Dekan veya decan kelimesinin aslı ve anlamı nedir?
Türkiye'de 1930'lu yıllarda İslama dair işaret ve emarelerden kurtulmak adına ya da Türkçeleştirme adına yapılan çalışmaların ibret verici skandallara neden olduğu ortaya çıktı. İslam'dan kurtulmak adına atılan adımların aslında Hristiyanlığa ait ifade ve terimlerin dilimize soktuğu çok sonradan fark edildi. Bunun en bariz örneği ise üniversitelerde fakülte başkanlarına verilen "dekan" sıfatı oldu. Mahalle Papazı anlamına gelen "dekan" kelimesi Almanca'dan Türkçe'ye "Türkçeleştirme" adı altında sokulmuştu.
Haber Merkezi | Özel
Son günlerde öğrenci andıyla ilgili tartışmalar 1930'lu yıllarda yapılan Türkçeleştirme daha doğrusu Arapça ve Osmanlıca'dan 'arınma kaçma' girişimlerini bir kez daha gündeme getirdi. Öğrenci andını hazırlayan Reşit Galip gibi isimler, Arapça ve Osmanlıca'dan kaçmak doğrusu İslam adına ne varsa terk etme adına Hristiyanlığa ait terim ve ifadeleri Türkçeye kattıkları ortaya çıktı. Buna örnek olarak ise Türkçe'ye yine o yıllarda giren "Dekan - Decan " ve "Rektör - Rector " kelimeleri gösterilebilir.
Türkiye'de 1933 yılından bu yana kullanılan ve üniversitelerin bölümlerinden biri olan fakülteleri yöneten kişilere verilen "Dekan" kelimesinin bir Hristiyanlık terminolojisi olduğu ortaya çıktı.
DEKAN KELİMESİNİN KÖKENİ
Dekan yani "Decan" Almanca'dan Türkçe'ye transfer edilmiş ve kilise görevlilerinden birinin rütbesini belirten isimdir. Bu da "Mahalle Papazı"na karşılık gelen bir ifadedir.
Almanca dekan "üniversitede bölüm başkanı" sözcüğünden alıntıdır. Almanca sözcük Geç Latince decanus "kilise hiyerarşisinde bir rütbe" sözcüğünden alıntıdır.
Bu sözcük Eski Yunanca dekanós δεκανός "onbaşı, on kişinin yöneticisi" sözcüğünden alıntıdır.
Yunanca sözcük Eski Yunanca déka δέκα "on" sözcüğünden türetilmiştir.
Sabahattin Zaim Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Bülent Arı, bir söyleşisi sırasında, "Zaten üniversitenin kökeni de Avrupa'da ilahiyat ile başlar. Din adamı yetiştirilir. Rektör bölge papazıdır, dekan ise mahalle papazı. Cübbe de oradan gelir. Dini sıfattır rektör ve dekan." demişti.
Yorumlar