Kadın çalışanlara 6 aya kadar yarım gün izin hakkı

2016 yılında hayata geçirilen bir kanun, yeni doğum yapan kadın çalışanlara, çocuk sayısına bağlı olarak 2 aydan 6 aya kadar haftalık çalışma süresinin yarısında izin kullanma hakkı veriyor. Çoğul doğum yapılması durumunda bu süreye ek olarak 30 gün, çocuğun engelli doğması halinde ise 360 gün ek izin hakkı tanınmaktadır. Üç yaşından küçük çocuğun evlat edinilmesi durumunda ise hem kadın hem de erkek işçiler bu haktan faydalanabiliyor.

İzin süresince çalışanların ücretleri ve sigorta primleri İşsizlik Sigortası Fonu tarafından karşılanıyor. Bu düzenleme, çalışanların gelir kaybı yaşamadan çocuklarıyla daha fazla zaman geçirebilmesini sağlamak amacı taşıyor.

İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

4857 Sayılı İş Kanunu'nun 74. maddesi uyarınca, işçinin talebi halinde işverenin yarım gün izin kullanımını sağlaması gerekiyor. İşverenin, bu talebi reddetme hakkı bulunmuyor ve aksi bir durum, işçi için haklı fesih sebebi oluşturabiliyor.

FİNANSAL DETAYLAR VE PRATİK BİLGİLER

Yarım çalışma ödeneğinden yararlanabilmek için, doğum veya evlat edinme tarihinden önceki son 3 yılda en az 600 gün prim ödemiş olmak gerekiyor. Başvurular, e-Devlet üzerinden ya da doğrudan İŞKUR'a yapılabiliyor. Başvurunun, doğum öncesi ve sonrası için verilen 16 haftalık rapor süresinin bitiminden itibaren 30 gün içinde yapılması şart. Bu sürenin aşılması durumunda, işçinin ödeneğinden kesinti yapılıyor.

Asgari ücretle çalışanlar için, yarım çalışma izni kullandıkları dönemde elde ettikleri net ücret artışı gözlemlenebiliyor. Asgari ücretin üzerinde kazanç sağlayan çalışanlar için ise gelir kaybı sınırlı kalıyor.

KULLANIM ORANLARI VE ETKİLERİ

Yarım çalışma hakkı, tanıtım ve farkındalık eksikliği, işverenlerin tutumu veya ekonomik sebepler gibi çeşitli faktörler nedeniyle beklenen ilgiyi görmedi. 2017 yılı mart ayında 2.352 kişiyle zirve yapan yarım çalışma hakkından yararlananların sayısı, sonraki dönemlerde azalma eğilimi gösterdi. Pandemi sürecinin de etkisiyle bu sayı 2023 yılında 700-800 kişi seviyelerine kadar düştü.

2016 yılından 2023 yılının sonuna kadar toplam 42 bin 57 kişi yarım çalışma ödeneğinden faydalandı ve bu kişilere toplamda 172.2 milyon lira ödeme yapıldı.