Vatandaşlar da zincir marketlere dava açabilir

Hacettepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Rauf Karasu, "Haksız rekabetin tespiti halinde tüketiciler her sektördeki işletmeye karşı tazminat davası açabilir. Rekabet Kurumunun kararına da ihtiyaç yok. Müşteriler açacakları dava ile ödedikleri fazla ücretin iadesini ve ispat etmek şartıyla başka zararların tazminini talep edebilirler." dedi.

Prof. Dr. Karasu, Rekabet Kurumunun soruşturması kapsamında 5 zincir markete ve bir tedarikçi şirkete 29 Ekim'de toplam 2,7 milyar lira civarındaki idari para cezası kesilmesine ilişkin AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.

Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun 57. maddesine göre, kanuna aykırı davrananların, bu işten zarar görenlerin her türlü zararını tazmine mecbur olduğunu vurgulayan Karasu, şunları kaydetti:

"Tüketiciler, müşteriler ve esnaflar zincir marketlerden satın aldıkları mal karşılığında ödedikleri bedelle, rekabet sınırlanmasaydı veya fiyatlar anlaşılarak belirlenmeseydi ödemekte olacakları bedel arasındaki farkı zarar olarak talep edebilirler. Ayrıca, şunu da vurgulayalım ki ortaya çıkan zarar, zincir marketlerin anlaşması ya da kararı veya ağır ihmalinin olduğu hallerden kaynaklanmaktaysa, hakim, zarar görenlerin talebi üzerine, uğranılan maddi zararın ya da zarara neden olanların elde ettiği veya elde etmesi muhtemel olan karların üç katı oranında tazminata hükmedebilir.

Ben müşteri olarak bir malı 1000 liraya satın aldım. Rekabet sınırlanmasaydı veya fiyatlar birlikte belirlenmemiş olsaydı bu malı 500 liraya alabileceğimi ispatlarsam malı satan zincir market bana 1500 lira ödeme yapmak zorunda kalacak. Benim zararım 500 lirayken 1500 liraya alıyorum. Burada zararın tazmini yanında rekabeti engelleyerek fiyat belirleyen firmaların cezalandırılması amaçlanmıştır. Dolayısıyla zincir marketler zararın üç katı oranında tazminat ödemek zorunda kalabilir."

Karasu, tüketicilerin zincir marketlere açacakları davalar için yaptıkları alışverişi fiş ve faturayla belgelemesi gerekebileceğini dile getirerek, "Yargıtay bazı kararlarında, tüketicilerin dava açması için Rekabet Kurulu kararının kesinleşmesinin beklenmesi gerektiğine hükmetmiştir. Doktrinde de bu konuda görüş birliği bulunmamaktadır. Bu nedenle Rekabet Kurulu kararına karşı dava açmayan zincir marketlere karşı kararın tebliğinden 60 gün sonra müşteriler tazminat davası açabilir. Zira dava açma süresi geçtikten sonra karar kesinleşmiş oluyor. Ancak kararı yargıya taşıyan firmalara karşı dava açmadan önce ilgili yargı kararının kesinleşmesini beklemek daha uygun olur diye düşünüyorum." dedi.

"TTK'NİN 56. MADDESİNE GÖRE TAZMİNAT DAVASI AÇABİLİR"

Karasu, fahiş fiyat nedeniyle zarar gören tüketicilerin Rekabetin Korunması Hakkında Kanun dışında Türk Ticaret Kanunu (TTK) hükümlerine göre de zararın tazmini için dava açabileceğini belirterek, şu bilgileri paylaştı:

"Girdi maliyeti ve döviz kuru artışı gibi fiyat değişimlerinden etkilenmemesine rağmen bu durumlardan etkileniyormuş gibi hareket ederek fiyat artıran dürüstlük kuralına aykırı davranmış olur. Dürüstlük kuralına aykırı davranışlar ile ticari uygulamalar TTK'nin 54. maddesine göre haksız rekabet sayılmıştır. Söz konusu bu eylem aynı zamanda TTK'nin 55/1-e hükmüne göre iş şartlarına uymama kapsamında da haksız rekabet sayılır. Haksız rekabet hallerinde zarar gören tüketiciler ve tüketici sayılmayan diğer müşteriler, TTK'nin 56. maddesine göre tazminat davası açabilir. Haksız rekabetin tespiti halinde tüketiciler her sektördeki işletmeye karşı tazminat davası açabilir. Rekabet Kurumunun kararına da ihtiyaç yok. Müşteriler açacakları dava ile ödedikleri fazla ücretin iadesini ve ispat etmek şartıyla başka zararların tazminini talep edebilirler."

"BU CEZALAR UMARIM CAYDIRICI OLUR"

Fahiş fiyatların önlenmesi konusunda Rekabet Kurumunun yanında Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu'na da yetki ve görev verildiğine dikkati çeken Karasu, "Bu cezalar umarım caydırıcı olur ve zincir marketler birlikte hareket ederek fiyatları belirlemezler. Ancak zincir marketler dışında birçok sektörde kur artışları ve maliyet yükselişleri bahane edilerek fahiş fiyat uygulayan işletmeler var. Bu sektörlerde de fahiş fiyatlar tespit edilerek gerekli cezalar verilmelidir." değerlendirmesinde bulundu.

MARKETLER KENDİLERİNİ NASIL SAVUNUYOR?

Gıda Perakendecileri Derneği (GPD), zincir marketlere yönelik soruşturma sonucu verilen cezalara ilişkin açıklama yaptı. Açıklamada, zincir marketlerin tüketici faydasına sürdürdükleri çalışmaların rekabet ihlali olarak değerlendirilmesinin ve çok yüksek cezalara maruz bırakılmasının, ekonomik kayıp olarak görülmesi gerektiği vurgulandı.

Dernekten yapılan açıklamada şu ifadeler kullanıldı:

"Her zaman olduğu gibi bundan sonra da tüketici faydasına en uygun fiyatlı ürünleri sunma amacıyla faaliyetlerini sürdürecek olan üyelerimiz adına Kurumun kararını üzüntüyle karşılamaktayız. Özellikle pandemi sürecinde üyemiz zincir marketlerin her bir ürünü en uygun fiyatla tüketiciye eriştirmek yönünde canla başla verdiği mücadelenin, fahiş fiyatlama yapılması şeklinde karşılık bulması kabul edilemez.

Kurumsal yapıları ve kayıtlı kurallı işleyişleriyle başta Rekabet Hukuku olmak üzere ticareti düzenleyen tüm mevzuata uyumlu olarak operasyonlarını yürüten ve bunu ilke olarak belirleyen üyelerimiz, bu karar neticesinde gerekli aksiyonları alacaklardır.

Rekabet Kurumu'nun nihai kararı sonucunda belirlenen idari para cezaları konusunda üyemiz zincir marketler yapılan tespitlere karşı haklarını aramaya devam edecekler, yargı yolu dahil olmak üzere tüm haklarını kullanacaklardır. Çoğu halka açık olan ve tüm kazançlarını yine ülke içinde yeni yatırımlar için kullanan, sürekli yeni istihdam ve ekonomik değer yaratan işletmelerin, hedef gösterilerek cezalandırılması haksızlık olarak değerlendirilmelidir."

MARKETLER NE KADAR CEZA YEDİ?

BİM Birleşik Mağazalar A.Ş.'ye 958 milyon 129 bin 194,39 TL;

CarrefourSA Carrefour Sabancı Ticaret Merkezi A.Ş.'ye 142 milyon 469 bin 772,07 TL

Migros Ticaret A.Ş.'ye 517 milyon 672 bin 762,75 TL;

Savola Gıda ve San. Tic. A.Ş.'ye (Yudum, Sırma ve Egemden) 22 milyon 210 bin 998,63 TL;

Şok Marketler Ticaret A.Ş.'ye 384 milyon 369 bin 037,15 TL;

Yeni Mağazacılık A.Ş.'ye (A101) 646 milyon 582 bin 329,39 TL

---