12 Mart Eleq ipucu sorusu: Osmanlı'da pasaport uygulaması hangi padişah döneminde başladı?

Eleq 12 Mart 2019 Salı ipucu sorusu ve cevabı belli oldu.

Eleq tarafından yapılan açıklamada, "Osmanlı Devleti’nde pasaport uygulaması ilk hangi padişah döneminde başlamıştır?" denildi. 

Eleq ipucu sorusunun cevabı, "2. Mahmud" olacak.

Osmanlı İmparatorluğu'nda ilk pasaport verilişinin hikayesi  şöyledir: 

Eskiden Osmanlı ülkesine gelenlere Osmanlı hükümeti sınırda pasaport yerine geçen bir “mürur tezkeresi” verirdi. On dokuzuncu yüzyılda bu sistem değişti. Pasaportu, yolcunun kendi devleti verir oldu. 1838 tarihinde yurtdışına çıkacak olan Osmanlı vatandaşlarına Dış İşleri Bakanlığı tarafından Avrupa’daki kurallara uygun pasaport verilmeye başlandı.

Osmanlı ülkesine girecek yabancılar da Avrupa şehirlerindeki Osmanlı konsolosluklarından vize alacaktı. Hatta o yüzyılda Osmanlı vatandaşı olmak pek itibarlıydı.  Osmanlı devrinde öyle yenilikçi bir padişah vardı ki; Mustafa Kemal bile yenilikleri yaparken  bu padişahı örnek almıştı.

Posta teşkilatından, gümrük uygulamalarına, sarıktan fese, etekten cekete daha bir sürü yenilikleri getiren padişah aynı zamanda ilk pasaport uygulamasını da başlatan kişidir. Devlete zarar vermeye başlayan Yeniçeri Ocağı’nı kaldırması ile ünlü olan bu padişah II. Mahmut’tur. Osmanlı İmparatorluğu döneminde yurt dışı geziler için düzenlemeler II. Mahmut döneminde yapılmıştır.

Çünkü o döneme kadar yurt dışına çıkan Osmanlı Halkı, gidecekleri   ülkelerin sefirliklerinden (konsolosluklarından) o ülkeye ait pasaport alırlardı. Hatta Türk Elçileri bile   bu uygulamaya tabi idiler. Bu uygulama Osmanlı Devleti için çok küçültücü bir durum oluşturmakta idi.

II. Mahmut bir düzenleme yaparak; Osmanlı tebaa (İslam olan halk), reayaya (Hıristiyan olan halk) ve sefir gidecekler için de Dışişleri Bakanlığı pasaport verilmesi zorunluluğunu getirdi. Bu uygulamadan sonra yurtdışı seyahat yapacak Osmanlı vatandaşları artık pasaport ile yurt dışına çıkmaya başladılar.