İsrail koalisyon hükümetinin başı Ultra-Ortodoks Yahudilerle dertte
- İsrail'in 6 partili koalisyon hükümetinde zorunlu askerlik hizmeti ve 2019 bütçesine ilişkin yaşanan tartışmalar giderek alevleniyor - Ultra-Ortodoks Yahudileri temsil eden koalisyondaki Birleşik Tevrat ve Şas partileri, dini eğitim alanların askerlikten muaf sayılmasını öngören kanun tasarı yasalaşmadan bütçeyi onaylamayacaklarını açıkladı - Maliye Bakanı Kahlon ise bütçenin ay sonuna kadar onaylanmaması durumunda istifa edeceğini belirterek erken seçim tartışması başlattı - Anketlere göre Netanyahu'nun partisi Likud hala ülkedeki birinci parti konumunda - Haredilerin büyük çoğunluğu, "dini vecibelerini yerine getiremeyecekleri" gerekçesiyle askere gitmeyi reddediyor
KUDÜS (AA) - ESAT FIRAT - İsrail'de giydikleri siyah kıyafetler ve saçlarının favori kısımlarını uzatmalarıyla dikkati çeken Ultra-Ortodoks (Haredi) Yahudileri temsil eden iki partinin, 2019 bütçesini onaylamak için "Haredileri askerlikten muaf tutan yasa tasarısının parlamentodan geçmesini şart koşması" koalisyonda krize neden oldu.
Başbakan Binyamin Netanyahu hakkındaki yolsuzluk soruşturmaları devam ederken şimdi de ülkenin gündemine altı partili koalisyon hükümeti içerisindeki "zorunlu askerlik" tartışmaları oturdu.
Hakkındaki yolsuzluk soruşturmalarıyla köşeye sıkışan Başbakan Netanyahu'ya, bir çıkış yolu olarak erken seçim istediği ve koalisyondaki söz konusu krizi bu yönde kullandığı yönünde suçlamalar yöneltiliyor.
Netanyahu ise bu suçlamaları reddederek seçimlerin 2019'da vaktinde yapılmasını hedeflediğini söyledi. Bununla birlikte Netanyahu, bu hedefin ulaşılabilir olduğunu söyleyemeyeceğini belirtti.
Son günlerde yapılan anketlere göre, İsrail parlamentosunda (Knesset) 30 milletvekiliyle temsil edilen Netanyahu'nun partisi Likud, en az 29 milletvekili kazanma ihtimali ile yine birinci parti gözüküyor. Bu sonuçların Netanyahu'yu erken seçim kararı alma konusunda cesaretlendirdiği ifade ediliyor.
- Zorunlu askerlik ve Şabat tartışması
Netanyahu liderliğindeki aşırı sağcı koalisyonda Haredi partileri olarak bilinen Birleşik Tevrat (Yahudot HaTora) ile Şas (Doğulu Tevrat Muhafızları) da yer alıyor.
Parlamentoda 7 Milletvekili ile temsil edilen Sağlık Bakanı Yaakov Litzman liderliğindeki Birleşik Tevrat Partisi ile 6 milletvekiline sahip Aryeh Deri liderliğindeki Şas Partisi, 2014'ten bu yana, aralarında Ultra-Ortodoks Yahudilerin dini okullarında (Yeşiva) eğitim gören öğrencilere de tolerans göstermeden askere almayı kapsayan ve böylece asker sayısını arttırmayı öngören yasa tasarısını reddediyor.
İsrail'de zorunlu askerlik yapmayı reddeden Ultra-Ortodoks
Yahudilerine tolerans gösteriliyor.
Koalisyon ortağı diğer partilerin zaman zaman Haredileri de
zorunlu askerlik hizmetine dahil etme çabaları ve Şabat'ta
(cumartesi) çalışma yasağını esnetme girişimleri hükümette
çatlaklar oluşturuyor.
Buna karşın koalisyondaki İsrail Evimiz (Yisrael Beiteinu)
Partisi Genel Başkanı ve Savunma Bakanı Avigdor Liberman ise
yaptığı açıklama ile Haredileri askerlik hizmetinden muaf tutan
yasa tasarısını reddettiğini ifade etti.
İsrail devlet radyosunun Başbakan Netanyahu liderliğindeki Likud
partisinin önde gelen kaynaklarına dayandırarak verdiği habere
göre, "Askerlik kanunu ile ilgili krizin çözüme kavuşturulmaması
durumunda erken seçimlere gidilebileceği" yönündeki uyarısı ile
krizin boyutuna dikkat çekildi.
- Anketler Netanyahu'yu erken seçim için
cesaretlendiriyor
İsrail'de bulunmalarının sebebini "Yahudi şeriatını öğrenmek ve
yaşamak" olarak açıklayan Harediler, aralarından askere gitmeyi
kabul eden kişilere de saldırılarda bulunuyor. Yahudiler için
kutsal sayılan Şabat günü uygulanan çalışma yasağının tavizsiz bir
şekilde sürdürülmesini savunuyor.
Pazar günü ABD'ye düzenlediği ziyareti öncesi açıklamalarda
bulunan Başbakan Netanyahu ise, "Seçimlere gitmiyoruz, bunun için
sebep yok." ifadeleriyle "krizin üstünü örtmeye" çalıştı.
Ancak İsrail'in Jerusalem Post gazetesi de pazartesi yayımladığı haber ile, söz konusu krizin devam etmesi durumunda Kasım 2019'da yapılması planlanan seçimlerin gelecek haziran veya temmuz aylarında yapılabileceğine işaret etti.
- Birleşik Tevrat Partisi geri adım atmıyor
Aynı haberde Haredileri temsil eden partilerin, Haredileri
askerlikten muaf tutmaması durumunda askerlik hizmetine ilişkin
yasa tasarısını onaylamayacağına vurgu yapılarak, Birleşik Tevrat
Partisi Genel Başkanı ve Sağlık Bakanı Litzman'ın şu sözlerine yer
verildi:
"Haredileri askerlikten muaf tutan yasa tasarısı geçirilmeden
2019 bütçesini onaylamamız mümkün değil. Söz konusu yasa tasarısı
Likud ile koalisyon yapma şartımızdı. Koalisyonun devam etmesini
isteyen tüm taraflardan bu tasarının geçmesine destek
bekliyoruz."
Ayrıca pazar günü İsrail ordu radyosuna konuşan Litzman, yasa
tasarısının Knesset'te bir kez onaylanmasının yeterli olmayacağını
ve 3 defa onaylanarak kanunlaşması gerektiğine vurgu yaparak,
"Tasarı kanunlaşmazsa 2019 bütçesine karşı oy kullanacağız."
dedi.
Litzman, koalisyondaki diğer partilerin görüşlerine de açık
olduğunun altını çizerek, "Bizim için uygun olursa koalisyondaki
diğer partilerin önerilerine de açığız. Ancak şu ana kadar bize
herhangi bir öneri yapılmadı." ifadelerini kullandı.
- İsrail Cumhurbaşkanı çözüm için devrede
İsrail Cumhurbaşkanı Reuven Rivlin de, koalisyon hükümetinde
giderek derinleşen krizin çözüme kavuşturulması için görüş beyan
ederek, uyarıda bulundu.
İsrail'in başkenti Tel Aviv yakınlarındaki Lid (Lod) kentinde
Gazetecilik Konseyi tarafından pazar akşamı düzenlenen bir
konferansa katılan Cumhurbaşkanı Rivlin, "Bu sorunun çözümü
zorlamakla değil uygun bir anlaşma ile olur. Bu meseleye diyalog
yoluyla çözüm bulamazsak, siyasi arenadaki istikrarsızlık devam
edecek." ifadelerini kullandı.
İsrail vatandaşı Filistinliler hariç, ülkede 18 yaşını dolduran
her erkek zorunlu olarak 36 ay, kadınlar ise 24 ay askerlik
yapıyor.
Daha önce İsrail'in Kanal 2 Televizyonu'nun adını vermediği
İsrailli kaynaklara dayandırdığı haberinde, "İhtimaller
çerçevesinde koalisyondaki hakim görüş, ülkede erken seçimin bu
yılın haziran ayında yapılacağı yönündedir." ifadelerine yer
verilmişti.
Aynı kaynaklar, Haredileri temsil eden koalisyondaki partilerin,
Haredileri askerlikten muaf tutan yasa tasarısı parlamentoda
onaylanmadan 2019 bütçesini onaylamayı reddettiğini
belirtmişti.
Koalisyon ortaklarından Kulanu Partisi lideri ve Maliye Bakanı Moşe Kahlon, Başbakan Netanyahu ile daha önce yaptığı telefon görüşmesinde, 2019 yılı bütçe tasarısının ay sonuna kadar onaylanmaması durumunda hükümetten çekilmek ve istifa etmekle tehdit ettiği kaydedilmişti.
Kahlon erken seçim tartışmasını başlatmıştı.
- Ultra-Ortodoks Yahudiler neden askere gitmiyor?
Yaklaşık 9 milyonluk İsrail nüfusunun yüzde 11,1'ini oluşturan
Ultra-Ortodoks (Haredi) Yahudiler, toplumun laik kesimleriyle en
çok entegrasyon sorunu yaşayan grup olarak öne çıkıyor.
Giydikleri siyah kıyafetler ve saçlarının favori kısımlarını
uzatmalarıyla dikkati çeken Haredilerin büyük çoğunluğu, "dini
vecibelerini yerine getiremeyecekleri" gerekçesiyle askere gitmeyi
reddediyor.
Ağırlıklı olarak Kudüs ve Bney Brak şehirlerinde yaşayan
Harediler, laik eğitim sistemini de kabul etmeyerek sadece dini
eğitim veren "Yeşiva" adlı dini okullarda eğitim görüyor.
"Yeşiva" okullarında eğitim gören Yahudiler, zorunlu askerlik
görevinden muaf tutuluyor. Zorunlu askerlik hizmetinin olduğu
ülkede Haredilerin bu tutumu, polisle sık sık gerilim ve arbede
yaşamalarına sebep oluyor.
Haredilerin büyük çoğunluğu akıllı telefon kullanmıyor ve
televizyon izlemiyor. Harediler dini gerekçelerle çok çocuk yaptığı
için nüfusları hızla artıyor.
Yahudi toplumunun gelir seviyesi en düşük kesimini oluşturan Haredilerin çoğu devletten maddi yardım alıyor.
Haredileri temsil eden iki partinin yer aldığı sağcı koalisyon
hükümeti askere gitmeleri ve laik eğitim sistemine dahil olmaları
için Haredilere baskı yapmaktan kaçınıyor.
Yorumlar