TEM, E-5 kimin sorumluluğunda, hangi yol kimin sorumluluğunda?

Gündemin yeni soruları: TEM, E-5 kimin sorumluluğunda, hangi yol kimin sorumluluğunda, Karayolları Genel Müdürlüğü ile Büyükşehir Belediyeleri'nin yollar konusundaki yetkileri nedir, nerede başlar, nerede biter? Karayollarının bakımları, temizlikleri, onarımları kimlerden sorulur? İstanbul başta olmak üzere Türkiye genelinde hakim olan kış şartları beraberinde bazı tartışmaları da getirdi. Özellikle de İstanbul'da bazı yolların tıkanması, araçların tuzlanmayan yollarda kalması nedeniyle "yetki" tartışmaları yeniden alevlendi. Kendi yetki alanımız değil diyerek işin içinden sıyrılmaya çalışan İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin nerelerden sorumlu olduğu, hangi yolların onun yetkisinde olup hangi yolların olmadığı konusu tartışmalara neden oldu. İBB başkanı yetki gözetmeksizin hizmet edeceğini açıklarken; İBB yönetiminin uygulamaları ise tam tersini ortaya koydu. Peki, TEM, E-5 kimin sorumluluğunda, hangi yol kimde?

 

Şehrin içinde ve çevresinde bir yığın yol var. Hepsinin resmi adı farklı, hepsi ayrı kurumlara bağlı. Öyle ki insan otoyolu devlet yolundan, ana arteri çevre yolundan ayırmak için bir rehbere ihtiyaç duyuyor. 

 

Karayolları Genel Müdürlüğü'nün literatüründe yollar dörde ayrılıyor: Otoyol, devlet yolu, il yolu ve Köy Hizmetleri'nin ilgilendiği köy yolları. Bakın her biri ne anlama geliyor:

OTOYOL: ZEMİN YEŞİL, YAZILAR BEYAZ

Almanca otoban, İngilizce motorway. Yola sadece köprülü kavşaklarla girilip çıkılabilir. Yolun başı ve sonunda otoyol başlangıç ve bitiş levhaları vardır. Kenardaki arazilerden girmek mümkün değildir. Türkiye'de tam tersi olsa da, normalde motorsuz taşıt, bisiklet ve yaya giremez. Sadece tarif edilen motorlu taşıtlar girebilir. Paralı/parasız olabilir. Mutlaka bölünmüş yoldur. 2x2, 2x3, 2x4 gibi şeritli olabilir. Hemzemin (kesişen) giriş çıkışı olmaz, yani bağlantılar mutlaka köprülü kavşaklarla olur. Otoyol 1, Otoyol 2 gibi numaralar tabela üzerinde dikdörtgen içinde turuncu renkle (O-1, O-2) belirtilir. İstanbul 1. Çevreyolu 0-1, İstanbul 2. Çevreyolu O-2, Vatan Caddesi'nden başlayıp Edirne'ye kadar giden yol 0-3, Acıbadem Kavşağı'ndan başlayıp Ankara'ya kadar giden yol 0-4 (Acıbadem-Çamlıca Gişeleri-Gebze-İzmit-Adapazarı-Bolu-Ankara) gibi. Kullanılan Trafik işaret ve levhalarının zemini yeşil, yazıları beyazdır.

DEVLET YOLU: ZEMİN MAVİ, YAZILAR BEYAZ

İlleri birbirine bağlayan yoldur. Türkiye'deki ana yollar devlet yollarıdır. Tek yönlü, yani trafiğin bir istikamete gittiği bölünmüş veya trafiğin her iki istikamette çalıştığı ortası bölünmemiş iki yönlü yol olabilir. Bazen dört şeritli de olup, yol sadece çizgi ile de ayrılabilir. Kenardaki arazilerden yola giriş-çıkış yapılabilir, yola hemzemin giriş çıkışlar vardır. Şehir içindeki belediyenin sorumluluğundaki yollar da devlet yolu gibi kabul edilebilir. Levha üzerindeki D numarası yolun devlet yolu olduğunu belirtir. Örnek Ankara Asfaltı D-100, Ankara'dan Eskişehir'e giden yol gibi... D-100 yolu Kapıkule'den başlar, İstanbul'a ulaşır ve Ankara istikametine devam eder. D-100 yolu eski tabiriyle E-5 yoludur. (Europe- 5) Devlet yollarındaki tabelanın zemini mavi, yazıları ise beyazdır.

 

İL YOLLARI: ZEMİN BEYAZ, YAZILAR SİYAH

İlçeleri birbirine bağlayan yollara denir. İl yollarında da hemzemin bağlantılar olabilir. İstanbul'da Londra Asfaltı (Topkapı'dan başlayan Merter-İncirli-Çobançeşme-Küçükçekmece-Edirne'ye kadar giden yol) ve Ankara Asfaltı (Harem-Kozyatağı-Küçükyalı-Bostancı diye devam eden yol) ile Anadolu'da iki ilçe arasındaki herhangi bir yol da il yolu olarak tanımlanır. Çatalca'dan Saray'a giden yol, Lüleburgaz'dan Pınarhisar'a giden yol gibi... Bu yol resmi dille D-100, halk arasında Ankara Asfaltı olarak biliniyor. Kullanılan levha yine mavi zemin üzerine beyazdır. Şehir içinde belediyelerin yaptığı yeni yön levhaları ise artık Avrupa'daki gibi beyaz zemin üzerine siyah harflerle yazılıyor.

KÖY YOLLARI

Köy Hizmetleri'nin bakım ve sorumluluğunda olan ve köyleri birbirine bağlayan yoldur.

KİM BAKAR KİM ONARIR?

Karayolları'nın yapım ve bakım sorumluluğunda olan yollar şunlar: İstanbul için Ankara ve Londra Asfaltı D-100 yolu, İstanbul 1. ve 2. Çevreyolu, Trakya ve Anadolu otoyolu. Bu yolların kavşak ve bağlantıları dahil bakım sorumluluğu karayollarının. İstanbul içinde 200'ü aşan ana arterler de İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin bakım ve sorumluluğu altında. Geri kalan sokak ve diğer tali yollar kendi ilçe belediyelerinin bakım ve sorumluluğuna giriyor.

Asfalt ve köprü gibi her türlü beton; direnaj yapıları, yaya ve su geçişi; tretuvar, otokorkuluk, trafik levha ve çizgilerinin yapımı, bakımı ve onarımını ya Karayolları'nın kendisi yapıyor ve ihale ederek verdiği taşeron müteahhitlere yaptırıyor.

Üç yıl önce Karayolları ve Büyükşehir Belediyesi arasında bir protokol imzalandı. Buna göre Avcılar'dan D-100 yolu ve 1. Çevreyolu ile Gebze'ye kadar Ankara Asfaltı'nda kalan alanın beş yıl süre ile elektrik sistemlerinin, trafik levhalarının bakımı ve onarımı, çizgilerin çizilmesi, yol ve yeşil alanların temizliği, direnaj sistemlerinin çalışır vaziyette tutulması gibi bakım işleri İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne devredildi. Bunların dışında kalan asfalt ve oto korkuluk ile ilgili onarım işleri karayollarının bünyesinde kaldı.

Fatih, Boğaziçi Köprüsü ve 2. Çevreyolu hariç İstanbul'un diğer yollarının (1. Çevreyolu dahil) aydınlatma sistemi İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin sorumluluğu altında. Belediye'nin sorumluluğundaki şehiriçi yollar ile çevreyolunun aydınlatma masrafını AKTAŞ ve TEAŞ gibi elektrik idareleri karşılıyor. Boğaziçi ve Fatih Köprüleri'nin gişe sahaları dahil aydınlatma bedelini ise Karayolları 17. Bölge Müdürlüğü ödüyor. Karayolları, ayrıca geçiş ücreti alınan paralı otoyolların aydınlatma bedelini de kendi cebinden ödüyor.

KARAYOLLARI NEDİR, NE YAPAR?

Karayolları Genel Müdürlüğü'nün görevi şehirlerarası yolları yapmak ve şehir geçişlerini sağlamak. Ancak İstanbul'da şehir geçişleri belediyenin sorumluluğunda.

Karayolları Genel Müdürlüğü'ndeki görevler Bölge Müdürlükleri olarak düzenlenmiş. Türkiye'de 17 tane bölge var. Birinci bölge İstanbulda. Marmara Bölgesi'ndeki devlet ve il yollarından ve Anadolu yakasındaki otoyolların bir bölümünden sorumlu.

İstanbul'a Karayolları 17. Bölge Müdürlüğü bakıyor. Şehir geçişi, köprüleri ve şehir yollarını kurmak üzere oluşturulmuş bir bölge. İstanbul çevre yolları, köprüler ve Kapıkule'ye kadar olan Trakya otoyoluna ve bunun bağlantı yollarına bakıyor. Anadolu'nun muhtelif yerleri karayolları bölgelerince paylaşılmış.

İSTANBUL'DA SORUMLULUK ALANLARI

İstanbul'da hangi yollar kimin sorumluluğunda, sorusunun cevabı ise şöyle:

1- TEM Otoyolu'nun sorumluluğu kimde?

Trafiğin yoğunlaştığı Mahmutbey Gişeleri içine alan TEM otoyolu ile buranın en önemli bağlantı noktası sayılan Basın Ekspres Yolu, Karayolları Genel Müdürlüğü'nün (KGM) sorumluluğunda olan bir bölge. Herhangi bir yağışın olmadığı zamanlarda dahi ciddi trafik yoğunluğunun yaşandığı bu alanda yüzlerce araç ve binlerce İstanbullu mahsur kaldı. Kar esareti saatler boyunca devam etti. TEM'in ilçelere katılım kollarındaki sorumluluk ise İBB'de. 

2- D-100 Karayolu'ndaki sorumlu kim?

İstanbul'un en önemli ulaşım alanlarından biri de D-100 ya da diğer adıyla E-5 Karayolu. Burada da gece boyunca insanlar evlerine ulaşmak için beklemek zorunda kaldı. D-100 ise TEM'in aksine İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin sorumlu olduğu bir alan. Burada mahsur kalan İstanbullular, kar yağışı etkisini arttırmadan önce yollarda görülen kar küreme araçlarının kar bastırınca görülmediğini belirtti.

3- Özel bir şirketin sorumluluğundaki Kuzey Marmara Otoyolu'nda neler yaşandı?

TEM'den yola çıkarak Başakşehir'e ulaşmaya çalışan bir İstanbul sakini, TEM'in kapalı olması nedeniyle Kuzey Marmara Otoyolu'na döndüğünü ancak burada da mecburen bu yolu kullanan kamyon ve TIR'ların gidemedikleri için yolu kapattıklarını anlattı: Kuzey Marmara'da herhangi bir kar küreme araçlarını görmedik. Başakşehir sapağında saatlerce beklemek zorunda kaldık. Yap-İşlet-Devret modeliyle inşa edilen bu yoldan geçen her araçtan ücret alınıyor. Ancak kar yağışı boyunca yola herhangi bir yardım ulaşmadı. Yolun işletmesi ICA isimli bir şirkette. 

---