Vücudumuzdaki kas sistemleri nelerdir, ne iş yarar?
Vücudumuzdaki kas sistemleri nelerdir, ne iş yarar? en çok merak edilenler arasında yer alıyor. İşte, vücudumuzdaki kas sistemleri ile ilgili bilgiler.
Vücudumuzdaki kas sistemleri nelerdir, ne iş yarar? Vücudumuzda üç tür kasımız vardır, iskelet kasları kemiklere bağlıdır ve eklemlerimizi hareket ettirmemizi, eğip bükebilmemizi sağlarlar. Bu kaslar dans etmekten otomobil kullanmaya, eşya taşımaktan yazı yazmaya dek her türlü hareketimizi kontrol ederler. İnsan vücudunun ağırlığının yüzde 40′ını iskelet kasları oluşturur. Kadın vücudunda kas dokusunun yağ dokusuna oranı erkek vücudundan daha azdır. En küçük iskelet kasları kulak içindeki kemiklere bağlı olan ve gözle görülmeyen kaslardır. En büyük iskelet kası ise gluteus maximus adı verilen kıç kasıdır.
İskelet kaslarının yanı sıra, diğer kaslarımız vücudumuzun iç sistemlerinin hareketlerini kontrol ederler. Sindirim, dolaşım, boşaltım ve üreme sistemleri gibi.
Bizim güçlükle farkına varabileceğimiz hareketler vasıtası ile bu kaslar biz uykudayken bile bu gibi sistemlerin faaliyetini düzenler. Bu faaliyetin büyük bir bölümü düz kaslarımızın sayesinde gerçekleşir. Üçüncü tür kaslar ise yalnızca kalpte bulunur ve bunlara kalp kası adı verilir.
Kaslar büyük ölçüde proteinden oluşurlar. Bazıları kaslara et ya da kemik eti adını verir. Et ya da balık yediğimiz zaman hayvan kası yemiş oluruz.
Dirsek Eklemi
Çiftbaşlı kas: Kürek kemiğinden çıkar.
Kol kası: Üst kol kemiğinden çıkar. Her ikisi de kolun alt bölümündeki kemiklere uzanan bu kaslar kolun dirsekten eğilip bükülmesini ve kalkmasını sağlar.
Üç başlı kas: Kürek kemiği ve üst kol kemiğinden çıkar.
Kol radyali: Üst kol kemiğinden çıkar. Her ikisi de kolun alt bölümündeki kemiklere uzanan bu kaslar kolun dirsekten aşağı bükülmesini, düz durmasını ve sağa sola kıvrılmasını sağlar.
Kalça Eklemi
Gluteus maksimus (kıç kası): Kalça kemiğinden çıkıp uyluk kemiğine uzanır. Uyluğun sağa sola dönmesini ve esnemesini sağlar.
Baldır kası: Uyluk kemiğinin alt kısmından çıkıp Asil kirişi üzerinden topuk kemiğine uzanır. Dizin bükülmesini ve topuğun yerden kalkmasını sağlar.
Kas Hücresi Nasıl Kasılır?
İskelet kasının göbeğinde, yani gövdesinde (burada sadece 15 tanesi görülen) pek çok kas hücresi veya kas lifi bulunur. Her bir hücrede (burada sadece 20 tanesi görülen) çok sayıda miyofibril vardır. Miyofibriller başlıca iki çeşit protein ihtiva eder. Bu proteinler çakıştığı zaman kas hücresi kısalır ve kalınlaşır.
İskelet Kaslarımız
İskelet kaslarımız vücudumuzu hareket ettirmemizi sağlar. Çok çeşitli biçimlerde ve yaptıkları işe göre ihtisaslaşmışlardır. Birçoğu uzun ve incedir. Çoğunlukla iskelet kasları eklemin her iki ucundan kemiklere bağlıdır, dolayısıyla kemiği hareket ettirirler. Kaslar genel olarak çiftler halinde düzenlenmişlerdir. Bir kas eklemi bükerken diğeri çekerek eski durumuna getirir. Bu tip kaslara zıt kaslar denir, çünkü biri diğerinin hareketinin tam aksini gerçekleştirir. Hareketin sağlanması için bir kas çalışırken diğerinin tam anlamıyla gevşek olması gerekir. Eğer her iki kas da aynı anda çalışırsa hareket gerçekleştirilemez. Bazı kaslar düzdür, örneğin nefes almamızı sağlayan diyafram kası düz kastır. Yüzümüzdeki bazı kaslar ise kemiğe değil deriye bağlıdır. Anüsteki diğer bazı açıklıklardaki kaslar ise tam anlamıyla yuvarlaktır.
Sırtımızdaki kaslar omurgayı destekler ve dik durabilmemizi sağlarlar. Bacak kasları ise ayakta durmamızı, bedenin ağırlığını taşımamızı ve koşmamızı sağlar. Kol kaslarımızın vücut ağırlığını taşımak gibi bir görevi olmadığı için bunlar bacak kasları kadar büyük değildir. Fakat bacak ve kol kasları aynı şekilde düzenlenmiştir. Kaslar aynı zamanda hassas iç organlarımızın korunması görevini de üstlenirler. Karnımızın göğsümüz gibi kemiklerle çevrili olması düşünülemez, çünkü yemek yedikten sonra midemiz genişler ya da hamile bir kadının karnı büyür. Dolayısıyla karın bölgesi üç güçlü kas perdesi ile korunmaktadır.
Kaslar genel olarak kirişler aracılığıyla kemiklere bağlıdır. Parmak kaslarımız gerçekte alt kolumuzun üst kısımlarında başlar.
Üst koldan parmaklara uzanan kirişleri kolumuzun üst kısmında hissedebiliriz.
Kas kasılması kimyasal bir işlemle başlatılır. Bu işlem kas hücrelerinde miyofibrillerin kayarak birbiri üzerine binmesine ve hücrenin kısalmasına yol açar. Kimyasal işlemde miyosin ve aktin adlı iki protein rol oynar. Kimyasal işleme girerek kasılmış kemik kasları, mikroskop altında çizgili bir görünüm alırlar.
Bir kas normal uzunluğunun üçte biri oranında kısalabilir. Kasılan her kas hücresi de aynı oranda kısalır. Güçlü bir kasılmada daha çok sayıda hücre harekete geçer. Bir kas kısaldıkça kalınlaşır. Dirseğimizi kırdığımızda üst kol kasımızın yanı pazumuzun şiştiğini, kalınlaştığını görürüz.
Kasların çalışması enerji ile ilişkilidir. Bu enerji yediğimiz karbonhidratlardan oluşan glikoz sayesinde sağlanır. Glikoz doğrudan kaslarda depolanabilir ya da kan dolaşımı ile kaslara aktarılabilir. Enerjinin açığa çıkması için glikozun kandaki alyuvarların taşıdığı oksijenle birleşmesi gerekir.
Antrenman esnasında kaslara taşınan enerji yetersiz kalabilir. Bu durumda kas yapısında oluşan laktik asit krampların meydana gelmesine yol açabilir. Laktik asidi yok edebilmek için kasın faaliyet sonrasında da oksijen kullanmaya devam etmesi gerekir. Ağır bir antrenman sonrasında kaslarımız için hâlâ gerekli olan oksijeni sağlayabilmek için derin soluk alırız.
İki tür iskelet kası hücresi vardır. Bunlar beyaz hücreler ve kırmızı hücrelerdir. Kırmızı kas hücreleri beyaz kas hücrelerinden daha uzun süre çalışabilirler ancak beyaz kas hücreleri daha kısa sürede daha çok güç üretirler. İnsan vücudunda bu iki tip kas hücresi karışık olarak bulunur. Ancak diğer hayvanlarda, mesela kuşlarda bu hücreler ayrıdır. Bu yüzden tavuklarda beyaz et ya da kırmızı et gibi değişik et türleri bulunur.
Antrenman kas hücrelerimizin sayışım artırmaz ama tek tek hücrelerin boyutunun büyüme’sine neden olur. Eğer kaslar kullanılmıyorsa hücrelerin boyutları küçülür.
Burnumuzu nasıl kaşırız?
İskelet kaslarımız merkezi sinir sistemimizin kontrolünde faaliyet gösterir. Burnumuzu kaşımak istediğimizde ne olur? Beynimiz omurilik aracılığıyla mesaj göndererek kas hücrelerindeki sinirleri harekete geçirir. Sinirler bu emri kaslara iletir ve kolumuzun bükülmesi kasların kasılması ile sağlanır.
Kaslardan ve eklemlerden verilen bilgi ise beyine iletilir ve elimizin yüzümüze ulaşması için gereken güç miktarı bildirilir. Parmaklarımızın bükülmesi için ise beyinden kaslara diğer mesajlar yollanır.
Böylelikle burnumuzu kaşımız oluruz. Eğer merkezi sinir sistemimiz etkili çalışmıyor olsaydı, burnumuzu kaşımak yerine kendimize yumruk atabilirdik.
Kemiktan Kasa, Kastan Kemiğe
Her iskelet kası sabit bir kemiğe sıkıca bağlanmış durumdadır. Eklemi aşarak uzandığı bir diğer kasın hareketlerini kontrol eder. Kası ve kirişlerini örten bağ dokusu kılıf her iki kemiğin periyostlarıyla bütünleşir.
Kaslar Çift Çift Çalışır
Üst kolumuzda, bir çift zıt kas dirseğimizi büküp açmamızı sağlamaktadır. Bacağımızın üst kısmında gene bir çift zıt kas dizimizi büküp açar. Daha başka zıt kaslar da kolumuzun omuzdan, bacağımızın da kalçadan kalkıp inmesini sağlar.
1 Eklemlerimizi hareket ettiren iskelet kasları uzun ve çizgili kas hücrelerinden (liflerden) oluşur. Her kas hücresinin birkaç çekirdeği vardır.
2 Kalp kası kalbin duvarı mahiyetinde sağlam bir kastır. Kas dokusu iskelet kasındakilere nazaran daha kısa çizgili kas hücreleriyle örülmüş bir ağdan oluşur. Her hücre tek bir çekirdeğe sahiptir. (3) Düz kaslar iç sistemlerimizin faaliyetinde büyük bir rol oynar. Bu kaslar kısa ve çizgisiz kas hücrelerinden oluşur. Hücrelerin birer çekirdeği vardır.
Farklı işler için farklı kaslar
Vücudumuzdaki üç ayrı tip kas mikroskop altında üç ayrı görüntü verir. İskelet kasları çizgilidir. Her iskelet kası hücresi birçok çekirdek taşır. İskelet kası hücreleri kalp kası ya da düz kas hücrelerine oranla daha iyi kasılma yeteneğine sahiptir. Dolayısıyla iskelet kasları kemiklerimizin daha geniş hareketlerini sağlar.
Kalp kasının mikroskop altındaki görünümü iskelet kaslarına göre daha az çizgilidir ve her kalp kası hücresinde bir tek çekirdek bulunur.
Kalp kasları hiç durmadan çalıştıkları için muhtemelen en güçlü kaslar sayılmalıdır. Gelişmiş bir insan bedeninde kalp kasları dakikada 60 ile 100 kere kasılıp gevşer. Kalp kası gece gündüz hiç durmadan çalışarak vücudumuza kan pompalar.
Düz kas hücrelerinin çizgili bir görünümü yoktur. Genellikle iskelet kasları ya da kalp kasları hücrelerinden daha küçüktürler. Daha yavaş ve uzun süreli kasılırlar. Düz kaslar vücudumuzdaki birçok iç sistemin çalışmasına yardımcı olur.
Yorumlar