Türkiye, az borçlu ülkeler kategorisinde

Ancak seçim meydanlarının en hareketli tartışmalarından biri de Türkiye’nin dış borcu konusunda yapılıyor. Muhalefetin diline doladığı dış borç ile ilgili tam bir algı operasyonu yürütülüyor. Dünyanın en az borçlu ülkelerinden biri olmasına rağmen, muhalefetin getirdiği eleştiriler ve gerçekten uzak yorumlar dikkat çekiyor.

Türkiye’de son yıllarda sürdürülen mali disiplin ve etkin kamu borç yönetimi sayesinde; Avrupa Birliği tanımlı brüt kamu borç yükü, AB-28 ortalamalarının çok altına çekildi. Net kamu borç stoku milli gelire oran olarak önemli ölçüde azalırken, faiz harcamalarının vergi gelirlerine oranı keskin şekilde düşürüldü. Borcun vade ve döviz kompozisyonunda önemli iyileştirmeler sağlanmıştır.

İŞTE RAKAMLAR

2002 yılında yüzde 72 olan Türkiye’nin brüt borç stoğunun milli gelire oranı şuanda yüzde 28,3 düzeyinde bulunuyor. Bu oranın dünya ortalaması ise yüzde 87 civarında. Kamunun net borç stokunun milli gelire oranı ise son 16 yılda yüzde 60’tan yüzde 8.4’e düşürüldü. Özel sektör dahil dış borç oranı da yüzde 57’den yüzde 53.3’e indi. Yani 2002 yılında Türkiye’nin 200 milyar dolarlık gelirine karşılık 120 milyar dolar borcu vardı. Bugün ise 856 milyar dolarlık gelirine karşılık 453 milyar dolar borcu var.

ÖZELİN BORCU ARTTI

Türkiye’nin 2017 sonu itibariyle toplam dış borcu 453,2 milyar dolar. Bu miktar gayri safi milli hasılanın yüzde 28,3 oranına denk geliyor. 2010 yılında 293 milyar dolar olan borcun son sekiz yılda bu düzeye çıkmasında devletin borçlanmasından ziyade çok özel sektörün edindiği borçlardan kaynaklanıyor. Çünkü rakamlar Türkiye’nin kamu borcunun istikrarlı şekilde azaldığını gösteriyor. Buna karşın özel sektörün borcunda ise artış oldu.

TÜRKİYE AZ BORÇLU ÜLKELER KATEGORİSİNDE

Küresel dış borç verilerine bakıldığında gelişmiş zengin ülkeler en borçlu ülkeler sıralamasında başlarda yer alıyor. Dünyadaki tüm devletlerin toplam borcu 63 trilyon dolara denk geliyor. Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) Kasım 2017’de duyurduğu en güncel verilere göre; dünyanın en borçlu beş ülkesi ABD, Japonya ve Çin, İtalya ve Fransa. İlk üç ülkenin borcu, dünyadaki toplam borcun 58,5'ini oluşturuyor. Dünyanın en güçlü ekonomisi ABD’nin yaklaşık 20 trilyon borcu bulunuyor.

Milli gelire göre en fazla borcu olan ülkeler ise Japonya, Yunanistan, İtalya, Lübnan ve Portekiz. Milli gelir oranına göre en fazla borçlu ülke ise yaklaşık yüzde 240 ile Japonya olurken, bu ülkeyi yüzde 181,6 ile Yunanistan, yüzde 148,7 ile Lübnan, yüzde 132,6 ile İtalya ve yüzde 130,3 ile Portekiz takip ediyor. Avrupa ülkelerinin borcunun milli gelire oranı Türkiye'nin 3 katı.

BORCU ÇEVİREBİLMEK ÖNEMLİ

Borcun fazla olması ekonominin zayıf olduğu anlamına gelmiyor. Ekonomisi güçlü olan ülkelerin uluslararası piyasalarda borç edinmeleri çok daha kolay. Borcun fazlalığına değil ülkelerin bunu ödeme ya da çevirebilme kapasitelerine dikkat ediliyor. Bu kapasiteyi ölçmek için borcun o ülkenin gayri safi milli hasılasına olan oranına bakılıyor. Ortaya çıkan yüzdelik oran ne kadar küçükse ülke o kadar az riskli kabul ediliyor.

MAASTRİCHT KRİTERİNİN İKİ KATI KADAR İYİYİZ

Avrupa Topluluğu'nun adını Avrupa Birliği yapan, birliğe katılımdaki uyum kriterlerinin de belirlendiği AB'nin temeli olan Maastricht Antlaşması’na göre Avrupa Birliği üyesi ülkelerin borç/milli gelir oranları %60’ı geçmemeli. Bu nedenle, bir ekonominin gücünü ifade etmek için bu rakamlar önemlidir. Fakat bu borcun ödeme gücü de en az bu oranlar kadar dikkat edilmesi gereken başlıklar arasında. Türkiye’nin borcunun, milli gelire oranı ise yüzde 30'un altında bulunuyor.