutar.
Ve nem, gök gürültülü sağanak yağışı körükler. Bir tür geribesleme
döngüsü yaşanıyor. Özeti şu: Su buhar formunda yoğunlaşıyor,
rüzgarlar hızla bir araya geliyor, hava hızla yükseğe çıkıyor,
buhar soğuyor ve yağmur olarak düşüyor. Yağdığında da daha çok
ısıya neden oluyor. Ortaya çıkan ısı havanın yükselmesine neden
oluyor. Ve bu döngü devam ediyor. Döngü güçlendikçe şiddetli gök
gürültülü sağanak yağışa neden oluyor. Uzun lafın kısası havada ne
kadar çok buhar olursa, şiddetli hava olaylarının olasılığı
artar.
Evet, özellikle yazın şiddetli yağışlardan önce hava birden çok nemleniyor, nefes almak zorlaşıyor.
Evet nedeni tam da bu.
"ABD'DE SİGORTA SEKTÖRÜ KÜRESEL ISINMAYI CİDDİYE
ALIYOR"
Yeni kabuslarımızdan biri dolu. Meteoroloji uyarı yaptığında
İstanbul sakinleri geçmişte yaşanan bir dolu faciası yüzünden
sürekli arabalarını koyacak kapalı alan arıyor. Bulamayanlar
arabaların üzerine halı seriyor.
Bence gayet akıllıca. Dolu çok şiddetli sağanak yağışın bir sonucu. Hava yukarı o kadar hızlı çıkar ki, buhar bir anda donar. Donan küçük parçalar fırtınanın etkisiyle bir araya gelir ve yeterince ağırlaşınca düşmeye başlarlar. Dolu konusunda istatistikler pek yeterli değil. Mesela bundan 50 yıl önce ortalama büyüklüğü ne oluyordu, pek bilgimiz yok. Ama işin fiziği çok açık, dolu olması için çok şiddetli sağanak olmalı, bunun için de aşırı nem... Umarım sigorta şirketleriniz zararı karşılıyordur.
Bir kısmı karşılıyor ama tamircilerde uzun kuyruklar oluşmuştu...
Bakın detay görünüyor ama aslında çok önemli bir mesele bu. ABD'deki sigorta şirketleri artık bir risk faktörü olarak küresel ısınmayı çok ciddiye alıyor. Mesela özellikle Florida'da sel ve fırtına hatta hortumlar daha sık yaşanmaya başladı. Rüzgar okyanus suyunu adeta kıyıya doğru itiyor ve şiddetli fırtınalar yaşanıyor. Unutmayın küresel ısınmanın tek sonucu fazla nem değil, deniz seviyesinde yükselme de bunlardan biri.
"DENİZLERİNİZDE FIRTINA VE HORTUMLAR ARTACAK"
Marmara gibi bir iç denizde bile küçük hortumlar
yaşıyoruz artık. Buna ne dersiniz?
Korkuyorum ki özellikle Akdeniz kıyılarınızda fırtına ve buna
benzer olaylar artacak. Tabii ki Meksika Körfezi'ndeki gibi dev
fırtınalardan ya da hortumlar bahsetmiyorum ama aşırı hava
olaylarında artış olacağı bir gerçek. Tabii bunlar deniz seviyesini
artırabilir ve kıyılarda sele neden olabilir. Bir gün günlük
güneşlik bir havaya uyanıyorsunuz. Öğlen aniden fırtına başlıyor...
Bir bakıyorsunuz aracınız dolu yüzünden mahvolmuş. Bakın tüm
dünyada böyle, sadece Türkiye değil, tüm bu garip diye nitelenen
hava olaylarının sıklığı arttı.
"KÜRESEL ISINMANIN ETKİLERİ ARTIK KAPIMIZDA"
Evet bir gün içinde birden çok mevsim yaşıyoruz sanki.
Yani artık küresel ısınmanın sonuçlarını günlük hayatımızda böyle
yaşıyoruz diyebilir miyiz?
Kesinlikle. 10 yıl önce herkes eriyen buzullardan bahsediyordu ama
artık etkileri kapımızda.
"ŞEHİRLERDE DAHA ÇOK HİSSEDİLİYOR, NEDENİ
BETONLAŞMA"
İstanbul örneğinden gitmek istiyorum. Küresel ısınmanın
yanında çarpık yapılaşma ve betonlaşmanın bu tür hava olaylarında
etkisi ne?
Çok önemli bir nokta. Pek çok şehirde sel ve su baskınlarının
nedeni aşırı yağıştan çok beton. Biliyorsunuz toprak aşırı yağışın
çoğunu emiyor. Ama toprak yerine beton ya da asfalt koyarsanız su
birikir. Aynı şey ağaç ve diğer bitkiler için de geçerli. Bunlar
sadece yağışı kontrolde değil, zemini soğutmakta çok önemli görev
üstleniyorlar. Şehirlerin bir diğer sorunu koyu rengin hakim
olması, asfalt gibi. Bunlar ısıyı yansıtmak yerine emiyor. Tüm bu
bahsettiğim faktörler küresel ısınmanın etkilerinin şehirlerde daha
çok hissedilmesine neden oluyor.
"ÇATILARI BİLE YEŞİLLENDİRMEK GEREK"
Peki şehirleşme anlamında ne yapmalıyız?
Yeşili artırmalıyız, yapılaşmayı yeşil alanlara göre dizayn
etmeliyiz. En basitinden çatıların rengini daha açık yapmalıyız,
beyaz gibi. Amaç ısıyı yansıtmak... Hatta çatıları bile
yeşillendirmeliyiz. Tabii ki araçlardaki emisyonu azaltmalıyız.
Yorumlar