Topçu Kışlası'nın önemi

Taksim'de tekrardan yapılacak olan Topçu Kışlası tarihte 31 Mart isyanıyla anılmaktadır.

Tarihinde İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi'nin, 16 Eylül 2011 tarihinde aldığı kararla Kentsel Tasarım Projesi ile bir bütünlük içerisinde değerlendirilerek tekrar inşa edilmesi kararlaştırılan Taksim Topçu Kışlası, yapıldığı III. Selim döneminden inşa edilen tümüyle yıkıldığı 1940'a kadar İstanbul'un belleğinde önemli izler bırakmış bir yapıdır.



Yapıldıktan sonra birkaç kez yangın geçiren ve tadilat gören yapı Sultan Abdülmecit döneminde Tophane Müşiri Damat Gürcü Halil Rifat Paşa tarafından yeniden yapılmıştır. Uzun kanatları ve ortasında geniş kocaman bir avlusu olan iki katlı bu kışlanın köşelerinde ve her kanadının ortasında üç katlı yüksek bölümleri bulunuyordu. Rus ve Hint mimarilerinden esinlenen kışlanın iki anıtsal giriş kapısının biri Harbiye Caddesi'ne, diğeri Talimhâne Caddesine açılmaktaydı. Kompleks Osmanlı ordusunun modernleştirilmesi sürecinde önemli bir rol oynamış, Sultan Abdülaziz'in 1864 yılında burada yemek yemesi o günlerin önemli bir olayı olarak tarihe geçmiştir.



31 MART İSYANI

Kışla'nın tarihindeki en önemli olay, 31 Mart Vakası sırasında ve sonrasında yaşanmıştır. 1909 yılının 12 Nisan'ı 13 Nisan'a bağlayan gecesi, Taksim Kışlası'ndaki Avcı Taburu'na bağlı askerler, subaylarına karşı ayaklanarak Heyet-i Mebusan'ın önünde toplanmışlar ve İttihat Terakki hükümetinden şeriata uygun yönetim istemişlerdir. Uzlaşma yolunu seçen Hüseyin Hilmi Paşa kabinesi istifa etmiştir.



TOPÇU KIŞLASINDA BÜYÜK ÇATIŞMA

Bu süreçte ayaklanan grupların İttihatçı subayları, gazetecileri ve mebusları karşılarına çıktığı yerde öldürmeleriyle tırmanan gergin ortamda hükümet ve meclis etkisiz kalınca II. Abdülhamid yeniden duruma hakim olmuştur. İstanbul'da iktidarı yitiren İttihat ve Terakki, Selanik'teki 3. Ordu bünyesinde ayaklanmayı bastırmak üzere kurulan Hareket Ordusu'nu Istanbul'a getirtmiştir. 23 Nisan'ı 24 Nisan'a bağlayan gece İstanbul'a girmeye başlayan Hareket Ordusu'na başarısız bir direniş gösteren ayaklanmacılar daha sonra teslim olmuşlardır.Bu süreçte en önemli çatışmalar Taksim'deki Topçu Kışlası önünde olmuştur. Aynı günlerde Heyet-i Mebusan ve Heyet-i Ayan Yeşilköy'de toplanarak Hareket Ordusu'nun meşruluğunu onaylamışlardı.



İSYANI İTTİHAT VE TERAKKİ'NİN ÇIKARDIĞI SÖYLENİR

31 Mart İsyanı'nda amaç İttihat Terakki hükümetini devirmek gibi görünse de teşkilat mensupları alt edemedikleri II. Abdülhamid'i al aşağı etmek için böyle bir plan tertiplemişlerdir. Hükümdarı tahtından eden eylem sonunda başarıya ulaşmış, dirayetli padişah yerini İttihat Terakki'nin elinde oyuncak olan V. Mehmet Reşad'a devretmiştir.

TAKSİM STADI OLARAK KULLANILDI

Ayaklanmanın bastırılmasından sonra sıkıyönetim ilan edilerek elebaşları Divan-ı Harp'te yargılanarak ölüm cezasına çarptırılmışlardır. Meclis-i Umumi Milli adı altında toplanan Heyet-i Mebusan ve Heyet-i Ayan 27 Nisan'da II. Abdülhamid'in tahttan indirilmesini, yerine V. Mehmet Reşat'ın geçirilmesini kararlaştırmıştır. Ayrıca II. Abdülhamid'in İstanbul'da kalması da sakıncalı bulunarak Selanik'te zorunlu ikameti uygun görülmüştür. 31 Mart Olayı'ndan sonra önemini yitiren kışla, 1913'te Sanayi ve Ticaret Şirket-i Milliye-i Osmaniye'ye satılmıştır. Binanın ortasındaki büyük avlu futbol sahası haline getirilmiş ve uzun yıllar futbol maçları ile çeşitli gösteriler için kullanılmıştır. İstanbul'un işgali sırasında Fransız kuvvetlerinin emrindeki Senegalli askerler burada kalmıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra da kışlanın avlusu futbol sahası olarak kullanılmayı sürdürmüş ve Taksim Stadı olarak pek çok karşılaşmaya mekan olmuştur.



İNÖNÜ HEYKELİ DİKİLMEDİ

1935 ile 1951 yılları arasında İstanbul'un nazım planını hazırlayıp uygulayan şehir planlamacısı Henri Prost'un 1937'deki önerisi ile 1940'ta kışlanın yıkılması kararlaştırılmıştır. Kışlanın yıkımından sonra boşalacak alana konutlar ve sosyal etkinlik yapıları öngörülmüştür. Harbiye'ye kadar uzanacak büyük bir park da düşünülmüş ancak Prost planında yer alan düzenlemelerin pek azı gerçekleştirilebilmiştir. İsmet İnönü'nün cumhurbaşkanlığı dönemindeki bu düzenleme aslında kışladan boşalan alana ön tarafında İnönü'nün at üstünde heykelinin de yer alacağı "İnönü Gezisi" adıyla büyük bir tören meydanı amaçlanmış kısmen de uygulanabilmiştir. Heykel hiçbir zaman buradaki kaidesinin üzerine konulamamıştır. Bugün Maçka'da bulunmaktadır. Daha sonraki süreçte ise bu alana bugün tartışmaların odağında olan Taksim Gezi Parkı yapılmıştır.



TEKRAR İNŞA

16 Eylül 2011 tarihinde İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi'nin aldığı kararla yapının Kentsel Tasarım Projesi ile bir bütünlük içerisinde değerlendirilerek tekrar inşa edilmesi kararlaştırıldı. Fakat 17 Ocak 2013 tarihinde Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu yapının inşasına, Gezi Parkının İstanbul’un belleğinde yer ettiği gerekçesiyle onay vermedi. Bu karara İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu nezdinde itiraz edildi. Üst kurul, 1 Mart 2013 tarihinde bölgesel kurulun kararını iptal ederek Kışla'nın tekrar inşasına kesin olarak onay verdi. 31.05.2013 tarihinde Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu tarafından Gezi Parkı’nda Topçu Kışlası yapımına onay veren karara İstanbul 6. İdare Mahkemesi yürütmeyi durdurma kararı verdi.



GEZİ OLAYLARI

Kışlanın inşası için Taksim Gezi Parkı'nda kurulan şantiyeye, yıkım ekipmanları 28 Mayıs 2013'ün ilk saatlerinde getirildi. Durumdan sosyal medya aracılığıyla haberdar olan eylemciler ve onları destekleyen bir gurup, parka kamp kurarak nöbete başladı. Bir süre sonra protestolar hükûmet karşıtı gösterilere dönüşmüş ve başta  Ankara, İzmir gibi büyükşehirler olmak üzere Türkiye'nin diğer illerine de yayılmıştır.

15 TEMMUZ SONRASI YENİDEN GÜNDEMDE

15 Temmuz başarısız darbe girşiminin ardından , 2013 yılında Gezi olaylarını tetikleyen, Taksim Gezi Parkı’na Topçu Kışlası’nı yeniden inşa edilmesi projesi bir kez daha gündeme geldi. İstanbul Cemal Reşit Rey Konser Salonu'nda yapılan “Antik Çağdan 21. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi Eseri” toplantısında konuşan Erdoğan, Topçu Kışlası’nın kesinlikle inşa edileceğini söyledi.

Cumhurbaşkanı, ”Ben sayın başkanıma söylüyorum 'cesur olacaksın' diyorum. Eğer cesur olmazsan biz bu işi başaramayız. Ve cesur olmamız gerekenlerden bir tanesi. Bak bugün burada yine söylüyorum; Taksim'deki Gezi Parkı, oraya o tarihi eseri inşa edeceğiz. Eğer tarihimize sahip çıkacaksak orada tarihi bir eser vardı, o tarihi eseri oraya yeniden kurduracağız” dedi.