Suriye için 2021 yılı da savaş ve göz yaşı oldu

Suriye'de Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) kararlarını hiçe sayan Beşşar Esed rejiminin göstermelik adaylarla düzenlediği sözde devlet başkanlığı seçimi, ülkede bu yıl en çok konuşulan şey oldu.

Esed rejimi, uluslararası toplum karşı çıkmasına rağmen kendi kontrolündeki bölgelerde, 26 Mayıs'ta tek taraflı sözde devlet başkanlığı seçimine gitti.

Rejim, halkın yarısından fazlasının katılmadığı göstermelik devlet başkanlığı seçimini Esed'in oyların yüzde 95,1'ni alarak kazandığını duyururken Esed, seçimdeki göstermelik rakiplerinden birini "devlet bakanı" atadı.

Türkiye, rejimin meşruiyet aradığı göstermelik seçime tepki gösteren ülkelerin başında gelirken 25 Mayıs'ta ABD, Fransa, Almanya, İtalya ve İngiltere de ortak yazılı açılamayla Esed'in sözde seçimine karşı çıktı.

ANAYASA GÖRÜŞMELERİ SÜRECİ, REJİMİN UZLAŞMAZ TAVRIYLA TEHLİKEYE GİRDİ

Suriye Anayasa Komitesi'nin Birleşmiş Milletler (BM) Cenevre Ofisi'nde ocak ve ekim aylarında düzenlenen 5. ve 6. tur görüşmeleri, rejim heyetinin uzlaşmaz tutumu nedeniyle başarısızlıkla sonuçlandı.

Ülkedeki kaosu sona erdirmeye yönelik siyasi çözüm arayışlarının en önemli halkası olan anayasa komitesinin bir sonraki turunun da tarihi belirlenemedi.

BM Suriye Özel Temsilcisi Geir O. Pedersen de heyetlerin BM'den ayrılmasının ardından düzenlediği basın toplantısında, "büyük hayal kırıklığı" yaşadığını belirtmiş ve ilk kez isim vererek rejim heyetini suçlamıştı.

- REJİM DEVALÜASYONLA SURİYE LİRASININ DEĞERİNİ YARI YARIYA DÜŞÜRDÜ

Esed rejiminin kontrol ettiği bölgelerde döviz kıtlığı nedeniyle 15 Nisan'da para biriminin değerini ABD doları karşısında yarı yarıya düşürmesi dikkati çekti.

Rejim temmuzda ekmek fiyatlarında yüzde yüz oranında zam yaparken ulaşım, Esed'in kontrolündeki bölgelerde yılın ilk yarısında da yakıt krizi nedeniyle durma noktasına geldi.

- MÜNBİÇ'TE HALK YPG/PKK'YA KARŞI AYAKLANDI

Bu yılın ilk yarısındaki önemli gelişimlerinden biri de Münbiç halkının terör örgütü YPG/PKK'ya karşı ayaklanmasıydı.

Nüfusunun yüzde 99'u Arap olan Münbiç'in ilçe merkezi ve çevre mahallelerdeki yüzlerce sivil, örgütün "zorunlu askerlik" adı altında zorla silahlı kadrosuna katma uygulamasına karşı çıkarak 31 Mayıs'ta gösteriler başlattı.

Münbiç'teki AA muhabirinin, ilçedeki protestolara katılan aşiretlerden aldığı bilgiye göre, gösterileri engellemeye çalışan terör örgütünün halka açtığı ateşte ilk iki günde en az 8 sivil hayatını kaybetti, 27 kişi yaralandı.

Terör örgütü YPG/PKK'nın, sözde zorunlu askerlik uygulamasının durdurulması ve alıkonulanların serbest bırakılması taleplerini kabul etmesinin ardından gösteriler 2 Haziran'da son buldu.

- REJİM, DERA'DA BİR MAHALLEYİ KUŞATARAK BOMBALADI

Esed rejimi ve destekçisi Rusya, 25 Haziran'da Dera el-Beled Mahallesi'nde yaşayan halktan ve oradaki muhaliflerden, ellerindeki hafif silahların tümünü teslim etmelerini ve evlerin aranmasına izin vermelerini istedi ancak bölge halkı buna karşı çıktı.

Bunun üzerine rejim güçleri Dera el-Beled'de yaşayan yaklaşık 40 bin sivile 25 Haziran'da abluka uygulamaya başladı.

Bölge halkıyla Rusya gözetiminde yapılan görüşmelerin sonuçsuz kalmasının ardından rejim güçleri, mahalleyi 29 Temmuz'dan itibaren aralıklarla havan topu ve tank atışlarıyla hedef almaya başladı.

Saldırılar sonucu mahallede yaşayan yaklaşık 50 bin sivilin yüzde 80'inin evlerini geride bırakarak başka mahallelere göç ederken bombardımanlarda bazı camiler de hedef alındı.

1 Eylül'de Rusya'nın ara buluculuğuyla varılan anlaşmayla, rejim güçleri mahalleye 8 Eylül'de girerek kent merkezindeki hakimiyetini güçlendirdi.

- ABD'NİN YPG/PKK'YA EĞİTİM DESTEĞİ KESİLMEDİ

Türkiye'nin uyarılarına rağmen ABD'nin Suriye'de terör örgütü YPG/PKK'ye desteği sürdü. ABD Özel Kuvvetleri, Fırat'ın doğusunda YPG/PKK'lı teröristlere bu yıl da silahlı eğitim vermeye devam etti.

Haseke ve Deyrizor illerinde yüzlerce YPG/PKK üyesine çeşitli silahların kullanımı hakkında eğitim veren ABD askerleri, en son 7 Aralık'ta da Deyrizor ilinin batısında terör örgütüyle ortak askeri tatbikat düzenledi.

- ABD VE RUSYA BU YIL DA SÖZLERİNDE DURMADI

Türkiye, 9 Ekim 2019'da başlattığı Barış Pınarı Harekatı sürerken ABD ve Rusya ile ayrı ayrı mutabakat yapmıştı. Türkiye sınırından itibaren 30 kilometre derinlikteki alandan YPG/PKK'nın çekileceğini vadeden ABD, henüz sözünü tutmadı.

Rusya da 23 Ekim 2019'den itibaren Rus askeri polisi ve rejim güçlerinin, Barış Pınarı Harekat bölgesinin dışında kalan Türkiye-Suriye sınırının Suriye tarafına, YPG/PKK'lı teröristlerin silahlarıyla Türkiye-Suriye sınırından itibaren 30 kilometrenin dışına çıkarılmasını temin etmek üzere gireceklerini taahhüt etmişti. Ruslar, terör örgütü YPG/PKK'lı teröristlerin silahlarıyla Münbiç ve Tel Rıfat'tan da çıkarılacağı vaadinde bulunmuştu.

Ancak terör örgütü YPG/PKK, söz konusu mutabakatlara rağmen belirlenen sınırlardan ve bölgelerden çekilmeyerek işgalini sürdürüyor.

- SURİYE'DE HAKİMİYET ALANLARINDA SON DURUM

Türkiye ile Rusya'nın 5 Mart 2020'de sağladığı yeni mutabakatın ardından İdlib'de ateşkes büyük ölçüde korunuyor. Söz konusu tarihten itibaren de ülkede hakimiyet alanlarında değişiklik kaydedilmedi.

Suriyeli Ej Jusur Araştırma Merkezi'nin harita ölçümlerine göre halihazırda Rusya ve İran destekli Esed rejimi güçleri ülkenin yaklaşık yüzde 63 civarında alanına hakim.

Ülke topraklarının yaklaşık yüzde 11'lik bölümü askeri muhalifler ve rejim karşıtı silahlı grupların elinde bulunuyor.

ABD destekli terör örgütü YPG/PKK, ülke topraklarının dörtte birini işgal ederken DEAŞ'lı teröristler ise Humus, Deyrizor ve Rakka'daki çöllerde dağınık ve sürekli yer değiştirerek varlık göstermeye çalışıyor.

- Kronoloji

Suriye sahasında 2021'de öne çıkan olaylar şöyle:

13 Ocak:

- İsrail'in Suriye'nin doğusuna saldırılarında rejim ordusu ve İran destekli gruplardan 60 kişi öldü.

15 Ocak:

- Avrupa Birliği (AB), Suriye'deki Beşşar Esed rejiminin 22 Kasım 2020'de dışişleri bakanı olarak atadığı Faysal Mikdad'ı yaptırım listesine aldı.

20 Ocak:

- YPG/PKK işgalindeki Münbiç’ten Bab'a sokulmaya çalışılan bir milyon uyuşturucu hap ele geçirildi.

25-29 Ocak:

- Birleşmiş Milletler (BM) Cenevre Ofisi'nde Suriye Anayasa Komitesi toplantılarının beşinci turu düzenlendi. Ancak görüşmeler rejim heyetinin anlaşmaz tavrı nedeniyle başarısızlıkla sonuçlandı.

9 Şubat:

- YPG/PKK, Suriye'de dayattığı eğitim müfredatını uygulamayan 7 öğretmeni alıkoydu. Hasekeli öğrenciler, öğretmenlerinin terör örgütü YPG/PKK tarafından alıkonulmasını protesto etti.

9 Şubat:

- Ülkenin kuzeyindeki Bab ilçesine bağlı Terhin bölgesine düzenlenen balistik füze saldırısında 2 sivil öldü, 6 sivil yaralandı. Muhalifler saldırıdan Esed rejimi ve Rusya'yı sorumlu tuttu.

11 Şubat:

- ABD öncülüğündeki DEAŞ karşıtı koalisyon güçlerinin, Suriye'nin doğusundaki Deyrizor ilinde Beşşar Esed rejimi saflarında yer alan İran destekli yabancı gruplara ait bir konvoya düzenlediği hava saldırısında 12 terörist öldü.

15 Şubat:

- Suriye'nin Münbiç ilçesini işgal eden terör örgütü YPG/PKK'nın, Bab ilçesine bağlı Um Adese ve Sükkeriyye köylerine düzenlediği havan topu saldırısında 1 sivil öldü, 1 sivil yaralandı.

16-17 Şubat- Rusya'nın Soçi kentinde Suriye konulu 15. Garantörler Toplantısı, Türkiye, Rusya ve İran ile Beşşar Esed rejimi ve askeri muhalefet heyetlerinin katılımıyla gerçekleşti. Anayasa Komitesi çalışmaları ve İdlib'deki ateşkes konusu ele alındı.

17 Şubat: İsrail ve Esed rejimi, Rusya'nın ara buluculuğunda esir takası yapıldı. İsrail tarafından alıkonulan 2 Suriyeli serbest bırakılırken, Esed rejiminin elindeki İsrailli genç kız salıverildi.

17 Şubat: Tel Rıfat ilçesinde işgalini sürdüren terör örgütü YPG/PKK'nın, Zeytin Dalı Harekatı'yla terörden arındırılan Afrin ilçe merkezine düzenlediği roket saldırısında 6'sı çocuk 10 sivil yaralandı.

26 Şubat:

- ABD ordusu, Suriye'de Irak saldırılarıyla ilişkili olduğu gerekçesi ile İran destekli gruplara ait bir hedefe saldırı düzenledi. ABD, söz konusu saldırıda Iraklı Ketaib Hizbullah ve Ketaib Seyyid el Şüheda dahil İran destekli gruplara ait tesislerin vurulduğunu duyurdu. Saldırıya İran tepki gösterirken, BM ise itidal çağrısı yaptı.

5 Mart:

- Suriye'nin kuzeyindeki Cerablus ve Bab ilçelerinde iki ayrı noktaya düzenlenen balistik füze saldırısında 4 sivil öldü, 28 sivil yaralandı. Suriye muhalefeti ise saldırıdan Rusya'yı sorumlu tuttu.

14 Mart:

- Cerablus ve Bab ilçelerinde iki ayrı noktaya balistik füze saldırısı düzenlendi.

19 Mart:

- Arap dünyasının önde gelen alimlerinden Suriyeli Muhammed Ali es-Sabuni, Yalova'daki evinde 81 yaşında hayatını kaybetti.

21 Mart:

- Esed rejiminin İdlib'de bir hastaneye düzenlediği saldırıda biri çocuk 6 sivil öldü.

1-31 Mart:

- YPG/PKK, Suriye'nin kuzeydoğusunda işgalinde tuttuğu Haseke ilinde, çoğu Arap en az 2 bin 700 genci alıkoyarak zorla silah altına aldı.

12 Nisan:

- Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü (KSYÖ), Esed rejimi güçlerinin İdlib'in güneydoğusundaki Serakib ilçesinde Şubat 2018'de kimyasal saldırı gerçekleştirdiğini açıkladı.

15 Nisan:

- Esed rejimi devalüasyonla Suriye lirasının değerini yarı yarıya düşürdü.

19 Nisan:

- Suriye'nin önde gelen muhalif isimlerinden Mişel Kilo, Kovid-19 nedeniyle hayatını kaybetti.

21 Nisan:

- Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) İdlib ve çevresindeki bölgeler için 53 bin 800 doz aşı gönderdi. 1 Mayıs'ta ise aşılarının uygulanmasına başlandı.

1 Mayıs:

- YPG/PKK'nın, ABD'nin başkenti Washington'da ilk kez bir lobi firmasıyla anlaşma yaptığı bildirildi.

17 Mayıs:

- PKK'nın sözde Suriye genel sorumlusu Sofi Nurettin kod isimli terörist etkisiz hale getirildi.

18 Mayıs:

- YPG/PKK Suriye'de işgal ettiği bölgelerdeki enerji kaynaklarının fiyatlarını 2-3 kat artırdı. Örgütün bu karar bölge halkı tarafından protesto edildi.

26 Mayıs:

- Esed rejimi, uluslararası toplumun karşı çıkmasına rağmen sözde devlet başkanlığı seçimini düzenledi. Rejim, halkın yarısından fazlasının katılmadığı seçimden Esed'in oyların yüzde 95,1'ni aldığını iddia etti.

31 Mayıs-1 Haziran:

- Münbiç ilçesindeki halk, YPG/PKK'nın zorla silah altına alma uygulamasına karşı çıkarak protesto düzenledi. Örgütün halka ateş açması sonucu en az 8 sivil öldü, 27 sivil yaralandı.

12 Haziran:

- YPG/PKK'nın Afrin'de Özel Şifa Hastanesine düzenlediği saldırıda 13 sivil hayatını kaybetti, 27 sivil yaralandı.

15 Haziran:

- Deyrizor ilinde, Esed rejimi saflarında yer alan İran Devrim Muhafızları üssüne, aidiyeti bilinmeyen savaş uçaklarınca düzenlenen saldırıda 3 kişi öldü, 4 kişi yaralandı.

7-8 Temmuz:

- Türkiye, Rusya ve İran heyetleri Suriye konulu 16. Astana görüşmeleri için Kazakistan'ın başkenti Nur Sultan'da bir araya geldi.

9 Temmuz:

- BMGK toplantısında alınan kararla, Hatay'daki Cilvegözü Sınır Kapısı'nın BM yardımları için yetkilendirilmesi 12 ay daha uzatıldı.

12 Temmuz:

- Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu (SMDK) başkanlığına, görev süresi dolan Nasır el-Hariri'nin yerine Salim el-Muslat seçildi.

5 Ağustos:

- YPG/PKK'nın Suriye'nin kuzeyindeki Bab ilçe merkezine düzenlediği füze saldırılarında ilk belirlemelere göre 17 kişi yaralandı.

18 Ağustos:

- Hatay Valiliği, Suriye'nin Tel Rıfat bölgesinden YPG/PKK'lı teröristlerce Afrin'e düzenlenen füzeli saldırıda 1'i çocuk 3 sivilin öldüğünü, 4 sivilin yaralandığını bildirdi.

23 Ağustos:

- Suriye'nin kuzeybatısında, Akdeniz kıyısında yer alan Banyas kentindeki Termal Santral'den petrol sızıntısı medyana geldi. Suriye kaynaklı sızıntı, AB ve Doğu Akdeniz'e kıyısı olan ülkeleri alarma geçirdi.

24 Eylül:

- BM, Suriye iç savaşında ölümleri teyit edilenlerin sayısının yaklaşık 350 bin, gerçek rakamın ise bunun çok üzerinde olduğunu duyurdu.

28 Eylül:

- Terör örgütü YPG/PKK, Kamışlı ilçesinde muhalif Kürtlerin oluşturduğu Suriye Kürt Ulusal Konseyinin (ENKS) iki ofisi ve bir medya kuruluşunun ofisine molotofkokteyliyle saldırdı.

3 Ekim:

- Ürdün Kralı 2. Abdullah, 10 yıl aranın ardından ilk kez Suriye’deki rejimin lideri Beşşar Esed'le telefonda görüştü.

5 Ekim:

- Uluslararası Kriminal Polis Teşkilatının (Interpol), Suriye'de Esed rejimini yeniden üyeliğe kabul ettiği bildirildi.

18- 22 Ekim:

- BM Cenevre Ofisi'nde Suriye Anayasa Komitesi toplantılarının altıncı turu, BM Suriye Özel Temsilcisi Geir O. Pedersen başkanlığında gerçekleşti.

20 Ekim:

- Anayasa görüşmelerinin sürdüğü sırada, Esed rejiminin İdlib'in güneyindeki Eriha ilçesindeki bir pazar yerine düzenlediği saldırıda 10 sivil hayatını kaybetti, 35 sivil yaralandı.

20 Ekim:

- Beşşar Esed, Abu Dabi Veliaht Prensi Muhammed bin Zayid Al Nahyan ile telefonda görüştü.

20 Ekim:

- ABD kuvvetlerinin konuşlu olduğu Suriye'nin Irak sınırındaki El Tanıf üssüne drone ile saldırı düzenlediği bildirildi.

4 Kasım:

- Terör örgütü YPG/PKK, Kamışlı ilçe merkezinde 5 ay boyunca abluka altında tutuğu Esed rejimi unsurlarının giriş çıkışlarını serbest bıraktı.

9 Kasım:

- Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Dışişleri Bakanı Abdullah bin Zayid Al Nahyan, Suriye'de Mart 2011'de patlak veren iç savaşın başlamasından bu yana Şam'a gerçekleştirdiği ilk ziyaretinde, rejimin lideri Esed ile bir araya geldi.

17 Kasım:

- Suriye'de Rusya'nın ara buluculuğunda terör örgütü YPG/PKK ile Esed rejimi arasında yürütülen müzakereler, ihtilaflardan dolayı sonuçsuz kalırken taraflar arasındaki uzlaşı arayışları Haseke ilinde gerginliğe dönüştü.

21 Kasım:

- YPG/PKK'lı teröristler, "çocuk savaşçı" kadrosu için Haseke'nin Amuda ilçesinde 2006 doğumlu Hediyye Abdürrahim Anter, Evin Celal Halil ve Ayana İdris İbrahim'i kaçırdı. Muhalif Kürt grup ENKS ve Suriye Muhalefetinin kınadığı olay, çocukları kaçırılan ailelerce de protesto edildi.

1 Aralık:

- ABD Özel Kuvvetleri, Suriye'nin kuzeydoğusundaki Haseke ilinde yüzlerce YPG/PKK'lı teröriste daha silahlı eğitim başlattı.

21-22 Aralık:

- Astana formatındaki Suriye konulu yüksek düzeyli toplantıların 17'ncisinin Kazakistan'ın başkenti Nur Sultan'da düzenlendi.