Türk ekonomisinde 18 yılda bir ilk başarıldı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Şahap Kavcıoğlu, bu yılın üçüncü enflasyon raporunun tanıtımı amacıyla bilgilendirme toplantısı düzenledi. Kavcıoğlu "Türkiye ekonomisi 2004 yılından bu yana ilk defa ve üst üste cari fazla vermiştir. Küresel emtia fiyatları normalleşme eğilimine girdiğinde, ekonomimiz cari fazla verme kapasitesine ulaşmış olacaktır, bu durum Türkiye ekonomisi için yöne bir dönemin başlangıcına, kısa vadeli finansman ihtiyacının asgariye indiği ihracata dayalı büyümeye işaret etmektedir" dedi. Kavcıoğlu ayrıca "Enflasyonun 2022 yıl sonunda yüzde 60,4 olarak gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz" ifadelerini kullandı.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğu genel ekonomiyi değerlendirdiği 2022 yılının üçüncü enflasyon raporunun tanıtımında cari fazlaya değindi. Kavcıoğlu, Türkiye'nin 2004'ten bu yana ilk defa üst üste cari fazla verdiğini söyledi. Enflasyon tahminlerini de güncelleyen Merkez Bankası enflasyonun 2022 yıl sonunda yüzde 60,4 olarak gerçekleşeceğini tahmin etti.

TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu'nun açıklamaları şöyle:

Yılın ikinci çeyreğinde gerçekleşen jeopolitik riskler ile pandemiden kaynaklanan aksamalar küresel iktisadi faaliyeti olumsuz etkilemektedir. (Küresel Piyasalar) Enflasyondaki yükselişin beklenenden uzun sürebileceği düşüncesiyle alınan para politikası kararları finansal piyasalarda belirsizliğe ve ekonomide yavaşlama olasılığını güçlendirmektedir. Enerji fiyatlarındaki yüksek seviyeler ve oynaklık fiyatlar üzerinde baskı oluşturmaya devam etmektedir. Emtia fiyatları bir miktar geriledi, tedarik süreleri kısalmaya başladı. Göstergeler, küresel enflasyondaki yüksek seviyelerin kalıcılığı konusundaki endişeleri güçlendirmektedir.

"ÜST ÜSTE CARİ FAZLA VERDİK"

Türkiye ekonomisi üretim, ihracat ve istihdamı artırmayı merkeze alan bir yapısal dönüşüm sürecindedir. Cari dengemizdeki iyileşme eğilimi devam etmektedir. Türkiye ekonomisi 2004 yılından bu yana ilk defa ve üst üste cari fazla vermiştir. Küresel emtia fiyatları normalleşme eğilimine girdiğinde, ekonomimiz cari fazla verme kapasitesine ulaşmış olacaktır, bu durum Türkiye ekonomisi için yöne bir dönemin başlangıcına, kısa vadeli finansman ihtiyacının asgariye indiği ihracata dayalı büyümeye işaret etmektedir. Yatırım harcamaları sağlıklı ve sürdürülebilir olarak sağlıklı bir çerçevede devam etmektedir.

Özellikle sanayi üretimi öncüsü olan makine teçizat yatırımları istikrarlı büyümeye işaret etmektedir. (Makine-Teçhizat) 2022 yılının ilk çeyreği itibarıyla milli gelir içindeki payı %18 ile tarihsel olarak en yüksek seviyesine ulaşmıştır. İkinci çeyrekte iç talep yataya yakın seyrederken, sanayi üretimi dış talebin de etkisiyle gücünü korumuştur. Sanayi üretiminde gözlenen artış imalat sanayinin geneline yayıldı. Güçlü ekonomik büyüme kapasite kullanım oranlarına da yansımaktadır.

Göstergeler ilave kapasite işaret etmekte ve yatırım talebini desteklemektedir. Göstergeler ilave kapasite işaret etmekte ve yatırım talebini desteklemektedir. Eğilimin yatırım malı üreten ve ihracatçı sektörler başta olmak üzere güçlendiğini gözlüyoruz. Toplam istihdam edilen kişi sayısı tarihsel yüksek seviyelere ulaşmıştır.

"İSTİHDAM YÜKSEK SEYREDİYOR"

İstihdam açığı halen yüksek seviyelerde seyrediyor. İstihdamdaki artış emsal ülkelere oranla oldukça yüksek seviyededir. İhracat artışında salgın sonrası küresel ticaretin yeniden şekillenmesinde Türkiye'nin sahip olduğu avantajlar, ihracatçılarımızın değişen koşullara uyum sağlama kapasitesi, finansal sistemimizin ülke ekonomisi için ihracatçımıza sağladığı uygun koşullar etkili oldu. İhracatımızın ürün ve pazar çeşitliliği son dönemde hızlanmak suretiyle istikrarlı bir şekilde artmaktadır. 2015-2022 arasında ihracatımızdaki artışın yaklaşık %29'u yeni para girişleri ile gerçekleşmiştir.

Turizm sektörünün ilk 5 aydaki performansı memnuniyet vericidir. Finansal istikrar açısından ticari kredilerdeki gelişimin uyumunu yakından takip etmekteyiz. Seyahat gelirlerinde ulaşılan seviye 2019 yılını geçmiştir.

Yatırımları ve üretim kapasitesini artıracak hedefli kredi kullanımı hedefli büyümeye ve cari işlemler dengesine olumlu katkı verecektir. 6 ay öncesine göre kredi artış miktarı 3,9 katına, 2021 tamamının ise 2,5 katına çıkmıştır. İkinci çeyrekte küresel emtia fiyatlarındaki güçlü artışlar, tedarik zincirindeki aksaklıkların neden olduğu arz kısıtları ve döviz kurları tüketici kurları üzerinde baskı oluşturmaya devam etmiş, enflasyondaki artışın temel belirleyici olmuştur. 

ENFLASYON RAKAMLARI

Enflasyon Nisan raporunda öngördüğümüz patikanın üzerinde kalmıştır. Çekirdek enflasyon göstergeleri ise daha olumlu bir görünüm sergilemektedir. Yılın ikinci çeyreğinde ithalat birim değer endeksi özellikle enerji fiyatlarındaki artışa bağlı yükseldi, enflasyonu yukarı çeken ana etkenlerden biri olmuştur. Küresel enerji piyasalarında Rusya ve Ukrayna arasındaki çatışma nedeniyle daha belirgin hale gelen arz ve talep dengesizliklerinin ikinci çeyrekte sürmesi enerji fiyatlarına yansımıştır. Enflasyonda talep koşullarının etkisi sınırlı. İmalat sanayi firmalarının siparişlerine yönelik anket verileri, kartla harcamalar göstergeleri ivme kaybına işaret etmektedir. 

Talep koşullarının enflasyona katkısı daha da gerileyecek. 2. çeyrekte çıktığı açığı göstergelerinde yavaşlama gözlendi, 2. yarıda düşüş hızlanacak. Almakta olduğumuz kararlarla en kısa zamanda enflasyonda kalıcı düşüşü hedeflemekteyiz. Gıda ve enerji dışı alanlardaki enflasyonun temel belirleyicileri dışsal faktörler ve döviz kuru. Politika bileşenlerini etkin bir şekilde kullanmaktayız. Liralaşma perspektifi ile araçlarımızı etkin olarak kullandık ve kullanmaya devam edeceğiz. Son dönemde makroihtiyati politikalarımızı güçlendirdik. Likidite, teminat ve zorunlu karşılık araçlarını etkin olarak kullanıyoruz. Parasal aktarımın etkinliği açısından etkinliği hissedilir adım attık.

Teminat düzenlemeleri kapsamında ilk olarak Mayıs ayında para takası ve bankalararası para işlemleri için DİBS sepetinin kapsamını değiştirdik. Ekonominin potansiyeli ile uyumlu bir parasal büyümeyi gözeterek, tüm faizlerin politika faizine yakınsaması için gereken adımları atmaya devam edeceğiz. 

İthalat, gıda fiyatları, küresel büyüme, maliye politikası gibi varsayımlarımızı gözden geçirdik ve güncelledik. Mevcut rapor döneminin başında oluşan yukarı yönlü tahmin sapması son dönemdeki olumlu gelişmelerle telafi edilmiştir. Ham petrol ve emtia fiyatlarının genel seviyesine ilişkin varsayımlarımızı 2022 büyük oranda koruduk.

ENFLASYON TAHMİNİ

Küresel enflasyondaki artışa bağlı olarak önümüzdeki dönemde finansal koşulların bir önceki rapor döneminde öngörülenden daha sıkı olacağını varsaydık. Enflasyonun 2022 yıl sonunda %60,4 olarak gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz (Önceki %42,8).  Enflasyonun 2023 yıl sonunda %19,2 olarak gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz (Önceki %12,9). Enflasyonun 2024 yıl sonunda %8,8 olarak gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz (Önceki %8,3). 2022 yıl sonu gıda enflasyonu tahmini %71,3 oldu(Önceki %49). 

Uygulanan politikalarla kredi gelişiminde normalleşme başladı. Parasal aktarımın etkinliğinin artması amacıyla, tahvil, kredi ve mevduat fazlerinin politika faizine yakınsaması gözetilmektedir. Alınan tedbirler ve koşulların normalleşmesiyle, ülkemiz, mali dengesine ek olarak, cari dengesini de sürdürülebilir hale getirmiş olacaktır. Bu süreçte liralaşma ekseninde güçlü bir finansal mimari kurularak enflasyonun tahminlerimizle uyumlu seviyelere düşmesi sağlanacaktır. Liralaşma ekseninde güçlü bir finansal mimari kurulacak.

SORU CEVAP KISMI

Cari dengemizi artıracak çalışmalar ve bu süreci destekleyecek kararlar alınmaya devam edilmektedir. Küresel fiyat artışları normale döndüğünde Türkiye ekonomisinin cari fazla verdiğini göreceğiz. 

(Enflasyon) Atalete dönüşmemesi için tüm tedbirler alınıyor. Atalete dönüşmemesi için çok yoğun ve sert tedbirlerle bu süreci kısa sürede terse çevirmek için kararlar almaya devam ediyoruz. Dünyada ülkelerin yapısı itibarıyla tedbirlere karşılık resesyon süreci konuşuluyor, IMF tüm ülkelerde büyümeyi aşağı yönde güncelledi, Türkiye yukarı doğru güncellenen tek ülke konumunda. Dünyaya entegre olmuş, serbest pazar ekonomisine sahip ülke olarak dünyadaki gelişmelerden etkilenmemiz mümkün değil. Ama bizim avantajlarımızın Türkiye iş adamlarının esnek yapısı, entegre olabilmesi ile, ihracatımızın potansiyel olarak daha da artmaya doğru kayıyor.

Dünyada resesyonun konuşulmadığı tek ülke Türkiye. Tüm dünya resesyondan etkilenecektir, ancak buna en az tepki verecek ülke Türkiye'dir. Dünyadaki gelişmeler bizi etkiliyor, son 10 günü çıkardığımızda son bir ayda en az değer kaybeden para birimi Türk lirası.

Rusya tarafında TL-Ruble ticaretinin yaygınlaştırılması konusunda görüşmelerimiz devam ediyor, sadece Rusya değil diğer ülkelerle de swap anlaşmaları için görüşmeler devam ediyor. Rusya ile yerel paralarla ticaret için önemli mesafe kat ettik. Kurun şu anda enflasyona etkisi geçmiş döneme göre daha az. Turizm çok iyi, yıl sonu enflasyon hedefimizi verdik, onun altında bir noktada bekliyoruz, geçmiş dönemdeki noktalarla hareket ettiğimizde bunun çok altında kapatma ihtimalimiz var, tahminimizde daha ihtiyatlı davrandık.

Geçen yıl ROM'u kaldırdık, liralaşmayı öncelendirdik, etkin şekilde kullanım aracı hale getireceğiz, Merkez Bankası kendi yönettiği, aldığı kararlarda ağırlıklı liralaşmayı önceleyerek alıyor. (Liralaşma) Şu an için iyi gittiğini düşünüyoruz, süreç içinde daha etkin kılmak için bazı tedbirler alabiliriz.

ENFLASYONDAKİ ATALET

(Enflasyon) Ataletin, yapışkanlığın önüne geçmeye çalışıyoruz, aldığımız ve alacağımız kararlarla yıl sonundan sonra enflasyonun aşağı doğru geleceğini bekliyoruz. Benden önce de benden sonra da swap anlaşmaları görüşmeleri devam ediyor, anlaşmayı sadece rezerve etki eden bir unsur değil, aynı zamanda ticarette aktif olarak kullanılmasını öncelikliyoruz. (Swap anlaşması) Görüştüğümüz ülkeler var, çalışmalarımızı belirli noktaya getirdiğimiz ülkeler var, bittiğinde hepsini açıklarız, kiminle önce bitirirsek onu açıklarız.

Dünyada ne yanlış gidiyorsa bizde de o yanlış gidiyor, dünyada bütün ülkelerde enflasyon hızlı yükseliyor, daha farklı sorun nedeniyle sıkıntımızın farkındayız, daha yoğun ve sıkı bir şekilde bu konuda mücadele veriyoruz. Enflasyonu aşağı getirme noktasında hükümet ve merkez bankası olarak yoğun mücadele halindeyiz. Enflasyonun olumsuz etkisinin vatandaşa çok yansımaması için yoğun bir çalışma içerisindeyiz, dünya 25 yılın en yüksek enflasyon rakamlarını yaşıyor, Türkiye resesyonun konuşulmadığı tek ülke.

FAİZ ORANLARI

Faizler politika faizi etrafında oluşuyor. Reel sektörün kullandığı faizlerin önemli bir kısmı politika faizi civarında. Faizlerle ilgili banka bazında, ürün bazında aldığınızda farklı rakamlar alabilirsiniz, politikamız tüm faizlerin politika faizi civarında oluşmasıdır. Rezervlerimiz geçen yıl da aynı seviyedeydi, bu yıl da aynı seviyelerde, enerji maliyeti arttı, tüm ödemelerini rahatlıkla ödüyor, ödeyecek, bunlar için yeterli rezervlerimiz, gücümüz var, çok iyi durumda, rezerv erimesi değil rezerv değiştirmesi var.

RUSYA İLE TİCARET

(Rusya ile yerel parayla ticaret görüşmeleri) Daha önceki görüşmelerimiz nihayetlenmesi noktasında sürecimiz vardı, süreç işliyor, merkez bankaları olarak çalışmalarımızı bitirdik, karşılıklı görüşmelerle inşallah olumlu anlamda sonuçlandıracağız. Ticaretimizde o kadar fark yaşanmıyor, ticaret kendi dengesini buluyor, enerji ödemelerimiz, ticaret, turizm var, görüşmeler önemli bir noktaya geldi. Sadece Rusya ile değil, swap anlaşması yaptığımız tüm ülkelerle yerel para ile ticaret görüşmelerini sürüyor.

DİJİTAL PARA GELİŞMESİ

Dijital para ile ilgili güzel haberleri en kısa sürede vereceğiz, geri adım yok, çalışmalarımız başarılı ve yoğun bir şekilde devam ediyor, sona doğru geliyoruz, bu yıl içinde, yıl sonuna doğru, tam tarihi daha sonra vereceğiz. Önümüzdeki dönemde rezervlerdeki artışı göreceğiz, YUVAM'da hedeflediğimiz yıl sonu rakamına doğru yaklaşıyoruz. Bankacılık sektörümüz dünyadaki en iyi bankacılık sektörü başında geliyor, bu kadar sağlam ve güçlü bir bankacılık sektörünün böyle bir CDS'i hak ettiğini düşünmüyorum.

Birçok ülkenin yaşadığı ekonomik ve siyasi, finansal sektöründeki sıkıntılar ile kıyaslanmayacak kadar iyi olan Türkiye, haksız bir CDS ile karşı karşıya, tedbirler alıyoruz, görüşmeler yapıyoruz, Türkiye'yi anlatmaya çalışıyoruz, ekonomik olduğu kadar siyasi olduğunu da düşünüyorum. (CDS) Öneminin farkındayız, daha da düşürülmesi konusunda alacağımız tedbirleri sektör ile birlikte almaya çalışıyoruz.

Merkez Bankası ve para politikasının en önemli araçlarından biri politika faizi, faizi sabit bırakmak veya düşürmenin, araçlardan biri olarak kullanılmaması olduğunu söylemek, sadece Türkiye'de bu böyle yorumlanıyor, dünyada böyle bir yaklaşım yok, öyle olsaydı Fed kaç yıl boyunca faizi sabit bıraktı. Evet birçok ülke faiz artırıyor, kim doğru yapıyor, kim yanlış yapıyor, zaman gösterir, kendi ülkemizin şartları içerisinde uyguladığımız politikalar çerçevesinde her ay PPK olarak toplanıp karar veriyoruz.