AİHM, 27 yılda Türkiye hakkında 2 bin 639 ihlal kararı verdi
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, ülkemizin bireysel başvuru hakkının elde edildiği 1987 yılından 2013 yılı sonuna kadar Türkiye hakkında 2 bin 639 ihlal kararı verdi.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, ülkemizin bireysel başvuru
hakkının elde edildiği 1987 yılından 2013 yılı sonuna kadar Türkiye
hakkında 2 bin 639 ihlal kararı verdi. AİHM istatistiklerine göre
31 Aralık 2013 tarihi itibarıyla, mahkeme önündeki derdest
dosyaların yüzde 11,3'lük dilimini ülkemiz aleyhine yapılan
başvuruların oluşturuyor ve Türkiye bu kapsamda Rusya, İtalya,
Ukrayna ve Sırbistan’dan sonra 5. sırada yer alıyor. Adalet
Bakanlığı, AİHM tarafından verilen ihlal kararlarına konu alanlarda
ihlale neden olan sorunların ortadan kaldırılması amacıyla ‘Avrupa
İnsan Hakları Sözleşmesi İhlallerinin Önlenmesine İlişkin Eylem
Planı’ hazırladı. Planda, Yaşama Hakkı İhlallerinin Önlenmesinden,
Kötü Muamelenin Önlenmesi’ne, Özgürlük Ve Güvenlik Hakkı
İhlallerinin Önlenmesi’nden İfade Ve Medya Özgürlüğünün En Geniş
Manada Sağlanması’na kadar 14 ana amaçta 46 hedef belirlendi.
Adalet Bakanlığı’nın yazısı üzerine hazırlanan ve bakanlar kurulu
tarafından kabul edilen ‘Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
İhlallerinin Önlenmesine İlişkin Eylem Planı’ Resmi Gazete’de
yayımlandı. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) istatistiklerine
göre 31 Aralık 2013 tarihi itibarıyla, mahkeme önündeki derdest
dosyaların yüzde 11,3'lük dilimini Türkiye aleyhine yapılan
başvuruların oluşturduğu belirtilen planın sunuş yazısında “Bu
kapsamda Türkiye’nin, Rusya, İtalya, Ukrayna ve Sırbistan’dan sonra
5. sırada yer aldığı görülmektedir. Aynı tarih itibarıyla, AİHM'nin
Türkiye hakkında vermiş olduğu toplam ihlal kararı sayısı 2 bin
639'a ulaşmış olup, ülkemiz maalesef hakkında en çok ihlal kararı
verilen ülke durumundadır. Bu kararların büyük bir çoğunluğunun
icra süreci halen Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından
denetlenmektedir.” Denildi.
Temel hak ve özgürlüklerin korunarak geliştirilmesi idealine gölge
düşüren bu görünümün iyileştirilmesi, gerek yapısal gerekse
uygulamadan kaynaklanan sorunların giderilmesini ve bu amaçla
hukuki reform çabalarının kararlılıkla ve sistematik bir şekilde
sürdürülmesini zorunlu kılındığı vurgulanan yazı da, “Bu ihtiyaca
dayalı olarak, 650 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Adalet
Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü
bünyesinde İnsan Hakları Daire Başkanlığı kurulmuştur. İnsan
Hakları Daire Başkanlığına AİHM’e ülkemiz aleyhine yapılan
başvurulara ilişkin Hükümet savunmalarını hazırlama görevinin
yanısıra, AİHM kararlarının icrası, insan hakları konusunda ilgili
kurum ve toplumsal paydaşlarla işbirliği halinde projeler
geliştirilmesi, uygulamaya yön verecek ve toplumsal farkındalığı
pekiştirecek eğitim çalışmalarının hayata geçirilmesi ve ihlale
neden olan yapısal sorunların çözüm süreçlerinin takibi görevleri
de verilerek insan haklarının korunması ve bu alandaki ihlallerinin
önlenmesi konusunda kilit bir rol tevdi edilmiştir.” İfadelerine
yer verildi.
İHLALE KONU SORUNLARIN ORTADAN KALDIRMASI İÇİN 14 ANA AMAÇTAN
OLUŞAN 46 HEDEF BELİRLENDİ
Eylem Planı 14 ana amaçtan oluştuğu, bu amaçların
gerçekleştirilmesi için 46 hedef belirlendiği hatırlatılan yazı da
şu ifadelere yer verildi; “Söz konusu hedeflere ulaşılması
maksadıyla yapılacak faaliyetler de her bir hedefin altında ayrı
ayrı açıklanmıştır. Ayrıca planda sözü edilen amaçların
gerçekleştirilmesine yönelik ortaya konulan hedeflere ulaşılması
için kısa, orta ve uzun vadeler öngörülmüş; kısa vade 0-1 yıl, orta
vade 1 - 3 yıl, uzun vade ise 3 - 5 yıl arası bir zaman dilimi
olarak belirlenmiştir. Eylem Planının Bakanlar Kurulu tarafından
kabulünü müteakip, planda öngörülen faaliyetlerin belirlenen
takvime uygun olarak sorumlu kurumlarca yerine getirilmesinin
takibi süreci Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler
Genel Müdürlüğü İnsan Hakları Daire Başkanlığı tarafından
izlenecektir. Bu takip sürecinde sorumlu kurumlarca İnsan Hakları
Daire Başkanlığı’na her altı ayda bir rapor verilecektir. Eylem
Planının gerçekleşme durumu hakkında Adalet Bakanlığı tarafından
Başbakanlığa yıllık rapor sunulacaktır.”
Eylem Planı kapsamında Yaşama Hakkı İhlallerinin Önlenmesi alanında
Askerde İntihar Olaylarının Önlenmesi Ve Etkin Şekilde
Soruşturulması, Devletin Pozitif Yükümlülüğünün Bir Gereği Olarak
Mayın ve Benzeri Maddelerin Patlaması Neticesinde Masum İnsanların
Hayatlarını Kaybetmelerinin Önlenmesi, Tıbbi Uygulama Hatası ya da
Hastane Koşullarının Yetersizliğinden Kaynaklanan Ölümlerin
Önlenmesi, Devletin Pozitif Yükümlülük İlkesinin Bir Gereği Olarak,
Aile İçi Şiddetin, Kadına Yönelik Şiddetin ve Özellikle
Cinayetlerin Önlenmesi Adına Gerekli Tedbirlerin Alınması ve Zor ve
Silah Kullanma Yetkisinin Kanuni Şartları Oluşmadan Kullanılmasının
Önlenmesi gibi çalışmalar yürütülecek. Kötü Muamelenin Önlenmesi
alanında ise şu çalışlara yapılacak; “Toplantı ve Gösteri
Yürüyüşleri ile Yakalama ve Gözaltına Alma Uygulamaları Esnasında
Kesinlikle Gerekli Olduğunda ve Orantılı Bir Şekilde Güç
Kullanılması, Sınır Dışı İşlemlerinin İşkence ve Kötü Muamele Riski
Dikkate Alınarak AİHM Standartlarına Uygun Gerçekleştirilmesi,
Özgürlüğün Kısıtlandığı Tüm Alanların Kapasite ve Fiziki
Koşullarının İyileştirilmesi ve Bu Alanlarda İşkence ve Kötü
Muameleye Sıfır Tolerans Prensibinin En Etkili Şekilde Uygulanması,
İşkence ve Kötü Muamele Nedeniyle Devlet Tarafından Ödenen
Tazminatların, Bu Suçların Failinden veya Soruşturmayı Gereği Gibi
Yapmayan Kamu Görevlisinden Tahsili İçin Rücu Yolunun Etkili Bir
Şekilde Kullanılması”
Eylem Planı kapsamında çalışma yapılacak diğer 12 alan ve
kapsamları şu şekilde:
YAŞAMA HAKKI VE KÖTÜ MUAMELE İHLALLERİNE YÖNELİK ETKİN SORUŞTURMA
YAPILMASI
-Soruşturmaların Etkinliğinin Arttırılması
-İşkence ve Kötü Muamele Kabul Edilen Eylemlerin Cezasız
Kalmamasını Sağlamaya Yönelik Önlemler Alınması
-Adlî Muayenelerin Yapılması ve Raporların Tanzimi Konusunda
İstanbul Protokolü Standartlarının Daha Etkili Bir Şekilde
Uygulanması
ÖZGÜRLÜK VE GÜVENLİK HAKKI İHLALLERİNİN ÖNLENMESİ
-Tutuklama Tedbirinin Ancak Zorunlu Hallerde Uygulanması
-Tutuklunun Tahliyesine İlişkin Kararların Derhal Uygulanması
-Sınır Dışı İşlemlerinin AİHM İçtihatlarında Belirlenen
Standartlara Uygun Hale Getirilmesi
- Tutuklama Kararlarına Karşı Etkili Başvuru Yolunun
Getirilmesi
- Gözaltına Alınan Kişilerin İvedi Bir Şekilde Yetkili Adlî Makam
Önüne Çıkarılması
- Hukuka Aykırılık İçeren Gözaltı veya Tutuklamaya Maruz Kalmış
Kişilere Tazminat Ödenmesine İlişkin Etkin Başvuru Yolunun
Sağlanması
MAKUL SÜREDE YARGILAMANIN SAĞLANMASI
- Makul Sürede Yargılamaya Engel Olan Yapısal Sorunların Çözümü
- Yargılamaların Makul Sürede Tamamlanması İçin Proje Yürütülmesi
ve Etkin İç Hukuk Yolu Oluşturulması
MAHKEMEYE ERİŞİM HAKKININ ETKİN BİR ŞEKİLDE SAĞLANMASI
- Adlî Yardım Sisteminin Gözden Geçirilmesi
SAVUNMANIN ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASI
-Gözaltı Aşamasında Zorunlu Müdafiliğin Etkin Biçimde
Uygulanmasının Sağlanması
-Hukuka Aykırı Elde Edilen Delillerin Yargılamada Dikkate
Alınmamasının Sağlanması
-Kararların Gerekçeli Yazılmasının Etkin Bir Şekilde Sağlanması
-Masumiyet Karinesi İlkesinin İhlaline Yol Açan Uygulamadan
Kaynaklı Sorunların Giderilmesi
-Yargısal Uygulamalarda Silahların Eşitliği İlkesinin
Güçlendirilmesi
-İdarî Yargıda Davanın Esasına İlişkin Ara Kararların ve Bunlara
İlişkin Cevapların Taraflara Tebliğinin Sağlanması
-2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun20 nci maddesinin
üçüncü fıkrası Uyarınca Gizli Olduğu Gerekçesiyle Mahkemelere Bilgi
ve Belge Verilmemesi ile İdarece Sunulan Gizli İbareli Belgelerin
Davacı Tarafa Tebliğ Edilmeksizin Hüküm Tesis Edilmesi Sorununun
Ortadan Kaldırılması
-Tanık İfadelerinde Çapraz Sorgu Yönteminin Kullanımının
Geliştirilmesi
YARGI KARARLARININ ETKİN ŞEKİLDE İCRASININ SAĞLANMASI
-Yargı Kararlarının İdare Tarafından İcra Edilmemesi Durumunda,
İdareyi Zorlayacak Etkili Bir İç Hukuk Yolunun Tesis Edilmesi
ÖZEL HAYATIN VE AİLE HAYATININ KORUNMASI
-İsim Tashihi Taleplerinde Yetkili Makamların Takdir Yetkisinin
Sınırlarının Belirlenmesi
-Arama, El Koyma ve İletişimin Denetlenmesi Gibi Tedbir Kararları
Verilirken Kararın, Uygulamanın Denetimine İmkan Sağlayacak Şekilde
Asgari Bilgileri İçermesi
-Kişisel Verilerin Uluslararası Standartlarda Korunması
DÜŞÜNCE, VİCDAN VE DİN ÖZGÜRLÜĞÜ ÖNÜNDEKİ ENGELLERİN ORTADAN
KALDIRILMASI
-Dini İnanç ve Düşüncelerin Açıklanmasını Zorunlu Kılan Durumların
Ortadan Kaldırılması
İFADE VE MEDYA ÖZGÜRLÜĞÜNÜN EN GENİŞ MANADA SAĞLANMASI
-Mevzuatımızda İfade ve Medya Özgürlüğünü Kısıtlayan Hükümlerin
Gözden Geçirilerek AİHM İçtihatlarında Belirlenen Standartlar
Doğrultusunda Yeniden Düzenlenmesi
-İfade ve Medya Özgürlüğünün Geliştirilmesine Yönelik Faaliyetler
Yapılması
TOPLANMA VE ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜNÜN ÖNÜNDEKİ ENGELLERİN ORTADAN
KALDIRILMASI
-Siyasi Partilerin Kapatılmasına İlişkin Hükümlerin AİHM
İçtihatlarında Belirlenen Standartlar ile Uyumlu Hale
Getirilmesi
-Şiddete Teşvik Amaçlı Olmayan ya da İçeriğinde Şiddet Unsuru
Barındırmayan Toplantı ve Gösteri Yürüyüşlerine Müdahale Edilmesi
ve Yaptırım Uygulanmasının Önüne Geçilmesi
-Kamu Görevlilerinin Sendikal Faaliyetlere Katılma Hakkının
Önündeki Engellerin Kaldırılması
-Kuruluş Aşamasında Vakfın Amacına İlişkin Vakıf Senedindeki
Eksikliklerin Giderilebilmesinin Sağlanması
MÜLKİYET HAKKI İHLALLERİNİN ÖNLENMESİ
-Yargılama Sürecinde Kamulaştırma Bedellerinin Değer Kaybına
Uğramasının Önlenmesi ve Oluşacak Değer Kayıplarının Telafisi
-Kamulaştırmasız El Atma Uygulamalarının Ortadan Kaldırılarak
Mağduriyetlerin Önlenmesi
EĞİTİM, ARAŞTIRMA VE FARKINDALIK ARTIRICI FAALİYETLERE DEVAM
EDİLMESİ
-AİHM Kararlarının Tercüme Edilerek Uygulamacılara Dağıtılması
-Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Yolu İle İnsan Hakları
İhlallerinin Tazminine İlişkin Diğer İç Hukuk Yollarının
Etkinliğinin İzlenmesi
-AİHM Kararlarında İhlale Yol Açan Sorunların Düzenli Olarak
Analizi
-İnsan Hakları Eğitimi Uygulamasına Düzenli Olarak Devam Edilmesi
CİHAN
Yorumlar