TURKOVAC kimin, kim buldu, sahibi kimdir, yerli aşı kimin?

TURKOVAC kimin, kim buldu, sahibi kimdir, yerli aşı kimin? İlk yerli aşıyı kim üretecek ya da Türkiye'de üretilen ilk yerli aşı hangi kuruluş veya şirket tarafından üretildi? Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ilk yerli aşının adının Turkovac olduğuun açıkladı. Peki, TURKOVAC kimin, kim buldu, sahibi kimdir, yerli aşı kimin?

Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB) ile Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu'nun (TÜBİTAK) desteğiyle 17 yerli aşı çalışması yürütülüyor.

 

Hafta başında Bilim Kurulu toplantısının ardından açıklamalarda bulunan Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, yerli aşı çalışmaları arasında en ileride olan ve TÜSEB desteğiyle Kayseri Erciyes Üniversitesi'nde geliştirilen aşıda Faz-2 aşamasının bittiğini duyurdu.

Faz-3 aşamasına ise 2-3 hafta içerisinde geçileceğini belirten Koca, Eylül ayında bu aşamanın tamamlanacağını ve başarılı olması durumunda seri üretime geçileceğini belirtti.
Koca, "Yakın zamanda yerli aşı üretimiyle toplum bağışıklığını gerçekleştireceğiz" dedi.

BBC Türkçe'ye konuşan Kayseri Erciyes Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mustafa Çalışkan, Nisan sonu itibarıyla yerli aşının etkinlik sonuçlarına dair raporun Sağlık Bakanlığı'na iletileceğini söylüyor.

Aşının güvenliğinin ölçüldüğü Faz-1 çalışmaları ve etkinliğinin ölçüldüğü Faz-2 çalışmalarının tamamlandığını belirten Prof. Dr. Çalışkan, henüz erken olsa da ilk sonuçlar için "ümit verici" diyor:

"Aşılanan gönüllülerden birer hafta arayla alınan kan testlerine bakarak, aşının virüse karşı antikor oluşumu ve diğer parametrelerde ne kadar etkili olduğuna bakılıyor. Araştırmacılarımız şu an, aşının etkinliğiyle ilgili kısmen fikir sahibi. Ve sadece şunu söyleyebilirim, ilk veriler çok iyi ve ümitliyiz."

İkinci doz aşılamadan sonra antikor ve diğer parametrelerdeki etkinliğin daha iyi ortaya çıktığını ifade eden Prof. Dr. Çalışkan, 2-3 hafta sonra tüm kan örneklerinin değerlendirmesinin biteceğini ve kesin sonuçların da Nisan sonuna doğru raporlanacağını söylüyor.

Ancak Prof. Dr. Çalışkan'a göre, yerli aşı için Faz-3 aşamasının tamamlanası beklemeden de acil kullanım onayı alınması mümkün:

"Çin aşısına henüz Faz-3 çalışmaları devam ederken acil kullanım onayı verilmişti. Ülkeler Çin aşısının güvenlik ve etkinliğini bir süre takip etti ve henüz Faz-3 çalışmaları devam ederken acil kullanım onayı ile uygulamaya başladı. Türkiye de Çin aşısını aynı şekilde devreye soktu. Aynı şey yerli aşımızda da olabilir, neden olmasın? Ama buna Sağlık Bakanlığı karar verecek."

Ancak Sağlık Bakanı Fahrettin Koca ve TÜSEB Başkanı Prof. Dr. Erhan Akdoğan'ın yerli aşılarla ilgili şu ana dek yaptığı açıklamalar dikkate alındığında, her iki yetkilinin de yerli aşıda seri üretime geçilmesi için Faz-3 çalışmalarının tamamlanmasına işaret ettiği görülüyor.

Bakan Koca, yerli aşının en erken üretime geçebileceği tarihin Eylül ayı olacağını ifade ediyor.

23 Mart'ta Anadolu Ajansı'na (AA) konuşan TÜSEB Başkanı Prof. Dr. Erhan Akdoğan yerli aşılar için, "Faz-3 aşaması tamamlandıktan, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu'ndan gerekli onaylar alındıktan sonra üretim gerçekleştirilecek ve yaygın aşılamaya geçilecek. Üretim de Türkiye'de gerçekleştirilecek" demişti.

Bu durumda yerli aşının bu ay sonu itibarıyla Faz-2 etkinlik sonuçlarının bekleneni karşılaması durumunda bile önünde en az 4 ay sürecek bir Faz-3 aşaması bulunuyor.

Prof. Çalışkan, yerli aşının Faz-3 aşamasının hem TÜSEB hem de Sağlık Bakanlığı koordinasyonunda, Türkiye'nin farklı bölgelerindeki yaklaşık 30 farklı merkezde yürütülecek kapsamlı bir çalışma olacağını ifade ediyor.

TÜSEB Başkanı Prof. Akdoğan AA röportajında, destek verdikleri Covid-19 aşı projelerinin araştırma ekiplerinin birbirleriyle bilgi paylaşımı içerisinde olduğunu söylemişti:

"Bu süreçte elde edilen kazanımların ve tecrübelerin paylaşılması, bilim insanlarının birbiriyle etkileşime girmesi, problemlerin ele alınması, cihaz ve sarf malzemelerinin paylaşılması gibi iş birlikleri olması amacıyla araştırmacılarımızı bir araya getirdik.

"Çalışmalar belirli aşamalarla gidiyor ve bu aşamalar da belirli aralıklarda araştırmacılarımız tarafından raporlanıyor, ardından da Aşı Bilim Kurulu tarafından değerlendirilerek yönlendirme ve destekleme sürecinin devam etmesi için çalışma yapılıyor."

Özetlersek; 

Türkiye'de yerli aşıyı ilk üreten yani TURKOVAC'ı üreten isim Kayseri'de bulunan Erciyes Üniversitesi ve Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB) oldu.

---