Resmi tatillerde çalışmakla ilgil emsal karar

Resmi tatil günlerinde yasak omasına rağmen çalıştırılan işçilerin alacağı mesai ücretleriyle ilgili Yargıtay'dan iş dünyası ve işçiler için emsal olabilecek bir karar verildi. 

Yargıtay'ın emsal kararıyla birlikte resmi tatillerde çalışan işçinin çalışma süresi 1 saat olsa dahi tam yevmiye alması yönünde karar verildi.

Yargıtay'ın emsal kararıyla birlikte resmi tatillerde bir saat dahi olsa çalışan işçi, tam yevmiye alacak. Yüksek Mahkeme; "işçi ulusal bayram ve genel tatil günlerinde 1 saat dahi çalışsa tam yevmiyeye hak kazanır" dedi.

Sekiz sene çalıştığı işyerinden kovulan satış temsilcisi, İş Mahkemesi'nin yolunu tuttu. Fazla mesai ve hafta tatili alacaklarının ödenmediğini, işyerinde bir öğün yemek ve servis uygulamasının olduğunu, tüm resmi ve dini bayramlarda çalışmasını sürdürdüğünü ancak alacakların kendisine ödenmediğini öne sürdü.

Davacı; ortalama iki ayda bir Doğu Anadolu BÖlgesi'nde bir ay süre ile görevlendirildiğini, ödenmesi gereken saha primlerinin sadece iki kez ödendiğini iddia etti.

Kıdem tazminatı, fazla mesai alacağı, resmi ve dini bayram alacağı, hafta tatili alacağı ile saha prim alacağının tahsilini talep etti. Davalı iddiaları reddetti. Mahkeme, davanın kısmen kabulüne hükmetti. Kararı her iki taraf da temyiz etti.

Emsal nitelikte bir karara imza atan Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, resmi tatil günlerinde bir saat dahi yapılan çalışmanın karşılığında tam yevmiye ödenmesi gerektiği hatırlatıldı. Kararda şu ifadelere yer verildi:

"İş Kanunu'nun 47. maddesindeki açık düzenleme karşısında ulusal bayram genel tatillerde çalıştığı anlaşılan davacının çalıştığı her bir ulusal bayram genel tatil günü için ilave 1 yevmiyeye (aylık maktu ücret/30) daha hak kazandığı gözden kaçırılmıştır. Hesaplamanın çalışılan saat üzerinden yapılması hatalıdır. İşçi ulusal bayram-genel tatil günlerinde 1 saat dahi çalışsa tam yevmiyeye hak kazanır. Hüküm altına alınan alacakların net mi yoksa brüt mü olduğunun hükümde belirtilmemesinin infazda tereddüte yol açacağı düşünülmemesi de hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir."

ÇALIŞILAN GÜN YERİNE BAŞKA GÜN İZİN VERİLMESİ YASAL MI?

Eşim bir giyim mağazasında çalışıyor. Resmi tatiller ve hafta sonları da çalıştığı oluyor. İşyeri bu çalışmaya karşılık izin veriyor saat olarak, ücretine bir ekleme olmuyor. İşe hafta içinde servis ile gidip gelirken hafta sonu ve resmi tatillerde servis olmadığı için yol parasını kendisi ödüyor. Bunlardan dolayı fesih hakkımız olur mu? (Turgay A.)

4857 Sayılı İş Kanunu’nun 44. maddesi uyarınca 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı ile diğer dini ve resmi bayram (genel tatil) günlerinde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya bireysel iş sözleşmesi ile kararlaştırılır. Sözleşmede hüküm bulunmaması halinde ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılabilmesi için işçinin onayı gereklidir.

29 Ekim Cumhuriyet Bayramı ve diğer dini ve resmi bayram günlerinde çalışan işçilere, çalıştıkları her gün için bir günlük ücreti ödenir. Ücret ödemek yerine başka bir gün izin (serbest zaman) kullandırılması yasaya aykırıdır. Serbest zaman kullanımı, ancak fazla çalışmalar için söz konusudur. Fazla çalışma yapan işçi, kendisi isterse, fazla çalışma ücreti yerine çalıştığı her 1 saate karşılık 1.5 saatlik serbest zaman kullanabilir. Bu da ancak işçi yazılı olarak talep ederse mümkündür. İşçi, talep etmedikçe fazla çalışma için ücret yerine izin kullanmaya zorlanamaz.

Kanuna göre, işçi 6 günlük çalışmayı izleyen gün, kesintisiz 24 saat dinlendirilmelidir. Hafta tatilinin pazar günü olması şart değil. Hafta içi bir gün de hafta tatili olarak kabul edilebilir. Hafta tatilinde çalıştırılan işçiye fazla çalışma ücreti ödemek yerine serbest zaman kullandırılıp kullandırılamayacağına dair kanunda açık bir hüküm bulunmuyor. Ancak, Yargıtay (9. Hukuk Dairesi, Esas No: 2017 / 19560, Karar No: 2020 / 18816), hafta tatilini de ulusal bayram ve genel tatil günleri kapsamında değerlendiriyor. Yargıtay’ın söz konusu kararında, “Hafta tatili ve ulusal bayram ve genel tatil günleri dinlenme hakkı kapsamında kaldığından, tatilde yapılan çalışma karşılığı serbest zaman kullandırılması kanuna aykırılık teşkil eder. Serbest zaman ancak fazla çalışma karşılığı verilebilir. Tatilde yapılan çalışma karşılığında izin verilmişse bu ancak mazeret izni olarak kabul edilebilir” denilmektedir.

Genel tatil çalışması ücretinin ödenmesinde, genel tatil günü kaç saat çalışıldığının bir önemi bulunmuyor. Bir genel tatil gününde 1 saat çalışılmış olsa dahi bir günlük ücret tutarında ilave ücret ödenmesi gerekmektedir. Genel tatil günündeki çalışma 7.5 saati aşarsa, bu aşan süreler için de ayrıca fazla çalışma ücreti ödenmelidir.

Buna göre, eşiniz, 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, dini ve resmi bayram günleri ile hafta tatilindeki çalışmaları karşılığı ücret ödenmedi ise haklı fesih yapabilir. Ücret ödemek yerine izin yaptırılması sonucu değiştirmez. Burada dikkat edilmesi gereken husus, o günlerde çalışma yapıldığını ve buna karşılık ücretinin ödenmediğini kanıtlayabilmektir.

Yol ve yemek parası ücretin parçasıdır. Ücreti ödenmeyen işçi, İş Kanunu’nun 24 maddesinin II. fıkrası uyarınca haklı fesih yapabilir. İşe hafta içinde servis ile gelip giderken hafta sonunda yol parasının karşılanmaması ücretin eksik ödendiği anlamına gelir. Bu da haklı fesih sebebidir. Ancak, tekrar tekrar uyarıyorum, bu tür gerekçelerle haklı fesih yaparken elinizde sağlam kanıt bulunması gerekir.