Irak'ta hükümet kurma arayışları devam ediyor
- Sadr, İbadi, Hekim ve sağlık sorunları nedeniyle son günlerde medyaya çıkamayan Allavi’nin ön ayak olduğu koalisyon yeterli çoğunluğu oluşturmak için Sünni ve Kürt gruplarla da müzakereleri sürdürüyor - Irak'ın önde gelen Sünni liderleri "Ulusal Eksen Cephesi" adında yeni bir koalisyon kurdu - Hükümet kurma çalışmalarında Kürt siyasi partileri iki gruba ayrıldı - İran'a yakınlığıyla bilinen Maliki ve Amıri arasında koalisyon görüşmeleri devam ediyor - İran Devrim Muhafızları Komutanı Kasım Süleymani’nin İbadi, Fayyad ve Necim’in isimlerini Şii dini merci Ali es-Sistani’nin onayına götürdüğü iddia ediliyor
İSTANBUL (AA) - İDRİS OKUDUCU - Irak'ta seçim sonuçlarının
açıklanmasının ardından hükümetin kurulması için siyasi gruplar
arasında müzakereler hız kazansa da, Başbakanın kim olacağı
konusunda anlaşmazlıklar sürüyor.
Ülkede hile iddiaları gibi büyük tartışmalara sebebiyet veren 12
Mayıs genel seçim sonuçlarının Federal Mahkeme tarafından
onaylanmasından sonra siyasi parti ve koalisyonların hükümet kurma
çalışmaları hız kazandı.
İlk atağı İran ve ABD'ye mesafeli, seçimde önemli zafer elde eden
Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr yaptı. Sadr'ın liderliğindeki
Sairun Koalisyonu, İran'a yakın Fetih Koalisyonu lideri Hadı Amıri
ve iki dönem Başbakanlık yapan Nuri el-Maliki yerine, mezhepçi
siyasete mesafeli diğer siyasi partileri tercih etti.
- İran'a mesafeli gruplarla ittifak hamlesi
Hükümeti kurmada yetkili olacak meclisteki büyük koalisyon için ilk
ittifak hamlesi, Sadr Hareketi lideri Sadr’a bağlı Sairun, Irak
Başbakanı Haydar el-İbadi liderliğindeki Nasır, Şii liderlerden
Ammar el-Hekim'ın Ulusal Hikmet ve eski Başbakanlardan İyad
Allavi’nin Vataniyye koalisyonu arasında yapıldı.
Kurban Bayramı öncesinde duyurulan bu koalisyon, hükümetin teşkil
edilmesi için gerekli olan 165 milletvekili sayısına ulaşamıyor.
Sadr, İbadi, Hekim ve sağlık sorunları nedeniyle son günlerde
medyaya çıkamayan Allavi’nin ön ayak olduğu söz konusu koalisyon
yeterli çoğunluğu oluşturmak için Sünni ve Kürt gruplarla da
müzakereleri sürdürüyor. Ancak Sünni ve Kürt gruplar oluşturulmak
istenen koalisyonla ilgili henüz net bir tutum belirtmedi.
Sünni ve Kürt gruplarla birlikte meclisin en büyük koalisyonunun
oluşması halinde yeni seçilecek Cumhurbaşkanı tarafından hükümetin
kurulması görevini alacak.
- Sünniler'den "Ulusal Eksen Cephesi" koalisyonu
Irak'ın önde gelen Sünni liderleri, hem hükümet kurma
görüşmelerinde hem de oluşacak kabinede güçlü şekilde yer almak
için "Ulusal Eksen Cephesi" adında yeni bir koalisyon kurdu.
Koalisyonda, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Usame Nuceyfi, Karar Listesi
Başkanı ve Arap Projesi Sekreteri Hamis Hançer, eski Meclis Başkanı
ve Irak İslam Partisi Genel Başkan Yardımcısı Selim el-Cuburi,
Ziraat Bakanı Fallah Hasan Zeydan ile Sünni siyasetçilerden Cemal
Kerbuli ve Ahmed Abdullah el-Cuburi yer alıyor.
Sünnilerin en güçlü koalisyonu olarak tanımlanan bu çatıda yaklaşık
54 milletvekili de destek veriyor.
Irak’ta 2003 sonrası kurulan siyasi denkleme göre, Meclis
Başkanlığı Sünnilere veriliyor.
Buna göre, en çok milletvekiline sahip Sünni "Ulusal Eksen
Cephesi"nin 3 Eylül'de yapılacak ilk oturumda meclis başkanı
adayını açıklaması gerekiyor.
Cephe tarafından önceki gün yapılan yazılı açıklamada, meclis
başkanlığı için Usame Nuceyfi ile 39 yaşındaki genç Enbar Valisi
Muhammed Halbusi'yi aday gösterdiklerini belirtti. Sünni koalisyonu
tek aday konusunda henüz anlaşmaya varamadı.
- Kürt siyasi partileri iki gruba ayrıldı
Irak'ta hükümet kurmak için yapılan siyasi müzakerelere, toplamda
43 milletvekili bulunan Barzani'nin Kürdistan Demokrat Partisi
(KDP) ile Süleymaniye merkezli Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB)
ortak bir heyetle katılıyor.
IKBY'de muhalefet çatısında yer alıp seçimlerde toplamda 11
milletvekili çıkaran Goran (Değişim) Hareketi, İslami Toplum
Partisi (Komel), Demokrasi ve Adalet için Koalisyon ile Kürdistan
İslami Birlik Partisi (Yekgirtu) birlikte hareket ediyor.
Dörtlü ittifak yetkilileri, IKBY'de yer alan Erbil kentinde genel
seçimlerde Kürt siyasi partiler nezdinde elde ettiği 25
milletvekiliyle en çok oy alan KDP Genel Başkanı Mesut Barzani ve
ardından 18 milletvekiline sahip KYB Politbüro Sorumlusu Mela
Bahtiyar ile bir araya geldi.
KDP-KYB, kısa bir süre önce oluşturulan 4'lü ittifak ile yaptığı
basına kapalı görüşmede, yeni kurulacak hükümette, ortaklık,
ittifak ve yönetimde denge sağlama prensiplerinin daha iyi muhafaza
edilmesinin istendiği kaydedilmişti.
Muhalefet cephesindeki 4 Kürt siyasi parti ise, hükümetin kurulması
için siyasi partilerle yapacakları görüşmelerde Kürtlerin önemli
talepleri arasında yer alan tartışmalı bölgeler sorununun ortadan
kaldırılması, bütçe ve maaşların tam olarak ödenmesini şart
koşacaklarını belirttiler.
- İran'a yakın Maliki ve Amıri koalisyonu
Seçimlerde 48 milletvekili çıkararak ikinci konumda yer alan Fetih
Koalisyonu lideri ve Haşdi Şabi Komutanlarından Hadi Amıri ile iki
dönem başbakanlık görevini yürüten, adı yolsuzluk dosyalarına
karışan, seçimlerde 26 milletvekili çıkaran Kanun Devleti
Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki arasında hükümet kurulması için
görüşmeler devam ediyor.
Muhalefette yer almak istemedikleri bilinen Amiri ve Maliki
bloğu da yeterli meclis sayısına ulaşmak için Kürt ve Sünnilerle
yoğun görüşmeler içerisinde olduğu biliniyor.
İran'a yakın isim olarak bilinen Maliki ve Amıri'nin hükümette yer
almaması, Tahran'ın Bağdat'ta kurulacak yeni hükümet üzerindeki
siyasi nüfuzunun eskiye oranla aynı olmayacağı iddia ediliyor. Bazı
kaynaklar, İran’ın nüfuzunun kırılmaması için tüm Şii grupları bir
araya getirme baskısını Bağdat’taki Büyükelçiliği aracılığıyla
yaptığı ifade ediliyor.
- İran’ın Sistani’yi ikna iddiası
Irak’taki yönetime göre Şii olması gereken Başbakan için en güçlü
isimlerin başında İbadi gelse de, buna karşı Milli Güvenlik
Müsteşarı Falih Feyyad’ın da adı geçmeye başladı. İbadi ve
Feyyad’ın yanı sıra Dava Partisi kadrosundan Tarık Necim’in de adı
dillendirilenler arasında yerini aldı. İran Devrim Muhafızları
Komutanı Kasım Süleymani’nin bu üç ismi Necef’teki Şii dini merci
Ali es-Sistani’nin onayına götürdüğü ancak olumlu cevap alamadığı
iddia ediliyor.
Irak’ta hükümetin kurulması ve özellikle yeni Başbakanın
Necef'teki Sistani’nin onayı olmasa da rızasından geçmesi gerektiği
biliniyor.
- Hükümetin kurulma süreci
Irak Cumhurbaşkanı Fuad Masum, 12 Mayıs'ta yapılan genel seçim
sonuçlarının mahkeme tarafından onaylamasının ardından bir genelge
yayımladı. Buna göre meclis ilk oturumunu 3 Eylül'de yapacak.
Toplamda 329 milletvekilinin yer aldığı mecliste yapılacak ilk
oturumda, siyasi anlaşma gereği Sünnilerin meclis başkanı adayları
için gizli oylama yapılıp bir başkan seçilecek. Meclis Başkanı'nın
seçilmesinin ardından, Kürtlere verilmesi beklenen cumhurbaşkanı
adayının ismi meclise sunulacak ve seçilmesi için oylama
yapılacak.
Seçilecek yeni cumhurbaşkanı meclis çatısı altında bulunan ve en az
165 milletvekiline sahip olan koalisyona hükümeti 90 gün içerisinde
kurması ve başbakanı seçmesi için görev vereceği kaydedildi.
Yorumlar