Sokullu Mehmet Paşa kimdir?

Sokullu Mehmet Paşa namı diğer Kapatan-ı Derya, isminden de anlaşıldığı gibi Bosna'nın Sokol şehrinde 1506 yılında dünyaya gelmiştir. Boşnak devşirmesi olan Sokullu Mehmet Paşa Osmanlı Devleti'nde büyük bir devlet adamı olarak sadrazamlığa kadar yükselmiş ve üç dönem sadrazamlık yapmıştır.Kanuni Sultan Süleyman, II. Selim ve III. Murat dönemlerinde devlet yönetiminde en üst görevde bulunarak sadrazamlık yapmıştır. Hatta bu devir Sokullu Mehmet Paşa dönemi olarak adlandırılmıştır. Büyük Osmanlı sadrazamlarından biri olarak bilinen Sokullu Mehmet Paşa aslen Sırp-Ortadoks bir aileden gelmektedir. Devşirme sistemi ile önce yeniçeri ocağına alınmış, vezir-i azamlığa kadar yükselmiştir. 15 yıl kadar süren bir üç hükümdar döneminde sadrazamlık yapmıştır. Sokullu Mehmet Paşa'nın Asıl adı Bayo Sokoloviç'tir. 

Büyük Osmanlı Sadrazamı Sokullu Mehmet Paşa 12 Ekim 1579’da divan çıkışı deli olduğu söylenen Bosnalı bir derviş tarafından öldürüldü.

Sokollu Mehmed Paşa’nınOsmanlı tarihindeki yeri nedir?

Sokollu son derece ileri görüşlü bir veziriazam idi. DonVolga ve Süveyş kanalları teşebbüsleri, onun bu yönünü en iyi gösteren örneklerdir. 1578’de İran’a sefer açılmak istendiğinde, karşı çıkıp bazı başarılar elde edilse de kalıcı sonuç alınamayacağını belirtmesi Sokollu’nun ileri görüşlülüğünü gösterir.

Nitekim Safeviler’le aralıklarla yaklaşık 50 yıl savaşılmasına rağmen bir sonuç alına mamıştır. Sokollu, Kıbrıs seferine itiraz ederken de, bir Haçlı tehlikesiyle karşı karşıya kalınacağını söylemişti. İnebahtı Savaşı sadrazamı haklı çıkarmıştır. Lehistan’a karşı izlediği siyasetin önemi İkinci Viyana bozgunundaki Leh faktörü dikkate alındığında daha iyi anlaşılır.

Sumatra’da Portekiz tehlikesi altında bulunan Müslüman Açe hükümdarlığı Osmanlılar’dan yardım isteyince, İskenderiye Kaptanı Kurtoğlu Hızır Reisi bir filoyla oraya göndertmişti. Onun döneminde Afrika’daki İspanyol ve Portekiz tehdidi sona erdirilmiş, Tunus Osmanlı topraklarına katılırken, Fas himaye altına alınmıştır. Son derece hayırsever birisi olan Sokollu Mehmed Paşa, imparatorluğun birçok yerinde hayır eserleri yaptırmıştı.

Kadırga’daki külliyesi, Azapkapı, Lüleburgaz, Beçkerek (Erdel’de) camileri, Saraybosna’daki kervansarayı, Vişegrad ve Beçkerek’teki köprüleri belli başlılarıdır. Sokollu, imparatorluğun menfaatleri neredeyse ona göre davranmış, gerektiğinde barışı gerektiğinde savaşı öne çıkarmıştır. Üç padişah döneminde yaklaşık 14 yıl büyük bir kudretle veziriazamlık yapması ve bu dönemde izlediği siyaset sayesinde Osmanlı İmparatorluğu’nun gücünün parlaklığından dolayı, bazı tarihçiler “Yükseliş Devri”ni Sokollu’nun ölüm tarihi olan 1579 ile bitirirler.