Dünyanın en büyük felaketi olan 'İspanyol gribi' 50 milyon can almıştı

İspanyol gribi veya İspanyol nezlesi, 1918-1920 yılları arasında görülmüş ve yaklaşık 50 ile 100 milyon insanın hayatına mal olmuştu. Birinci Dünya Savaşı'nın sonları doğru ortaya çıkan ve ilk kez Amerika'da görülen İspanyol gribi, ulaşımın günümüze göre çok kısıtlı olmasına rağmen 2 yıl içinde dünyanın bir çok noktasına yayılmış ve 50 ile 100 milyon insanın yaşamına mal olmuştu. O dönem nüfusunun yüzde 15 olan bu rakam birinci dünya savaşında ölen insan sayısının neredeyse üç katıdır. İspanyol gribi dünyanın en büyük felaketlerinden biri olarak öne çıkıyor. Virüsün dünya nüfusunun neredeyse üçte birine bulaştığı tahmin ediliyor. Günümüzde dünyayı saran en büyük salgın tehditlerinden biri olan koronavirüsünün aksine İspanyol gribi genellikle genç ve sağlık insanların hayatını kaybetmesine neden oluyordu. Sadece bu salgın nedeniyle Güney Afrika'da 500 binden fazla çocuğun kimsesiz kaldığı belirtiliyor. Çalışarak eve ekmek getiren sağlıklı bireylerin kaybedildiği salgın sırasında bir çok aile kimsesiz kalırken gripten en çok etkilenenlerden biri ise hamile kadınlardı. Bilim insanları hala genç ve hamile insanların hayatını kaybetmesine neden virüsün gizemini çözebilmiş değil. İnsanın bağışıklık sistemi en etkili savunmasını ilk karşılaştığı grip virüsüne karşı oluşturur. Ancak gribe yol açan virüsler sürekli yapısal değişim geçirir. Virüsün yüzeyinde kısaca H ve N olarak bilinen iki ana antijen vardır. Antijen, vücuda girdiğinde bağışıklık sistemi tarafından antikor üretimine yol açan yabancı moleküllerdir. 1918'de genç yetişkinlerin ilk karşılaştığı virüs türü olan H3N8 daha sonra büyük salgına yol açan türden H1N1'den daha farklıydı ve onların bağışıklık sistemi esas olarak ilkine karşı hazırlık yaptı. Yaşlılar ise 1830'larda ortalıkta dolaşan H1 veya N1 antijeni ile tanışık olduğundan büyük salgından fazla etkilenmedi. NEDEN İSPANYOL GRİBİ ADI VERİLDİ? Aradan yüz yıl geçmesine rağmen salgının hala İspanyol gribi olarak anılması aslında gribin ilk İspanya'da görülmesi nedeniyle değildir. Savaş nedeniyle dünya ülkeleri kamuoyundan salgını gizlemeyi tercih ederken İspanya sansür uygulamayarak salgını vatandaşlarına ve dünyaya duyurdu. Bu sebeple grip İspanyol gribi olarak anılmaya başladı. Uzun yıllar yapılan araştırmalar salgından aslında en çok etkilenenlerin Asyalı ve Afrikalılar olduğunu ortaya koyarken Avrupa'da da oransal olarak en çok Daminarka ve Macaristan'da ölümler görüldü. Avrupa'da hayatını kaybedenlerin en çok yoksul kesimden olması gribin iyi beslenemeyen ve doktora gidemeyenleri daha çok etkilediğini ortaya koydu. İSPANYOL SALGINI BELİRTİLERİİspanyol gribinin ilk belirtileri solunum güçlüğü ile kendini gösteriyor sonrasında hastaların yüzü kızıl-kahve bir renk alıyordu. Hastaların yüzündeki bu renk daha sonra maviye dönüyor, öldüklerinde ise simsiyah oluyordu. İlginç olan kısım ise ölümün nedeni çoğu vaka açısından gribin kendisi değil, virüsün akciğerde açtığı yaralara yerleşen bakteriler sonucu oluşan zatürreydi.Hastaların şikâyetleri ise diş ve saç dökülmesi ile başlıyor, baş dönmesi, uykusuzluk, görme ve işitme kaybından şikâyet ediyorlardı. Hayatta kalanlar ise virüs enfeksiyonu sonrasında depresyon geçiriyordu. OSMANLI'DA İSPANYOL GRİBİAvrupa üzerinden Osmanlı Devleti'ne gelen İspanyol gribi Anadolu'ya yayılmış o dönem sadece İstanbul'da 6 bin 403 kişi hayatını kaybetmişti. İSPANYOL GRİBİNİN ETKİLERİBazı ojenik yani insan ırkının arıtımını savunan kesimler tarafından gribin daha çok alt ve geri kalmış ırkları etkilediği iddiaları ortaya atılsada gribin hem zenginleri, hem beyazları, hem Asyalıları hemde Afrikalıları etkilediği görüldü. İspanyol gribi günümüz sağlık sistemini derinden etkiledi. Bir çok ülkede kamuda değişimler yaşanırken özellikle sağlık alanında en büyük devrimlerden biri yaşanmış ve ücretsiz tedavi hizmeti herkes için benimsendi.