Ekonomistler, sanayi üretim verisini değerlendirdi

İSTANBUL (AA) - ERHAN CİHAN ÜNAL - Sanayi üretim endeksi kapsamında hesaplanan takvim etkisinden arındırılmış yüksek teknoloji endeksi haziranda 146,3 ile yılın en yüksek seviyesine ulaştı.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan verilere göre, takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi haziranda geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 3,2 artarken, bu dönemde mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi yüzde 2 azaldı.

Takvim etkisinden arındırılmış yüksek teknoloji endeksi haziranda 146,3 ile Aralık 2017'den bu yana en yüksek seviyede gerçekleşti.

AA muhabirine konuya ilişkin değerlendirmelerde bulunan Halk Yatırım Araştırma Direktörü Banu Kıvci Tokalı, sanayi üretimi artışında ivme kaybının haziran ayı itibarıyla başladığını söyledi.

Üretimdeki yıllık artış oranının, hem düzeltilmemiş hem de düzeltilmiş verilerde yüzde 6-7 bandından yüzde 3 koridoruna indiğini belirten Tokalı, "Yılın ikinci yarısında ilk aylarda, bayrama bağlı iş günü etkilerinin, düzeltilmemiş verilerde yıllık bazda önemli dalgalanmalara neden olabileceğini hatılatmak isteriz. Düzeltilmiş verilerde de, yılın ilk yarısında kaydedilen yüzde 7,5 seviyesindeki yıllık artış oranının yılın ikinci yarısında yüzde 2-4 bandına gerilemesini mümkün görüyoruz. Bu çerçevede, yılın tamamına ait yüzde 4'lük büyüme tahminimizi koruyoruz." ifadelerini kullandı.

Tokalı, haziranda üretim artışının zayıflayan ivmesinde, dayanıklı tüketim ve yatırımlarda kullanılan sermaye mallarının önemli rol oynadığını, finansal dalgalanma ve güven ortamında gözlenen zayıflama doğrultusunda, söz konusu üretim bileşenlerinin etkilerinin yılın ikinci yarısında belirginleştiğini söyledi.

Yüksek teknoloji ürünlerinin son üretim verilerinde güçlü performans gösterdiğine işaret eden Tokalı, ekonominin diğer sektörlerini desteklemesi yönünden önemli olan kimya üretiminin belli ivmesini koruduğunu, inşaat sektöründe ise son iki aydır ivme kaybının belirginleştiğini dile getirdi.

- "Büyüme hızı uzun dönem ortalamalarına doğru geri çekilebilir"

AA Finans Analisti ve Ekonomist Haluk Bürümcekçi de haziran ayında sanayi üretiminin (arındırılmamış) yıllık bazda yüzde 2,9 artışla beklentinin altında gerçekleştiğini kaydetti.

Sanayi üretiminin öncüsü sayılan "enerji ve altın hariç ara malı ithalatının" avro bazında haziranda önceki aya göre belirgin düştüğüne işaret eden Bürümcekçi, bu durumun sanayi üretiminde azalış beklentilerini gündeme getirdiğini söyledi.

Bürümcekçi, mevsimsellikten ve takvim etkisinden arındırılmış endeksin bir önceki aya göre yüzde 1,5 düşüş gösterdiğini belirterek, "Sanayi üretiminin ana eğilimi açısından izlediğimiz söz konusu endeks, aşırı dalgalı seyrini 2017 yılında da sürdürmüş ancak son dört ayda üst üste artarak yeni tarihi zirvesini (118,7) aralık ayında görmüştü. Buna karşılık, yılın ilk aylarında dalgalı seyir sonrası nisan ayında aynı seviyeye ulaşmıştı. Son iki ayda ise toplamda yüzde 3,1 gerileme kaydetti." diye konuştu.

Haluk Bürümcekçi, bu yıla girerken geçen yılın güçlü büyümesinin yarattığı aleyhteki baz etkisinin ve bu büyümeye en az 2 puan civarında katkı sağladığı tahmin edilen Kredi Garanti Fonu (KGF) destekli kredi hacminin benzer artış göstermeyeceği varsayımının büyüme hızının uzun dönem ortalamalarına doğru geri çekilebileceğini gündeme getirdiğini dile getirdi.

İlk çeyrekte büyümenin geçen yıldan devreden momentumla güçlü gerçekleştiği anımsatan Bürümcekçi, şu değerlendirmelerde bulundu:

"Buna karşılık, ikinci çeyrekte Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) yüklü faiz artışlarına yönelmesi ve ikinci piyasa faizlerinin ciddi boyutta yükselmesi sonucu kredi faizlerinin de yükseliş eğiliminde olmasıyla, öncü göstergelerin de teyit ettiği üzere, tüm sektörlerde belirgin yavaşlama izlenmeye başlanmıştı. Buna karşılık, seçim öncesi açıklanan teşvik ve tedbirlerle, emeklilere bayram ikramiyesi gibi harcama artışları bu zayıflamanın hızını sınırlayabilir.

Bütün bu unsurlardan önemli olarak son günlerde TL’de belirgin değer kaybı ve faizlerde ciddi yükseliş yaşanmakta, belirsizlikler ciddi boyutta artmış görünmektedir. Ayrıca, ekonomi yönetiminden dengeleyici maliye politikası tedbirlerinin alınacağı yönünde açıklamalar gelmektedir. Bu görünüm altında büyüme hızının daha sert bir şekilde yavaşlama ihtimali yüksek görünmektedir. Bu bağlamda, 2018 yılı için yüzde 4 seviyesinde olan büyüme tahminimiz üzerinde riskler aşağı yöne dönmüştür."

İntegral Yatırım Araştırma Uzmanı Aylin Cevizci ise TÜİK tarafından açıklanan haziran ayına ait sanayi üretimi verisi piyasa tahminlerinin altında bir görünüm izlediğini söyledi.

Gelen verinin aylık değişimlerinde üretim bölümlerine hemen hemen hepsinde bir düşüş eğiliminin olduğunu bildiren Cevizci,"Sanayi üretimde, hesaplamalara dahil edilen bölümlerde yaşanan düşüşlerde, artan kur değerleri ve bunun birikimli maliyet faktörünün yanı sıra diğer üretici giderlerinde yaşanan yükselişlerin etkili olduğunu söylemek mümkün." değerlendirmesinde bulundu.

Cevizci, haziran ayından bu yana bakıldığında kur ve maliyet cephesinde üretici üzerindeki yükü azaltıcı bir gelişmenin fazla oluşmadığını ifade ederek, bu nedenle gelecek sanayi üretimi verilerinde düşüş eğilimini bir süre daha izlenmesinin muhtemel olduğunu dile getirdi.

Bu yılının ilk üç ayında sanayi üretimi ortalamasının yüzde 10 seviyesinde, ikinci çeyrek sanayi üretimi ortalamasının ise (yıllık değişimlere göre) yüzde 5,3 seviyesinde olduğunu anımsatan Cevizci, "Çeyrek dönemler arasında yarı yarıya bir düşüş var. Bu ise 2018 yılı ilk çeyrek döneminde alınan yıllık yüzde 7,4 büyüme oranını ikinci çeyreklik dönemde yüzde 4-5 aralığına gerilemesine işaret ediyor." değerlendirmesinde bulundu.