İran'da döviz kurlarında yükselişin ekonomiye etkileri
- İranlı ekonomist Prof. Dr. Mahmud Camsaz: - "İran anlaşmadan henüz fayda sağlayamadan önce bu anlaşma bozuldu. Trump şimdi nükleer anlaşmayı tek taraflı olarak iptal ederken, İran'a yeni yaptırımlar getirdi. Bu gelişmeler kesinlikle ekonomimizi etkileyecektir" - "Bu kararla petrol üretimi ve ihracatı azalacak. Bankacılık ve para transferlerine yönelik yaptırımlar da İran'ın döviz açıklarına maruz kalmasına neden olacak. Enflasyon beklentilerini buna göre belirlemeliyiz" - "İran hükümeti, ekonomiyle ilgili sorunları ekonomi dışındaki yöntemlerle çözmeye çalışıyor. Her sorun kendine has yöntemlerle çözülmesi gerekir"
İSTANBUL (AA) - OMİD SHAMİZİ - ABDOLSALAM SALİMİPOOR - İranlı
ekonomist Prof. Dr. Mahmud Camsaz, İran hükümetinin ekonomiyle
ilgili sorunlarını ekonomi dışındaki yöntemlerle çözmeye
çalıştığını söyledi.
Prof. Dr. Camsaz, İran'da doların yükselmesi ve bunun ülke
ekonomisine etkilerini AA muhabirine değerlendirdi.
İran hükümetinin dolar kurunu sabitleme kararını eleştiren
Camsaz, hükümetin doların yükselişini kontrol etmek için başvurduğu
yöntemin uzun vadede sonuç getirmeyeceğini belirtti.
Camsaz, "Döviz kuru iç ve dış etkenlere göre şekil alır. Dış
etkenler İran ve yabancı ülkeler arasındaki diplomatik meselelere
dayanıyor. İran ile P5+1 ülkeleri arasında imzalanan nükleer
anlaşma sonrasında yaptırımlar nedeniyle daha önceki yıllarda dış
ticarette inzivada kalan İran, ekonomik kısıtlamalardan kurtularak
ekonomide başarı kazanmayı umuyordu ancak maalesef böyle olmadı.
Nükleer anlaşma uygulandığı zaman bile biz sonuçlarından fayda
sağlayamadık." ifadelerini kullandı.
- Trump yabancı yatırımcıyı korkuttu
ABD Başkanı Donald Trump'ın anlaşmaya ilişkin olumsuz
görüşlerinin yabancı yatırımcıları korkuttuğunu dile getiren
Camsaz, "Şimdiye kadar anlaşmanın kaderi belli değildi. İran
anlaşmadan henüz fayda sağlayamadan önce bu anlaşma bozuldu. Trump
şimdi nükleer anlaşmayı tek taraflı olarak iptal ederken, İran'a
yeni yaptırımlar getirdi. Bu gelişmeler kesinlikle ekonomimizi
etkileyecektir." diye konuştu.
Camsaz şöyle devam etti:
"Bu kararla petrol üretimi ve ihracatı azalacak. Bankacılık ve
para transferlerine yönelik yaptırımlar da İran'ın döviz açıklarına
maruz kalmasına neden olacak. Enflasyon beklentilerini buna göre
belirlemeliyiz. İnsanlar böyle bir durumla karşı karşıya
kaldıklarında, varlıklarını ve paralarını kontrol altında tutmak
için sermayelerini bankalardan çekerek dövize hücum ederler.
İran'da banka faiz oranlarının yüzde 5 düşmesi de dövize eğilimin
artarak devam edeceğini gösteriyor. Bu yüzden hem döviz hem de
altın yükseldi. Daha önce de birkaç kez dolar yükselmişti ancak
hükümet elindeki parayı başarılı bir şekilde piyasalara sürerek,
döviz kurlarını kontrol altına almıştı. Bu kez hükümet hiçbir şey
yapmadı ve piyasaya döviz sürmedi ve maalesef dolar altı bin tümeni
aştı."
- Döviz kurlarındaki artış fırsat oluşturabilir
Ruhani hükümetinin döviz kurlarını sabitleme kararının doğru
olmadığını savunan Camsaz, "Döviz kurlarını kontrol edemeyen
hükümet, açıkladığı kararla dolar kurunu 4 bin 200 tümene
sabitlemek zorunda kaldı. Bu aslında 2017 bütçesinde öngörülen
dolar kurunu da 500 tümen aşıyor. İran hükümeti, ekonomiyle ilgili
sorunları ekonomi dışındaki yöntemlerle çözmeye çalışıyor. Her
sorun kendine has yöntemlerle çözülmesi gerekir." dedi.
Döviz kurlarındaki yükselişin, petrol gelirlerine dayalı bir
ekonomiye sahip İran'da Ruhani hükümetine fırsatlar da sunabileceği
yorumunu yapan Camsaz, "Her ne kadar İran'da başka ihracat ürünleri
olsa da petrol gelirlerini hükümetin sepetinden çıkardığımız anda
ciddi bir bütçe açığı ortaya çıkar. Hükümet şu anda ithalatçılara
dolar satarak bütçe açığını kapatabilir. Elbette bu tür ithalatlar
ülke ekonomisine zarar verebilir ancak yerli üreticilere de yol
açabilir. Hükümetin dolar kurunu sabitleme kararı da petrol
gelirlerinin ülke ekonomisine katkısı ve bütçe dengesi bağlamında
değerlendirilmelidir. Petrol gelirleri düştüğü sırada döviz
kurlarının yükselmesi hükümete fayda da sağlayabilir. Hükümet bu
sayede döviz satarak bütçe açığını kapatabilir." değerlendirmesinde
bulundu.
- İran'da ithalat yasağı
Ülkedeki yerli üretimi desteklemek amacıyla birçok malın
ithalatının yasaklandığını aktaran Camsaz, "Sadece sipariş kaydı
ile bu ürünler ithal ediliyor. Bu yüzden milyarlarca dolar
değerindeki mallar sadece kaçakçılık yoluyla ithal ediliyor. Her
yıl bir çoğu Çin'den olmak üzere toplam 20-25 milyar dolarlık ürün
ülkeye kaçak olarak giriş yapıyor. Hükümet şu anda Güney Kore, Çin,
Türkiye ve diğer bazı ülkelerden ithalat yapılmasını yasaklayan bir
yasa tasarısını onayladı. Artık hiç kimse mal sipariş etmeden
Türkiye'den ithalat yapamayacak." ifadelerini kullandı
Yorumlar