ABD'de F-35 satışını durduruyor

ABD Temsilciler Meclisi, Türkiye'ye F-35'lerin teslimini geçici olarak durdurulmasını öngören tasarı hazırlandı.

ABD Temsilciler Meclisi ve Senatosu Silahlı Hizmetler Komite üyeleri tarafından hazırlanan 717 milyar dolarlık 2019 yılı savunma politikası tasarısına göre Türkiye'ye F-35 transferlerinin geçici olarak durdurulması planlanıyor.

Tasarı'nın yasalaşması için hem ABD Temsilciler Meclisi'nde hem de Senato'da oylanması gerekiyor.

Yasalaşması durumunda, yürürlüğe girme tarihinden itibaren 90 gün içinde Pentagon'un sunacağı ayrıntılı rapora bağlı olarak bu engelin kaldırılabileceği belirtiliyor.

Aynı tasarı Rusya ile iş yapan ülke veya kurumlara, kendileri ile Rus savunma ve istihbarat sektörü arasında mesafe koymaları durumunda, ABD Başkanı'na bu ülke veya kuruma yaptırım uygulanması gereksinimini 180 günlüğüne dondurma yetkisi de veriyor. 

ABD Savunma Bakanı Jim Mattis, geçen haftalarda Kongre'ye yazdığı mektupta F-35 teslimatının durdurulması yönünde bir adım atılmaması gerektiğini söylemişti.

Mattis, her ne kadar "Türkiye'nin otoriter bir yönetime doğru kaydığına ve bunun insan hakları ile hukukun üstünlüğüne etkilerine dair Kongre'nin kaygılarını paylaşıyor olsalar da" F-35 projesinden çıkarılmasının tedarik zincirinde sıkıntı yaratacağını ifade etmişti.

Tasarının Temsilciler Meclisi'nde kabul edilen versiyonunda Savunma Bakanlığı'nın raporu gelene kadar teslimatın geçici olarak durdurulması yer alırken, Senato'dan eklenen değişiklik maddesinde ise Türkiye'nin projeden tamamen çıkarılması öngörülüyordu.

ABD KONGRE

Türkiye'nin projedeki rolü nedir?
Türkiye, dünyanın önde gelen silah üreticisi Lockheed Martin tarafından geliştirilen Müşterek Taarruz Programı kapsamındaki beşinci nesil savaş uçağı F-35 Lightning II projesine 2002 yılında dahil oldu.

Türkiye, F-35 savaş uçaklarının bazı parçalarını tedarik etmesinin yanı sıra filosuna eklemek için 116 adet uçak sipariş etti. Bu uçaklar için yapılacak toplam ödemenin 25 milyar dolar olduğu açıklandı.

F-35 projesinin web sitesinde yer alan bilgiye göre, bu projenin Türkiye'deki şirketlere toplam katkısı yaklaşık 12 milyar dolar olarak hesaplanıyor. Projenin tedarikçileri arasında ASELSAN, HAVELSAN, ROKETSAN, AYESAŞ, Alp Havacılık, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) gibi şirketler yer alıyor.

Kongre'deki süreç bundan sonra nasıl işleyecek?
ABD'deki düzenlemelerde, savunma harcamalarıyla ilgili tasarının yasalaşması sürecinde Kongre'nin iki kanadı ilk etapta kendi taslaklarını ayrı ayrı oylayıp onaylamaları gerekiyor.

Bu aşamadan sonra Temsilciler Meclisi ve Senato'dan müzakere heyetleri bir araya gelerek, tasarının iki farklı versiyonu üzerinde uzlaşma arıyorlar.

Bu uzlaşmanın sağlanmasının ardından üzerinde anlaşılan metin tek bir tasarı halinde bir kez daha iki farklı kanatta oylamaya sunuluyor.

Bu oylamadan da geçtikten sonra onay için Başkan Donald Trump'a sunuluyor.

Yasa, Trump'ın imzalamasıyla birlikte yürürlüğe girmiş oluyor.

Türkiye'ye yönelik 90 günlük takvim de bu onay sürecinin tamamlanmasının ardından başlayacak.