Dopingin gölgesinde Rio

Sporun neredeyse her dalında son dönemde önemli ölçüde artış gösteren doping olayları, etkisini özellikle 2016 Rio Olimpiyatları'nda hissettirecek.

Son yıllarda dopingin neredeyse tüm spor dallarında hızla artış göstermesi ve özellikle Rus sporcular hakkında çıkan iddialar, Brezilya'nın Rio de Janeiro kentinde 5-21 Ağustos tarihleri arasında düzenlenecek 2016 Rio Yaz Olimpiyatları'na gölge düşürdü.

Bu kez Güney Amerika'da düzenlenecek dünyanın en önemli spor organizasyonu yaz olimpiyatlarında, doping konusunda en büyük yarayı ise Rus atletler aldı.

Rus atletler yarışamayacak

Uluslararası Spor Tahkim Mahkemesinin (CAS) onayının ardından doping kullandığı tespit edilen Rusya Atletizm Federasyonuna (ARAF) bağlı 68 Rus atletten 67'sinin, olimpiyatlara katılamaması kesinleşti.

2004 ve 2008 Olimpiyatları'nda kadınlar sırıkla atlamada altın madalya kazanan Yelena Isinbayeva, erkekler yüksek atlamada 2012 Olimpiyatları'nın altın madalyalı ismi Ivan Ukhov ve erkekler 110 metre engellide 2015'in dünya şampiyonu Sergey Shubenkov gibi önemli atletler, Rio'da yer alamayacak.

Tarafsız sporcu olacaklar

Doping kullanmadığı tespit edilen Rus atletler ise bu durumu kanıtlaması halinde tarafsız sporcu unvanıyla olimpiyatlarda yer alacak.

Uluslararası Atletizm Federasyonları Birliği'nin (IAAF) onayıyla şu ana kadar olimpiyatlarda yarışma hakkı elde eden bir sporcu bulunuyor. Doping kullanmadığı belirlenen uzun atlamada 2011 ve 2013 Avrupa salon şampiyonu Darya Klishina, Rio'da "tarafsız sporcu" unvanıyla yarışabilecek.

Dünya Dopingle Mücadele Ajansına (WADA) bilgiler vererek yardımcı olduğu gerekçesiyle cezası IAAF tarafından kaldırılan ve daha önce Rio'da yarışabileceği açıklanan Rus sporcu Yuliya Stepanova ise Uluslararası Olimpiyat Komitesinin (IOC) söz konusu kararı onaylamaması nedeniyle oyunlara katılamayacak.

Tarafsız sporcular, uzun yıllardan bu yana olimpiyatlara katılmak adına başvuruda bulunsa da ilk olarak 1992'de yarışma imkanı buldu. Son 34 yılda daha çok ülkelerinin tanınmaması gibi politik gerekçelerle oyunlarda yer alamayan 58 atlet, bugüne kadar katıldığı oyunlardan toplam 3 madalyayla döndü.

Sharapova'ya meldonyum cezası

Rus atletlerin yanı sıra meldonyum kullandığı tespit edilen dünyaca ünlü Rus tenisçi Maria Sharapova ile kadınlar 50, 100 ve 200 metre kurbağalamada dünya ve Avrupa şampiyonluğu bulunan Rus yüzücü Yuliya Efimova da olimpiyatlarda ülkesini temsil edemeyecek.

Devlet desteğiyle Rus sporcuların tümünün doping yaptığına yönelik son dönemde ortaya çıkan iddialar ve yayımlanan raporlar ise uluslararası spor camiasında tüm hızıyla tartışılmaya devam ediyor.

Rio'da Rusya tartışması


WADA'nın Rusya'nın hiçbir spor branşında olimpiyatlarda yer almaması gerektiği yönünde yayımladığı tavsiye niteliğindeki doping raporu, IOC tarafından destek görmedi.

IOC'den yapılan yazılı açıklamaya göre Rus sporculara, 2016 Rio Olimpiyat Oyunları'na katılabilmeleri için WADA'nın uluslararası kriterlerine uygun olduğunu ispatlama, bağlı oldukları spor branşındaki uluslararası federasyonun kontrolünden geçme ve daha önce doping cezası almamış olma, şartları getirildi.

Bu nedenle birçok Rus sporcunun Rio'ya katılım durumu, oyunların başlamasına çok kısa bir süre kalmasına rağmen henüz netlik kazanmadı.

IOC'nin kriterlerinin ardından uluslararası federasyonlardan yapılan açıklamaya göre, şu ana kadar Rusya'nın olimpiyat takımında yer alan 387 sporcudan 110'dan fazlası 2016 Rio Olimpiyatları'na katılamayacak. Kriterleri yerine getirebilen sporcular ise olimpiyatlarda Rusya bayrağı altında yarışacak.

WADA'dan sert tepki

Alınan bu karar ise uluslararası spor camiasında tartışılmaya devam ediyor. WADA Başkanı Craig Reedie, kurumunun internet sitesine yaptığı açıklamada, rapora rağmen IOC'nin farklı yönde karar almasının, hayal kırıklığına yol açtığını belirterek, "Yapılan soruşturmanın ardından içinde doğru, güçlü ve çok yönlü kanıtlar içeren raporun yayımlanmasına ve WADA'nın yönetim kurulunun tavsiyesine rağmen IOC'nin bunu dikkate almamasına üzüldüm." değerlendirmesinde bulundu.

Reedie, söz konusu raporla Rusya'da devlet destekli program sayesinde tüm sporcuların doping kullandığı yönünde "ciddi bir şüphe" oluştuğunu ve alınan kararla WADA'nın yönetmeliğinde yer alan dopingle mücadele maddelerine uyulmadığını savundu.

WADA Genel Direktörü Olivier Niggli ise söz konusu kararla temiz sporcuların kaçınılmaz biçimde daha az korunacağını söyledi.

"Rusya raporu ciddi"

IOC ve WADA Yönetim Kurulu Üyesi, aynı zamanda Dünya Okçuluk Federasyonu ile Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi (TMOK) Başkanı Prof. Dr. Uğur Erdener de AA'ya yaptığı açıklamada, dopingle mücadele konusunda Rusya'nın önemli bir yer kapladığını kaydederek şöyle konuştu:

"Rusya'da dopingin adeta bir devlet politikası olarak yapıldığına yönelik ciddi bir rapor yayınlandı. Bu rapor, IAAF'ın yaşadığı sorunlarla ilgili raporla birleştiğinde, artık herkesin kabul etmesi gereken bir gerçek var ki, o da, dopinge geçit yok. Dopingle şu ya da bu biçimde ilişkili herhangi bir ülkenin, ülke sporunun yaşam şansı yok, hiçbir şekilde başarı şansı yok."

ABD Anti-Doping Ajansı Başkanı Travis Tygart da sosyal paylaşım sitesi Twitter hesabından yaptığı açıklamada, konu hakkında kurumu adına değerlendirmelerde bulundu.

"IOC kararlı bir lider gibi davranamadı"

Tygart, sadece temiz sporcuların Rio'da yer alması gerektiğini ve alınan kararı üzüntüyle karşıladıklarını belirterek, "IOC bu konuda kararlı bir lider gibi davranamadı. Rus sporcuların olimpiyatlara alınması kafaları karıştırdı ve doping kullanmayan atletlerin hakları gasp edildi." ifadelerini kullandı.

IOC'nin, WADA'nın raporunu desteklemesi halinde, i̇lk kez bir ülke doping nedeniyle olimpiyatlardan ihraç edilmiş olacaktı. Rusya'nın olimpiyatlara katılmaması gerekliliği yönünde uluslararası spor camiasında oluşan bu algının temelinde ise son yıllarda yaşanan gelişmeler yatıyor.

İki yıl öncesine dayanıyor

Alman televizyonlarında yer alan sistematik doping iddiasını soruşturmak için WADA tarafından 2014'te görevlendirilen bağımsız komisyonun hazırladığı raporların ardından, Rusya'daki doping skandallarının üstünü kapatarak yolsuzluk yaptığı gerekçesiyle eski IAAF Başkanı Lamine Diack, oğlu pazarlama bölümünün eski yöneticisi Papa Massata Diack, eski Rusya Atletizm Federasyonu Başkanı Başkanı Valentin Balakhnichev ve eski Rus antrenör Alexey Melnikov ömür boyu spordan hak mahrumiyeti cezası almıştı.

Soçi'de devlet desteğiyle doping

Raporlarda, Rusya'nın dopingi desteklediği sonucuna varılmasının ardından Sebastian Coe yönetimindeki yeni kadrosuyla IAAF, ARAF'ın üyeliğini askıya almış ve Rus atletleri geçici olarak müsabakalardan men etmişti. Bunun ardından Rusya Olimpiyat Komitesi ve 68 Rus atlet, 2016 Rio Olimpiyatları'nda atletlerin Rusya bayrağı altında yarışabilmesi için CAS'a başvursa da 67'si reddedilmişti.

ABD merkezli televizyon kanalı CBS'in ortaya attığı, Rusya'nın Soçi kentinde düzenlenen 2014 Kış Olimpiyatları'nda ev sahibi ülke sporcularının doping yaptığı yönündeki diğer iddiayı soruşturmak için WADA tarafından görevlendirilen Kanadalı spor hukuku uzmanı Prof. Richard McLaren ise 97 sayfalık raporunu yayımlamıştı.

Raporda, 2010 Vancouver Kış Olimpiyatları'nda beklenen başarının yakalanamamasının ardından Rusya Spor Bakanı Yardımcısı olarak atanan Yuri Nagornykh'in, pozitif test sonuçlarının üstünü örtme konusunda kritik rol üstlendiği aktarılmış ve "Rusya Spor Bakanlığı, Rusya Federal Güvenlik Servisi (FSB) ve Rusya Milli Takımlar Hazırlık Merkezi'nin (CSP) yardımıyla hem Moskova hem de Soçi doping analiz laboratuvarlarındaki test sonuçlarına etki etme ya da değiştirmeye dayalı operasyonu yönetmiştir." ifadeleri kullanılmıştı.

Devlet yardımıyla sistematik bir şekilde sporcularına doping yaptırdığı yönündeki söz konusu raporun yayımlamasının ardından Rusya'nın, olimpiyatlardan tamamen çıkarılması gündeme gelmişti. Bunun ardından WADA, Rus sporculara 2016 Rio Olimpiyat Oyunları ve daha sonrasındaki organizasyonlarda birçok yaptırım uygulanması konusunda IOC'ye tavsiyede bulunmuştu.

Olimpiyatlar yeniden inceleniyor

Son yıllarda artan doping vakalarından sadece Rus sporcular etkilenmeyecek. IOC'nin yeni tekniklerden faydalanılarak mayıs ayından bu yana yürüttüğü incelemelerde, önceki olimpiyat oyunlarına katılan sporcuların doping kullanıp kullanılmadığı da araştırılıyor.

Devam eden incelemelerde ikinci dalga sona ererken, 2008'de Pekin'de ve 2012'de Londra'da düzenlenen olimpiyat oyunlarında doping yaptığı tespit edilen sporcuların sayısı ise toplamda 98'e ulaşmış durumda.

Uluslararası Halter Federasyonu ise söz konusu listede yer alan, aralarında Londra'da düzenlenen 2012 Yaz Olimpiyat Oyunları'nda madalya kazanan 6 sporcunun da yer aldığı 11 halterciye doping nedeniyle geçici men cezası verdi.

IOC'den yapılan açıklamada, incelemelerin devam edeceği ve birçok ülkeden doping kullandığı tespit edilen sporcuların Rio Olimpiyatları'nda kesinlikle yer almayacağı vurgulandı.