Yüzüne gaz fişeği isabet eden kadına 25 bin lira

Anayasa Mahkemesi, polisin toplumsal olayda müdahale sırasında attığı gaz fişeği yüzüne isabet eden kadının bireysel başvurusunda, kötü muamele yasağının ihlal edildiğine ve başvurucuya 25 bin lira manevi tazminat ödenmesine karar verdi.

Resmi Gazete'de yayımlanan karara göre, Ankara Mamak'ta Tuzluçayır semtindeki bir markette çalışan Özlem Kır, bölgedeki toplumsal olaya müdahale eden polisin attığı gaz fişeğinin yüzüne isabet etmesiyle yaralandı.

Olay hakkında Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından başlatılan soruşturmada, kovuşturmaya yer olmadığına karar verildi. Bu karara yapılan itirazın Sincan 3. Ağır Ceza Mahkemesince reddedilmesi üzerine Özlem Kır, Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulundu.

Yüksek Mahkeme, başvurucu yönünden kötü muamele yasağının maddi ve usule ilişkin boyutlarının ihlal edildiğine karar verdi. İhlal nedeniyle başvurucuya 25 bin lira manevi tazminat ödenmesi kararlaştırıldı. Kararda, başvurucunun, göz yaşartıcı gazın doğal etkilerinden veya kullanılmasından şikayet etmediği ve adli raporlarda da buna ilişkin bir bulguya yer verilmediği belirtilerek, başvurunun göstericilere müdahale sırasında gazın kullanım yöntemine ilişkin olduğu anlatıldı.

Göz yaşartıcı gaz fişeğinin silah vasıtasıyla ateşlenmesinin, bu silahın uygun olmayan tarzda kullanılması durumunda ciddi yaralanmalara, hatta ölümlere sebebiyet verebileceğinin altı çizilen kararda, göz yaşartıcı gaz silahlarının, doğrudan ateşlenmemesi, menzili dikkate alınarak havaya doğru uygun bir açıyla hedeflenen noktaya ulaşabilecek atış yapılması gerektiği kaydedildi.

Kararda, bu nedenle doğrudan silah kullanımı sonucu meydana gelen olaylarda güç kullanımının, Anayasa'nın 17. maddesine göre başka bir çarenin kalmadığı "zorunlu bir durumda" ve "ölçülü" şekilde gerçekleştiğinin soruşturma makamlarınca resen ortaya konulması gerektiği bildirildi.

Bu çerçevede kolluk görevlilerinin eylemlerinin yanında kendilerine uygun talimatın verilip verilmediğinin, gaz fişeği atışı için kullanılan silahlar konusunda bu kişilerin yeterli eğitim alıp almadıklarının ve olası riskleri önlemek adına tedbir almakta ihmalleri bulunup bulunmadığının da incelenmesi gerektiği ifade edildi.

"Talimatlara aykırı şekilde"

Markete ait kamera kayıtlarından, yere paralel ve düz bir hat üzerinde marketin içine girip süratle ilerleyen bir kapsülün, başvurucunun baş bölgesine isabet ettiğinin görüldüğü aktarılan kararda, atışın anılan ilgili talimatlara aykırı şekilde havaya doğru ve uygun bir açıyla yapılmadığının anlaşıldığı belirtildi.

Kararda, "Olayın, kolluk görevlilerinin, göz yaşartıcı gaz fişeğini potansiyel olarak yaralanmalara ve hatta ölümlere sebebiyet verecek tarzda doğrudan başvurucunun çalıştığı ve içerisinde birçok kimsenin bulunduğu marketin bulunduğu yöne doğru ateşlemeleri sonucunda gerçekleştiği dikkate alındığında başvurucunun yaralanmasının, kolluk görevlileri tarafından kullanılan gücün ve alınması gerekli tedbirlerin sonucu ile bağdaştığı söylenemez." denildi.

Kolluk görevlilerinin, müdahaleyi gerektiren duruma sebep olan kişiler arasında bulunmayan başvurucunun bu müdahaleden etkilenmemesi için gerekli tedbirleri almadıkları ve olaya müdahaleleri sırasında kontrolsüz şekilde gaz fişeği atarak, başvurucunun yaralanmasına sebep oldukları kanaatine varıldığı bildirilen kararda ayrıca şu tespitlere yer verildi:

"Somut olayın gerçekleşme koşulları ve özellikleri, başvurucunun yaralanmasının niteliği, özellikle bu yaralanma nedeniyle başvurucunun yüzüne dikiş atılması ve bu durumun kadın olan başvurucu üzerindeki muhtemel fiziksel ve ruhsal etkileri birlikte dikkate alındığında, kolluk görevlileri tarafından gerçekleştirilen muamelenin belli bir ağırlık derecesine sahip olduğu ve olayda Anayasa'nın 17. maddesinin üçüncü fıkrasının gerektirdiği asgari ağırlık eşiğinin aşıldığı sonucuna varılmıştır.

Bu tespitten sonra kolluk görevlileri tarafından gerçekleştirilen eylemin hangi boyuta ulaştığı değerlendirilmelidir. Bu kapsamda somut olay bir bütün olarak değerlendirildiğinde eylemin 'insan haysiyetiyle bağdaşmayan' muamele olarak nitelendirilmesi mümkün görülmüştür.