ABD-Çin rekabeti teknoloji yarışıyla kızışıyor
- Çin'in son yıllarda artırdığı teknoloji yatırımlarının ABD'nin bu alandaki üstünlüğünü kaybetmesine yol açabileceğinden endişelenen Washington yönetiminin son adımları yeni bir ticaret savaşının fitilini ateşledi - Çinli şirketler tarafından ABD'ye 2005-2017'de yapılan yatırımların tutarı 171 milyar dolara ulaştı. Bu yatırımların, yaklaşık 60 milyar doları bilgi teknolojileri, komünikasyon, otomotiv, havacılık ve tıp alanında faaliyet gösteren teknoloji odaklı şirketlere yapıldı - Brookings Enstitüsü Çin Merkezi Kıdemli Uzmanı Dollar: - "Çin’in yüksek yatırım kısıtlamaları, ABD yönetiminin Çin’den gelen yatırımlara karşı kısıtlamalar getirmeyi değerlendirmesini meşru kılıyor”
WASHINGTON / ANKARA (AA) - GÜLBİN YILDIRIM/ BAHATTİN GÖNÜLTAŞ - Çin'in, teknoloji şirketlerine yatırımları ''milli güvenlik'' kaygısıyla ABD'de paniğe yol açarken, iki ülkenin karşılıklı hamleleri yeni bir ticaret savaşının fitilini ateşledi.
AA muhabirinin yaptığı derlemeye göre, dünyanın ikinci büyük ekonomisi Çin'in son yıllarda artırdığı teknoloji yatırımlarının ABD'nin bu alandaki üstünlüğünü kaybetmesine yol açabileceği endişesi yarattı. Amerikalı politikacılar ve Pentagon yetkilileri, bir süredir Çin'in Amerikalı savunma ve havacılık şirketlerine yaptığı yatırımlarla ABD'nin askeri teknolojilerini ele geçirmeyi hedeflediğini açık açık dillendirmekten çekinmiyordu. Bu durumun ABD'nin ulusal güvenliği için risk oluşturduğunu öngören Cumhuriyetçi kongre üyeleri, geçen seneden beri bu endişeleri giderecek bir yasal düzenleme üzerinde çalışıyordu.
- Trump, Kongre'yi beklemeden ilk adımı attı
ABD Başkanı Donald Trump ise bu konuda daha fazla zaman
kaybedilmemesi amacıyla geçen günlerde ilk adımı attı.
Çin'i fikri mülkiyet hırsızlığının ABD ekonomisine yıllık
maliyetinin 600 milyar doları bulduğunu savunan Trump, ülkesinin
fikri hakları ve teknolojilerini korumak için Çin'e ek gümrük
vergileri ve yatırım kısıtlamaları getirilmesi için başkanlık
kararnamesi çıkardı.
Kararname çerçevesinde, ABD Hazine Bakanlığı'nın Çinli
şirketlerin, ABD teknoloji sektörüne yönelik yatırımlarının ne
şekilde kısıtlanabileceği konusunda iki ay içinde Beyaz Saray'a bir
rapor sunması gerekiyor. Trump yönetiminin söz konusu
kısıtlamaları, 1977 tarihli “Uluslararası Olağanüstü Ekonomik
Güçler” yasasına dayandırması bekleniyor. Eylül 2011'de New
York'taki İkiz Kuleler'e yapılan terör saldırıları sonrasında da
başvurulan bu yasa, Çin'in teknoloji yatırımlarının ABD'nin ulusal
güvenliği için risk oluşturduğu gerekçesiyle engellenmesini
sağlayacak.
İki devlet arasındaki ekonomik rekabetin teknoloji yarışıyla
kızışacağına işaret eden bu gelişmeler, "ABD yönetimi endişelerinde
haklı mı?" sorusunu da beraberinde getirdi.
Merkezi New York'ta bulunan ekonomik araştırma ve danışmanlık
şirketi Rhodium Group'un her yıl hazırladığı “Çin Yatırım Monitörü”
veri bankasından derlenen bilgilere göre, Çinli şirketler
tarafından ABD'ye 2005-2017'de yapılan toplam yatırım 171 milyar
dolara ulaştı. Bu yatırımların, yaklaşık 60 milyar doları bilgi
teknolojileri, komünikasyon, otomotiv, havacılık ve tıp alanında
faaliyet gösteren teknoloji odaklı şirketlere yapıldı.
Verilere göre, Çin'in ABD'ye yönelik yatırımları, 2016 yılında
yaklaşık 46 milyar dolarla tüm zamanların en yüksek seviyesine
çıktı. Bu rakam, ABD Başkanı Donald Trump'ın ilk yılında ise yüzde
35 azalarak 29 milyar dolara geriledi.
Çinliler en büyük teknoloji yatırımları için yaklaşık 6 milyar
dolarla Ingram Micro, 4 milyar dolarla IBM, 3,5 milyar dolarla
Lexmark, 2 milyar dolarla OmniVision Technologies, 1,8 milyar
dolarla Tesla ve 1 milyar dolarla Uber gibi şirketleri seçti.
Bununla birlikte, Çinli yatırımcılar özellikle yapay zeka alanında
faaliyet gösteren teknoloji start-uplarına da milyonlarca dolar
aktardı. Bazı göstergelere göre, ülkede son yıllarda kurulan her 10
start-up şirketinden 7’si Çin’den yatırım desteği aldı.
- Son yıllarda engellenen yatırımlar
Çin'den gelen yatırımların 2016'da zirve yaptıktan sonra 2017'de
düşmesinde Washington'daki yeni yönetimin tavrı kuşkusuz
belirleyici rol oynadı.
ABD Başkanı Donald Trump, geçen yılın eylül ayında, Çin hükümeti
destekli Canyon Bridge Capital Partners LLC’nin Amerikalı çip ve
yarı iletken üreticisi Lattice Semiconductor’u almasına onay
vermedi.
"Yarı iletken tedarik zincirinin ABD'nin ulusal güvenliği için
önemli olduğu" gerekçesiyle engellenen 1,3 milyar dolarlık satın
alma, Trump yönetiminin Pekin yönetimine ilk mesajı olmuştu.
Bununla birlikte, Trump'ın selefi Barack Obama da Çinli Fujian
Grand Chip adlı şirketin Alman çip üreticisi Aixtron'u satın
almasını önlemişti. Obama'nın satın almayı önleyen başkanlık
kararnamesinde, Çinli şirketin ABD'nin ulusal güvenliğini tehdit
eden eylemlerde bulunabileceğine dair güvenilir kanıtlar olduğu
ileri sürülmüştü.
Ayrıca, Çinli Ant Financial ve China Oceanwide Holdings Group’un
Amerikalı finans şirketleri MoneyGram ve Genworth Financial’ı satın
almasına izin verilmedi. Yine Çinli petrol şirketi CNOOC de “milli
güvenlik” gerekçesiyle Unocal isimli Amerikan enerji firmasını
bünyesine katamadı.
- “ABD kaygılarında haklı”
Brookings Enstitüsü Çin Merkezi Kıdemli Uzmanı David Dollar, AA
muhabirine yaptığı açıklamada, ABD’nin Çin piyasasına erişim
konusundaki kaygılarını haklı bulduğunu söyledi.
Dollar, “Amerikalı şirketlerin, Çin’in imalat ve hizmet
sektörlerinde faaliyet gösteren şirketleri satın alması ya da yüzde
yüz Amerikan iştirakli şirket kurması mümkün değil. Çin’in yüksek
yatırım kısıtlamaları, ABD yönetiminin Çin’den gelen yatırımlara
karşı kısıtlamalar getirmeyi değerlendirmesini meşru kılıyor.”
ifadelerini kullandı.
Söz konusu yatırım kısıtlamalarının teknoloji odaklı sektörlerle
sınırlanması halinde ABD ekonomisinin fazla zarar görmeyeceğini
belirten Dollar, buna karşın yabancı yatırımların iştahını genel
olarak kaçıracak adımlardan kaçınılmasının büyük önem taşıdığını
vurguladı.
Dollar, ayrıca Çin’in halihazırda yüksek yatırım bariyerleri
bulunmasından ötürü misilleme alanının dar olduğuna işaret ederek,
“Çin yönetiminin cevabı, ülke ekonomisini liberalleştirmeye yönelik
girişimleri yavaşlatmak olabilir.” dedi.
- Amerikalı şirketler ve Çinli rakipleri
ABD'li ve Çinli teknoloji şirketlerinin piyasa değerlerinin
karşılaştırılması da iki ülke arasındaki ezeli rekabetin ne kadar
kızıştığını gözler önüne seriyor.
İşte o rekabetten bazı veriler:
Baidu,Google'a karşı; Dünyanın en büyük arama motoru devi Google'un
piyasa değeri 359 milyar dolar iken Çinli rakibinin değeri ise 71
milyar dolar.
Tencent, Facebook'a karşı; Sosyal paylaşım sitesi Facebook en büyük
rakibi olarak Twitter'ı düşünürken Çinli sosyal medya devi
Tencent'in nefesini ensesinde hissediyor. Facebook'un piyasa değeri
226 milyar dolar, Tencent'in ise 185 milyar dolar.
Alibaba, Amazon'a karşı; Dünyadaki en büyük halka arzı
gerçekleştiren e-ticaret devi Çinli Alibaba 219 milyar dolarlık
piyasa değeriyle; en büyük rakibi Amazon'ı geçti. ABD'li Amazon'un
piyasa değeri 198 milyar dolar.
Yorumlar