Tetanoz nedir, belirtileri nelerdir?

Tetanoz, ekzotoksin ile oluşan akut toksemik hastalıktır. Etkeni: Clostridium tetanidir. gram (+), anaerob, hareketli, kapsülsüz ve sporlu bir basildir. Güneş görmeyen yerlerde yıllarca canlı kalmaktadır. Doğada toz, toprak içinde otlaklarda bulunur. Geviş getiren hayvanlar tarafından alınır.  Hayvanların sindirim sisteminde vejetatifhale gelir, dışkı ile atılır. Basil özellikle merkezi sinir sistemini etkiler. Basil toksin salgılar. Toksinde kaslarda ağrı, spazm ve kramplar yapar. Sporları dış faktörlere dirençlidir.

Epidemiyeloji: Tetanoz hayat  şartları ile ilgili olarak yaz aylarında daha çok görülür. Hastalık her yaşta ve bütün dünyada görülebilir. Tetanozda kaynak, enfekte toz, toprak, hayvan ve insan gaitası, kontamine olan tüm kesici ve batıcı aletler, tıbbi aletler kontamine olan herhangi bir aracın neden olduğu travma ile insan derisinden etkenin girmesi ve anaerop ortamın oluşmasıyla bulaşma olur. Yeni doğanın göbeğinin steril olmayan şartlarda kesilmesiylede bulaşma olmaktadır.

Prognoz: Kuluçka süresi ne kadar kısa olursa hastalık o kadar çok ağır seyreder ve kurtulma şansı yoktur. Kuluçka süresinin 14. gününden sonra hastalık çıktıysa  hafif seyreder ve iyileşme ile sonuçlanır.

Kuluçka dönemi: Kesin süre söylemek mümkün değildir. sporların vejetatif şekle geçme hızı, basilin toksin yapabilme gücü ve dozu, toksinin merkezi sinir sistemini etkileme hızı ile ilgilidir. Ortalama 5- 14 gündür.

Belirtiler: Tetanozun yerleştiği odak çevresinde ağrı, huzursuzluk, uykusuzluk, sinirlilik, baş ağrısı ve kasılmalar görülür. Bu lokal ve ön belirtilerinin hemen ardından sinir sistemi belirtileri ortaya çıkar. hastada yutma zorluğu, huzursuzluk, titreme, baş ağrısı vardır. Yüzkaslarının spazmı sonucu yüzde acı bir tebessüm (Risus sardonicus) oluşur. Maseter kaslarının tutulması sonucu hasta ağzını açamaz. (trismus) Hastanın başı geriye itilmiş şekilde ve beli kubbeleşmiştir (Opistotonus) . Hastanın şuuru açıktır. Hastalık ilerledikçe  kaslarda kasılmalar şiddetlenir. Gevşeme devri kısalır. Kasılmaya bağlı olarak kas içi kanamalar ortaya çıkar. ölüm nedeni solunum kaslarının kasılması sonucu  oluşur.

Hastaya yemek yedirmek, su içirmek, yanında sesli konuşmak, ışık yakmak konvulsiyon nöbetlerini başlatır. tetanoz vakalarında enkübasyon ne kadar kısa ise, mortalite o ölçüde yüksektir.

Yenidoğan tetanozu: Yeni doğan çocukların göbek kordonları; tetanoz basili ile bulaşmış aletlerle bağlanması, kesilmesi veya bakımının, yapılması durumunda yeni doğan tetanozu oluşur. Ölüm oranı % 60 dır. Yeni doğan tetanozunda korunması mümkün olan hastalıklardandır. Riskli bölgelerde gebeliğin son trimesterinde anneyebir ay ara ile 2 doz tetanoz aşısı uygalanarak yeni doğan bebek tetanozdan korunmuş olur.

Komplikasyonları: solunum kaslarının spazmı ve sekresyon birikimi ile pnömoni, atelektazi, gelişir. Kas kanamaları görülür. ısırmaktan kaynaklana dil tavmaları oluşur. Kasılmalardan dolayı omurlarda kırıklar görülebilir.

Tanı: Hastalık tanısı klinik belirtilerden yararlanılarak konulabilir. Kesin tanı hastadan alınan materyalde mikroorganizmanın bulunmasıyla konur. Teatanozu benzeri belirti veren diğer hastalıklardan ayıran özellik, tetanozda ateş yükselmemesidir. Ateş genel olarak orta derecede veya yoktur.

Korunma: Yaralamalarda yara dikkatle temizlenmeli ve anaerob bir ortam yaratmamak için bol oksijenli su ile yıkanmalıdır. Aşı yapılır. Yenidoğan (neonatal) tetanozuna karşı, göbek steril aletlerle kesilmeli ve göbek bakımı yapılmalıdır. Anneye gebeliğin yedinci ayından sonra tetanoz aşısı yapılmalıdır. Bu bağışıklık bebeği korur.

Tedavi: Lokal yara tedavisi yapılır. Gerekirse yara temiz açılır. Ölü doku temizlenir. Etrafına antitoksik tetanoz serumu yapılır. antibiyotik verilir. tedavide tek amaç kanda dolaşan tetanozpazminini nötralize etmektir. Hastanın solunum ve aspirasyonuna dıkkat  edilmelidir. Hastaya uygun ortam hazırlanmalı, ses, ışık ve gürültüden uzak durması sağlanmalıdır. Sıvı ve elektrolit dengesi sağlanmalıdır. Asfiksiyi önlemek için gerekirse trakeotomi yapılmalıdır. Bildirimi  zorunludur.