Mek-Sis Projesi açılış toplantısı

ANKARA (AA) - Kalkınma Bakanı Lütfi Elvan, artık yüksek öğretimde kaliteyi odağına alan yeni bir sayfayı açmanın, yükseköğretimde niteliksel devrimi gerçekleştirmenin zamanı geldiğini belirterek, "Üniversitelerimizdeki mekansal planlama ve kullanım pratiklerini değiştirmek, verimliliği odağına alan bir yaklaşımı hayata geçirmek amacıyla Yükseköğretim Mekanları Yatırım Karar Destek Sistemi (Mek-Sis) Projesi'ni başlatıyoruz." dedi.

Kalkınma Bakanlığı ile Süleyman Demirel Üniversitesinin yürüttüğü Mek-Sis Projesi'nin açılış toplantısı Hilton Otel'de gerçekleştirildi.

Elvan, toplantıda yaptığı konuşmada, 2002 yılından bugüne üniversite sayısının 77'den 185'e ulaştığını ve söz konusu dönemde cari harcamalar ve yatırım harcamaları birlikte düşünüldüğünde 330 milyar liralık kaynak tahsis ettiklerini söyledi.

Türkiye yükseköğretim sisteminin, bugün itibarıyla Rusya'nın ardından Avrupa'nın en geniş ikinci yükseköğretim sistemi konumuna geldiğini dile getiren Elvan, "Bütün bu süreci ülkemiz yükseköğretim sistemi açısından niceliksel devrim olarak tanımlamak mümkün. Türkiye, üniversiteye erişim, öğretim üyesi yetiştirme, üniversitelere kaynak tahsisi alanlarında yaşanan sorunları büyük ölçüde çözüme kavuşturdu. Artık yükseköğretimde kaliteyi odağına alan yeni bir sayfayı açmanın, yükseköğretimde niteliksel devrimi gerçekleştirmenin zamanı geldi." diye konuştu.

Bugünün dünyasında tek tip üniversite modeliyle ulusal ve uluslararası arenada başarılı olunamayacağına dikkati çeken Elvan, şu ifadeleri kullandı:

"Bundan ötürü üniversitelerimizin ihtisaslaşması önümüzdeki dönemin en öncelikli politika gündemidir. Üniversitelerimizden ihtisaslaşma alanı olarak seçtikleri konularda başarı çıtasını yükseğe koymalarını ve ulusal düzeydeki başarılarla yetinmemelerini istiyoruz. Birbirini tekrar eden üniversitelerle büyük ve güçlü Türkiye idealini hayata geçiremeyiz. Bu ideal için kalite odağında çeşitlenmek ve farklılaşmak zorundayız."

İleri teknoloji, nano ve biyoteknoloji gibi belirledikleri 8-10 alanda üniversitelerin ihtisaslaşmasını arzu ettiklerini vurgulayan Elvan, Bakanlığın 150-160 farklı alandaki araştırma projelerine verdiği destekleri daraltacaklarını, üniversitelerin spesifik alanlarda yoğunlaşmasını sağlayacaklarını söyledi.

- "Bu sene için 3,5 milyon metrekare kapalı alan talebi geldi"

Elvan, Mek-Sis Projesi hakkında bilgi vererek, projenin mekan ve kaynak tahsis süreçleri bağlamında yükseköğretimde kalitenin artırılması amacıyla hazırlandığını vurguladı.

Üniversitelerin planlamalarını yaparken toplumdan kopuk, etrafı duvarlarla çevrilmiş alanlar yerine kampüs alanlarını bir kent gibi düşünmek gerektiğini belirten Elvan, ihtiyaç çerçevesinde taleplerin oluşturulması gerektiğini belirtti. Elvan, son yıllarda yükseköğretimde yaşanan büyümenin doğal sonucu olarak üniversitelerden her yıl artan oranda daha fazla yeni mekan talepleri ile karşılaştıklarını bildirdi.

Elvan, son 10 yıllık dönemde üniversitelerde yaklaşık 10 milyon metrekare kapalı alanı hizmete aldıklarının altını çizerek, üniversitelerdeki toplam kapalı alanın yaklaşık 35 milyon metrekareye ulaştığını ifade etti. Elvan, şöyle konuştu:

"Ancak her arz kendi talebini yaratır ilkesi uyarınca olsa gerek, yıllar içerisinde mekan talepleri azalmak yerine artış göstermeye başladı. Sadece 2018 yılı için 3,5 milyon metrekare kapalı alanı olan bina yapım talebi Bakanlığımıza iletildi. Şu anda 185 üniversitenin toplam kapalı alanın yüzde 10'u anlamına gelir. Son yıllardaki aşırı talepler, Bakanlığımız uzmanlarınca detaylı değerlendirildi. Üniversitelerimizde akademik birim bazlı mekansal planlama anlayışının hakim olduğunu gördük. Diğer bir deyişle, her bir fakülte, yüksekokul, 'kendi binası olsun' istiyor, ihtiyaç duyduğu her şeyin bu bina içerisinde karşılanmasını istiyor ve hiçbir şekilde kendi binasının diğer birimlerce kullanılmasını istemiyor. Elbette istisnalar olacak ama özellikle yeni kurulan üniversitelerdeki genel yaklaşım bu. Üniversitelerimizde mekanların ortak kullanımına ilişkin henüz istenilen düzeyde bir kültürü geliştirebilmiş değiliz. "

- "Hocalarımız, pazartesi ve cuma günleri ders yapmak istemiyor"

Bakan Elvan, bir diğer önemli tespitlerinin de hocaların ders yapmak istedikleri saatler hakkında olduğuna dikkati çekerek, "Sizlerden topladığımız bilgilerden öğrendik ki hocalarımız, pazartesi ve özellikle de cuma günleri, ayrıca gün içerisinde de sabah erken ya da akşam saatlerinde ders yapmak istemiyorlar." dedi.

Bunların sonucunun taleplere göre planlanmış ihtiyaç fazlası, atıl kapasite ile kullanılan binalar ve kaynak israfı olduğuna işaret eden Elvan, burada boşa harcanan paranın fırsat maliyetinin çok yüksek olduğunu belirtti. Ar-Ge'ye, ihtisaslaşma programlarına ayrılabilecek kaynakların iyi planlanmamış, ihtiyaç fazlası binaların yapımına gittiğini ifade eden Elvan, Mek-Sis Projesi'nin böyle bir ihtiyaçtan doğduğunu vurguladı.

- "2019 yatırım planını proje sonuçlarına göre yapmak istiyoruz"

Elvan, gelecek dönemde yükseköğretimde kaliteyi artırmak ve bu yöndeki projelere daha fazla kaynak ayırmak adına üniversitelerimizdeki mekansal planlama ve kullanım pratiklerini değiştirmek, verimliliği odağına alan bir yaklaşımı hayata geçirmek amacıyla Mek-Sis Projesi'ni başlattıklarını ifade ederek, proje hakkında şu bilgileri verdi:

"Proje kapsamında ülkemizde ilk defa üniversite mekanlarının tanımlı standartlar temelinde envanteri çıkarılacak, dersliklerin verimlilik analizi yapılacak ve yeni mekan taleplerinin değerlendirilmesine ilişkin karar destek sistemi altyapısı kurulacak. Projenin yürütülmesi için Süleyman Demirel Üniversitesi ile birlikte çalışıyoruz. Nisan ayı içerisinde her bir üniversitemizin görevlendireceği ekipler iki tur halinde Isparta’da eğitime tabi tutulacak ve ardından bu ekipler eliyle üniversitelerimizde ölçümler yapılacaktır. "

Elvan, 2019 yılı yatırım planlamasını bu projenin sonuçları ışığında karara bağlamak istediklerini belirterek, Bakanlık çalışanlarına da bu yönde talimat verdiğini ve proje takvimini buna göre oluşturduklarını söyledi.

Rektörlerden, bu konuya azami ölçüde hassasiyet göstermelerini rica eden Elvan, şöyle devam etti:

"Akıllarınızda bu proje sonrasında Kalkınma Bakanlığı üniversitelere daha az kaynak tahsis edecek ya da yeni bina taleplerimizi geri çevirecek şeklinde bir düşünce oluşmuş olabilir. Aslında bu proje ile amaçladığımız bunun tam tersi. Bakanlık olarak üniversitelerimizden gelen talepleri daha sağlıklı bir şekilde değerlendirmek ve kaynak tahsis sürecini daha etkin yönetmek için bu projeyi hayata geçiriyoruz. Öyle üniversitelerimiz var ki öğrenci başına 4-5 metrekare, bazılarında da 25-30 metrekare kapalı alan düşüyor. Bir dengesizlik söz konusu hem daha adil hem de daha şeffaf hem de üniversitelerin gerçek ihtiyaçlarını ortaya koymak adına çok önemli bir proje."

- Hedefin üzerinde performans gösterenlere daha fazla ödenek

Proje sayesinde daha fazla kaynağın araştırma geliştirme, makine teçhizat alımı gibi alanlara aktarılabileceğinin altını çizen Elvan, "Ar-Ge altyapısını güçlendirmeye yönelik yatırımların önü her zaman açık, yeter ki istenilen seviyede projeler üretilsin, biz bunları desteklemeye hazırız." dedi.

Elvan, ne kadar çok çalışılır, ne kadar yüksek performans gösterilirse o kadar çok ödenek vereceklerini dile getirerek, Araştırma Altyapıları Merkezi'ni 4 üniversitede başlattıklarını bunun sayısını artırmak istediklerini belirtti.

Bu merkezlerin 5-10 yıllık hedefleri olacağını dile getiren Elvan, "Konulan hedeflerin üzerinde performans gösteren üniversitelerimizin araştırma merkezlerine programda koyduğumuz ödeneğin üzerinde ödenek tahsisi yapacağız ama performansı düşük olan üniversitelerimize de hedeflediğimiz ödeneğin altında ödenek tahsis edeceğiz. Onun için üniversitelerimizi kendi aralarında yarışa davet ediyoruz, daha çok çalışmaya davet ediyoruz." şeklinde konuştu.

Üniversitelerin teknoparklarına da işaret eden Elvan, artık bölgesel düzeyde belirli alanda ihtisaslaşmış teknoparkları kurmak gerektiğini belirtti. Elvan, "Örneğin Doğu Anadolu Bölgesi'nde bölgesel düzeyde ihtisaslaşmış bir teknopark kurmalıyız. Üniversitelerimizin teknoparkları da bu bölgesel teknoparklara entegre olmalı. Hedefimiz daha nitelikli, daha vasıflı araştırma yapmak, daha çok patent almak, ürünlerin daha çok ticarileşmesini sağlamak." ifadesini kullandı.