Mustafa Emre Taşçı

Mustafa Emre Taşçı

Koronavirüs dünya havacılık sektörünü nasıl etkileyecek?

Koronavirüs salgınından en çok etkilenen sektörlerin başında havayolu ulaşımı geliyor. Virüs nedeniyle dünya genelinde havayolu şirketleri yolcularının yüzde 90'nını kaybetmiş durumda. Uçaklar boş seferlere çıkıyor. Durum böyle devam ederse iflas haberlerinin gelmesi yakındır.

Koronavirüs’ün (corona virüsü, covid-19) dünya çapında Dünya Sağlık Örgütü’nün pandemi ilan etmesiyle birlikte birçok alanı tehdit etmeye başladı. Şimdiden gerek dünya borsalarında ve ülkelerin ekonomilerinde dalgalanmalarla birlikte her sektöre olan etkisi ciddi anlamda tartışılmaya başlandı. Küresel hareketliliğin her geçen gün arttığı günümüzde en hızlı ulaşım aracı olan havacılık alanı kaçınılmaz olarak bu etkiden en büyük payı alacağı gözüküyor. Bu etkinin büyüklüğü doğrultusunda bir diğer tartışılan konu ise kritik ekonomik sonuçları. Öyle sonuçlar ki bazı havayollarını iflasa dahi sürükleyebilecek derecede etkili olabilecek boyutta olduğu öngörülüyor.

DÜNYA ÇAPINDA HAVAYOLLARININ GELİRLERİ DÜŞECEK

IATA (International Air Transport Association) ya da Türkçe karşılığı Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği her sene gerek bildirdiği istatistikler ve gerekse gelecek dönemler ile ilgili projeksiyonlarda bulunmaktadır. 2020 senesi ile ilgili öngördüğü verileri ise yakın zamanda revize eden IATA’nın tahminlerine göre havayollarının gelir kaybı iki senaryo ile özetlenmiş durumda. Bunlardan birincisi salgının belli bir sınırda kalması. İkincisinde ise geniş kapsamlı bir salgın senaryosu.

SENARYO 1: SINIRLI SALGIN

Bu senaryoya göre salgının yayılması iyileşme sürecinin hızlı olması ve salgının yavaşlaması üzerine kurulu. Yine de bu senaryoya göre müşterilerin belli bölgelere olan havayolu ile ulaşım talepleri duydukları tedirginlikten dolayı negatif yönde etkilenecek. Özellikle Kuzey Amerika, Asya Pasifik ve Avrupa bölgelerine olan uçuşlara talepte düşüşlerin gerçekleşeceği düşünülüyor.

IATA’nın bu senaryoda öngördüğü düşüşler Çin (yüzde 23), Japonya (yüzde 12), Singapur (yüzde 10), Güney Kore (yüzde 14), İtalya (yüzde 24), Fransa (yüzde 10), Almanya (yüzde 10) ve İran (yüzde 16). Buna göre Asya bölgesinde yüzde 11 oranında (Çin, Japonya ve Singapur dahil olmadan) bir talep düşüşü söz konusu iken Avrupa’da (İtalya, Fransa, Almanya dahil olmadan) ve Ortadoğu’da bu düşüşün yüzde 7 oranında olacağı tahmin ediliyor.

Bütün bu etkilerin toplamında ise dünya çapında havayollarının gelir kaybı toplamda yüzde 11 olarak düşünülürken bunun ekonomik karşılığı ise 63 Milyar $ düzeyinde. Bunun 22 Milyar dolarıı sadece Çin’den kaynaklanırken geri kalan kısmı özellikle Asya pazarı ve bu bölge ile ilişkili hatlardan kaynaklanıyor.

SENARYO 2: GENİŞ KAPSAMLI SALGIN

Bu senaryoya göre ise salgının etki ve sonuçlarının çok daha geniş bir kapsamda olması durumunda yapılan öngörülere dayanıyor. Bu durumda ise havayollarının dünya çapında yolcu gelirleri yüzde 19 dolayında gerçekleşirken bunun finansal etkisi ise 113 Milyar dolar dolayında gerçekleşeceği tahmin ediliyor.

PAZAR

Yolcu Sayıları

Yolcu Gelirleri

Avusturalya, Çin, Japonya, Malezya, Singapur, Güney Kore, Tayland, Vietnam

-23%

-49.7 Milyar $

Asya Pasifik bölgesinin diğer ülkeleri

-9%

-7.6 Milyar $

Avusturya, Fransa, İtalya, Almanya, Hollanda, Norveç, İspanya, İsviçre, İsveç, İngiltere

-24%

 

-$37.3 Milyar $

Avrupa’nın diğer ülkeleri

-9%

-$6.6 Milyar $

Bahreyn, Irak, İran, Kuveyt, Lübnan, Birleşik Arap Emirlikleri

-23%

 

-$4.9 Milyar $

Ortadoğu’da diğer ülkeler

-9%

-$2.3 Milyar $

Kanada ve ABD

-10%

-$21.1 Milyar $

       

*IATA’nın 5 Mart 2020 tarihinde öngördüğü senaryolar ve düşüş tahminleri

GENİŞ KAPSAMLI SALGIN ÖN PLANA ÇIKIYOR

IATA’nın senaryoları her ne kadar çok yeni de olsa, özellikle son bir hafta içerisinde dünya çağında pandemi ilan edilen koronavirüsü etkisini tüm dünya ülkelerinde hissettirmiş durumda. Birçok ülkede önemler bir anda çok daha üst seviyeye çıkarılmaya başlandı. ABD, Avrupa kıtasının 26 ülkesinden (İngiltere, İrlanda, Hırvatistan, Kıbrıs, Bulgaristan ve Romanya hariç) Başkan Trump’ın talimatıyla uçuşları bir ay boyunca durdurma kararı aldı. Birçok havayolu Çin başta olmak üzere, İtalya ve İran’a uçuşlarını durdurmuş durumda. Havacılık alanında önemli analizler yapan OAG analistlerine göre Delta Havayolları ve United Havayolları’nın uçuşları yüzde 31 oranında etkilenirken, Lufthansa havayolları Avrupa’da yüzde 13 oranından etkilenecek. ABD’nin kararı önümüzdeki 4 haftada Avrupa ile karşılıklı 13,500 uçuş ve 4 milyon yolcu etkisi olacağı öngörülüyor.

BAZI HAVAYOLLARI İFLAS EDECEK Mİ?

Havacılık açısından önümüzdeki dönemde bazı bilinen havayollarında belirgin krizlerin yaşanılması aslında hiç de kaçınılmaz değil. Yine Mart ayı başında İngiliz havayolu şirketi Flybe iflasını ilan ederek operasyonlarını durdurmuştu. 8 milyon yolcu taşıyan havayolu 2 aydır kriz içerisindeydi. Bu dönemde iflas etmesi aslından yakın gelecekte başka havayollarında da yaşanabilecek krizlerin ön göstergesi olabilir.

Dünya genelinde havayolları incelendiğinde kar marjı ortalaması 2019 için yaklaşık yüzde 3.1 iken 2020 için bu oran yüzde 3.4 olarak öngörülüyordu. Tabi bu tahmin koronavirüs salgını öncesindeydi. Aslında havacılık sektörü diğer sektörler ile karşılaştırıldığında yatırım maliyetlerinin oldukça yüksek olan bir sektör. Bir yolcu uçağının bir havayoluna maliyeti çok genel bir yaklaşımla 100 Milyon dolar (A320 veya B737 Max7) ile 450 Milyon dolar (A380 veya B777-9) arasında değişiyor. Bunlar yaklaşık Airbus ya da Boeing firmalarından alım fiyatları. Belli yaşlarda uçak maliyetleri doğal olarak bu seviyelerden daha düşük olabilecektir. Buna rağmen yatırım maliyetleri bu kadar yüksek gerçekleşen bir işletme modelinde çoğu havayolu uçakları filosuna uzun vadeli leasing veya kredi ile bünyesine katıyor. Bunun sonucu olarak havayolları açısından gelirin sürekli ve düzenli olması ödeme dengesi açısından son derece önem taşıyor.

Koronavirüsü salgını ise yukarıda bahsedilen öngörüler doğrultusunda kötü senaryo gerçekleşirse, gelirlerde yüzde 19 oranında bir düşüşe neden olabilir. Bu oran ise aslında havayollarının düşük olan kar marjlarını oldukça etkileyecektir. Özellikle bölgesel bazı havayolları ödeme dengesindeki bozulmalardan dolayı iflasını açıklayabilir. Büyük havayollarının bir kısmı ise bu seneyi zarar ile kapaması ihtimal dahilinde. Petrol fiyatlarında son haftada sert düşüş, havacılık maliyetlerini belli bir miktar düşürerek, kısmen yumuşatıcı bir etkisi olacaktır.

Tüm bu değerlendirmelerin ışığında birçok ülke ekonomisi koronavirüsü salgınından zarar alırken, dünya ticaretinde direkt ve indirekt etkileri ile önemli bir çark olan havacılık sektörü ise önemli bir darbe alması kaçınılmaz gözükmektedir.


Mustafa Emre Taşçı İstanbul Ticaret Üniversitesi Havacılık Yönetimi Öğretim Görevlisi

YASAL UYARI! İçeriğin kullanılması makaleye aktif link bağlantısı verilmesi şartıyla serbesttir. Aksi halde yasal yollara başvurulacaktır.

 

 

 

Yorumlar

Aydin Demirbilek Hocam Kaleminize saglik. Mükemmel olmus!